Kjarninn - 12.12.2013, Side 25

17/21 kjarninn SuðuR-afRÍKa
r
olihlahla Mandela, einnig þekktur sem Nelson
Mandela, lést fimmtudaginn 5. nóvember, 95 ára
að aldri. Hann er almennt talinn vera faðir lýð-
ræðisins í Suður-Afríku, jafnvel frelsari suður-
afrísku þjóðarinnar. Um allan heim hefur hann
jafnframt hlotið viðurkenningar fyrir frumkvæði sitt í upp-
reisninni gegn aðskilnaðarstefnunni, þar sem manneskjur
voru skildar að sökum hörundslitar, í Suður-Afríku á árunum
1948-1994. Fyrir hlutdeild sína í baráttunni gegn aðskilnað-
inum sat Mandela í fangelsi í meira en 27 ár og varð þar að
andliti og helsta leiðtoga baráttunnar. „Þjóð okkar horfir á
eftir sínum dáðasta syni. Samfélag okkar horfir á eftir föður
sínum,“ sagði Jacob Zuma, forseti Suður-Afríku, þegar hann
tilkynnti andlát Mandela.
Mandela fæddist hinn 18. júlí 1918. Hann var síðar nefndur
Nelson af kennara sínum en öll afrísk börn fengu á þeim
tíma einnig vestrænt nafn. Mandela var tengdur konungs-
ætt Xhosa-ættbálksins, sem var vel stæð, og gat því komið
sér til mennta. Mandela lagði stund á lögfræði og árið 1944
varð hann félagi í Afríska þjóðarráðinu (ANC), stjórnmála-
samtökum sem hann fylgdi alla tíð.
Friðsöm barátta í fyrstu
Samtökin höfðu verið stofnuð árið 1912 og beitt sér fyrir
auknum réttindum meirihluta þjóðarinnar en með litlum ár-
angri. Í upphafi fjórða áratugarins fóru stofnendur ANC síð-
an að horfa til annarra stjórnmálasamtaka, Natal Indian Con-
gress (NIC) sem voru stofnuð 1894 og börðust fyrir réttindum
Indverja í Suður-Afríku með góðum árangri. Eitt helsta vopn
þeirra samtaka hafði verið borgaraleg óhlýðni – en stofnandi
og hugmyndasmiður NIC var Mahatma nokkur Gandhi.
Mandela gekk vel að koma sér fyrir innan ANC. Honum
var sett það verkefni að stofna og móta ungliðahreyfingu
flokksins, en með því varð flokkurinn að eiginlegri fjölda-
hreyfingu. Vitundarvakning um frelsi, sjálfsákvörðunarrétt
og mannréttindi í kjölfar loka seinni heimsstyrjaldarinn-
ar undirbjó einnig jarðveginn fyrir starf hans. En árið
suður-aFríka
Jónas Haraldsson