Framleiðsluuppgjör þjóðhagsreikninga 1973-1978 - 01.10.1982, Side 21

19
3 ■ Framleiðsluuppgjör þjóðhagsreikninqa.
3.1. Framleiðslureikninqar
í grein 1.5 hér að framan var framleiðsluuppgjörsað -
ferðinni lýst stuttlega í samanburði við hinar tvær
uppgjörsaðferðirnar. 1 því sem hér fer á eftir verður
framleiðsluaðferðinni lýst nánar og í næsta kafla verður
fjallað um heimildir og áætlunaraðferðir við uppgjörið fyrir
árin 1973-1978, en tölulegar niðurstöður koma fram í
töfluhluta skýrsiunnar.
Framleiðsluuppgjörið byggist á gerð framleiðslu-
reikninga. Hver framleiðslureikningur samanstendur af
þremur grundva11arhugtökum, sem áður hafa verið skilgreind,
en það eru framleiðsluvirði, aðföng og vinnsluvirði. Hverju
þessara hugtaka má síðan skipta í undirliði eftir tilgangi
athugunarinnar hverju sinni. í þessari skýrslu er mest
áhersla lögð á skiptingu vinnsluvirðisins í laun,
rekstrarafgang, afskriftir, óbeina skatta og framleiðsiu-
styrki. En í öðru samhengi getur skipting framleiðslu-
virðis og aðfanga einnig verið áhugaverð. Þannig má skipta
framleiðsluvirðinu eftir ráðstöfun þess í aðföng til annarra
atvinnugreina og endanlega ráðstöfun. Endanlega ráðstöfun
má síðan aðgreina með sama hætti og í ráðstöfunaraðferð
uppgjörsins, þ.e. í einkaneyslu, samneyslu, fjármunamyndun,
birgðabreytingu og útflutning. Aðföngin má aðgreina eftir
tegundum í t.d. hráefni, viðhald, rafmagn o.s.frv.
Sundurliðun framleiðsluvirðis og aðfanga með þessum hætti
gerir mögulegt að rekja tengslin milii atvinnugreinanna, en
þar er komið að hinni svonefndu aðfanga- og afurðagreiningu
(input-output analysis), sem hér verður ekki fjallað um.
Framieiðslureikningum svipar um margt til rekstrar-
reikninga fyrirtækjanna. Hliðstæðan er þó ekki alger. Sem
dæmi má nefna að ýmis frávik geta verið milli
framleiðsluvirðis og heildartekna fyrirtækis. Þannig geta
t.d. vaxtatekjur fyrirtækis verið taldar til heildartekna
þess en vaxtatekjur koma ekki inn í framleiðsluvirðið. Sama
máli gegnir um ýmsar óreglulegar tekjur eins og hagnað af
söiu fastafjármuna. Slíkar tekjur hafa hvorki áhrif á
framleiðsluvirði né rekstrarafgang í þjóðhagsreikninga-
uppgjörinu. Ennfremur má nefna, að óbeinir skattar eru
sjaldnast taldir með heildartekjum fyrirtækis en þeir koma
aftur á móti með í framleiðsluvirði fyrirtækis og mynda
hluta af vinnsiuvirði þess. Þá má geta þess, að
framleiðsluvirði verslunarfyrirtækis er ekki jafnt og
heildarsala þess heldur vörusala að frádreglnni vörunotkun.
Á svipaðan hátt og líkja má framleiðsluvirð i við
hei1dartekjur fyrirtækis með vissum fyrirvörum, má líkja
rekstrarkostnði fyrirtækis að viðbættum hagnaði við summu
aðfanga og vinnsluvirðis. Tvennt skiptir hér þó mestu máli.
Aðgreining aðfanga og vinnsluvirðisþátta tíðkast ekki í
rekstrarreikningum fyrirtækja. Ennfremur er vaxtakostnaður
gjaldfærður í rekstrarreikningum fyrirtækja því þar er verið
að leita að rekstrarafkomunni eftir greiðslu vaxta af
lánsfé. í framleiðs1ureikningunum er rekstrarafgangurinn