Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1958, Page 34

Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1958, Page 34
legar, ýmist eða í senn herrar og þræl- ar síns þjóðfélags. Kröfur sviðsins þekkja þessir menn upp á sína tíu fingur, og oft finnst manni þessi verk þeirra þrungin lífi. En auðug af skáld- skap eru þessi verk ekki oft, og við- fangsefnin og minnin (motiv) eru fá- breytileg. Þetta er þeim mun ljósara, þegar litið er til minni spámannanna, sem feta í fótspor Williams, t. d. Ro- berts Andersons og Williams Inges. Bilið er nokkuð stórt. Arthur Miller, hinn fremsti amerískra leikskálda, liefur að mörgu leyti sérstöðu meðal þeirra, þó að síðasta verk hans „Horft af brúnni“ hafi flest einkenni hins „ameríska skóla“. í fyrri leikritunum er það þjóðfélagsádeilan, scm gerir þau svo stór í sniðum. Boðskapur amerísku leikritaskáldanna er hins vegar stundum eins og hagnýtar regl- ur fyrir „hovv to live“, en að taka sér fyrir hendur að sanna heimspekilega kenningu í leikriti eftir leikrit eins og t. d. Jean-Paul Sartre gerir, virðist vera þeim fjarri skapi. Við höfum stiklað á stóru og reynt að draga í dilka. ilúmið leyfir ekki annað. En myndin þarfnast að sjálf- sögðu fyllingar. Ýmsum ungum höf- undum er t. d. vert að gefa gaum: Erakkanum Audiberti eða Þjóðverj- anum Max Fritsch; báðir eru gæddir ríku hugmyndaflugi og hafa gaman af skáldlegum þversögnum, en undir- tónarnir eru dimmari. Menn hafa líka lalað mikið um „the young angry men“ eða reiðu ungu mennina, og fulltrúi þeirra í hópi leikritaskálda er t. d. Bretinn John Osborne (Look back in Anger, The Entertainer). Sér- staklega í fyrra leikritinu eru mann- lýsingarnar gerðar af hlífðarleysi og dramatískum þrótti, sem Bretar voru orðnir óvanir, og í síðara leikritið dregur hann inn deilumál dagsins: Súezherferðina. Þessi leikrit, og önnur, sem hér hafa ekki verið talin, spegla náttúrlega öll að meira eða minna leyti þau vanda- mál, sem mennirnir eru að glíma við í dag. Ef við ættum að velja fulltrúa okkar daga, væri undirritaður ekki í vafa, en öðrum ber engin skylda til að aðhyllast þá skoðun. Að segja að ab- surdistarnir séu mestir nútímamenn leikritahöfunda, er vissulega ekki nema hálfur sannleikur og erfitt að skýrgrema hugtakið, en gefur kannski nokkra hugmynd. Hinir helztu þess- ara höfunda, Samuel Beckett, Arthur Adamov og Eugene Ionesco, hafa ýmislegt sameiginlegt. Þeir skrifa all- ir á franska tungu, og er þó enginn þeirra barnfæddur í Frakklandi. Adamov er af rússnesku bergi brot- inn, lonesco er Rúmeni og Beckett íri. Þeir hafa allir náð miðjum aldri, þegar þeir taka að skrifa leikrit sín, sem nær öll hafa komið fram á síð- asta áratug. En ekki aðeins ytri ein- kenni má tína til. Ollum er þeim sam- eiginlegt að finna sárt til, hve orðið dugir skammt til skilnings manna á milli og leita nýrra leiða bæði fyrir samtalsform og uppbyggingu. Fram- lagi þeirra í slíkri þróun mætti líkja við hinn svokallaða „frjálsa dans“, borinn saman við leikdansa af hinni klassisku hefð. Eða ef maður vill sjá hliðstæður í nonfígúratívri málaralist eða tólftónamúsik. Þeir beita oft af- stæðum táknmyndum líkt og í ljóð- list nútímans og tekst þannig með 32 DAGSKRÁ

x

Dagskrá: tímarit um menningarmál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagskrá: tímarit um menningarmál
https://timarit.is/publication/1059

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.