Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1958, Blaðsíða 86

reynsla aSalsögupersónanna varpa litlu ljósi á
þróun síðustu ára. Atburðarásin er svipuðust
því, sem gerist í ýmsum framhaldssögum dag-
blaða. Langur kafli um baðströnd, langur
kafli um skemtiför Áka og Helenu og sængun
þeirra, annar um svipaða skemmtiför Aka og
Erlu, mikið reyfaraævintýri um bílslys, tauga-
áfall og minnisleysi (fastur liður í velflestum
romance-stories). Sérstaka athygli má vekja,
að lýst er í bókinni (sem er 325 bls.) nær
tuttugu máltíðum og ótal matartegundum.
Sums staðar er nákvæmlega rakið, hvenær
steikin er skorin, hvenær súrkálið kemur á
borð, hvernig súpunni er ausið. Steikur og
gómsætustu réttir anga á næstum tíundu
hverri síðu bókarinnar, og sumar máltíðir
taka yfir margar blaðsiður. Borðvín fylgja
undantekningarlítið, svo að mig rak í roga-
stanz á bls. 204, þegar enginn kokkteill kom á
undan matnum, en þá yfirsjón bætti höfund-
ur upp með að lýsa, hvernig komið var með
hrátt kjötið, svo að þau Erla og Aki gætu sjálf
valið nákvæmlega bitana, sem þau vildu láta
steikja sér til snæðings.
Ó — himneska matarsæla.
Höfundur þessarar skáldsögu dvaldist í
Bandaríkjunum á árum síðari heimsstyrjaldar-
innar, og Bandaríkjamenn eru þekktir fyrir
þrifnað og gómsætt og mikið fæði. Ekki fæ
ég varizt þeirri hugsun, að höfundur hafi hrif-
izt svo af steypiböðum og steikum þeirra
Kana, að síðan megi hann þeim aldrei gleyma.
En drottinn minn að byggja heila skáldsögu
um tíu sturtuböð og tuttugu steikarát. Vil
ég þá heldur hafa yfir það vers, sem soltin
þjóð orti í þá tíð, er fáir báru fullan kvið á
Islandi:
Klára vín, feiti og mergur með
mun þar til rétta veitt,
því að í þessa sögu vantar bæði merginn og
blóðið. S. S.
Fast þeir sóttu sjóinn . . .
Jónas Arnason: Veturnóttakyrrur.
Heimskringla, Reykjavík, 1957.
Einhver rifjaði upp fyrir mér þjóðsögu ný-
lega og staðhæfði hana runna frá einhverjum
hámenntaðasta og víðfrægasta bókmenntafræð-
ingi, sem íslendingar hafa átt.
Sagan var á þá leið, að þriðja bók hvers
höfundar gæfi venjulega nokkuð ólyginn vitn-
isburð um það, hvort af honum mætti fram-
vegis vænta lífvænlegs skáldskapar. Flestir
sæmilegir menn gætu nckkurn veginn saman
sett eina bók. Sú önnur væri sjaldnast merki-
leg, svona eins konar skáldleifar frá fyrstu
bókinni, en hin þriðja væri vottur um það,
hvort nokkuð byggi í manninum eða ei.
Mér þótti þessi spásagnaregla býsna skemmti-
leg, þó að mér flygi um leið í hug, að fáir
muni sennilega hafa spáð Laxness Nóbelsverð-
launum, þegar Undir Helgahnúk kom út. Ef
eitthvað er til í þessari þjóðsögulegu formúlu,
er tímabilið frá því um þetta leyti í fyrra ckki
alls ómerkt, því að á þeim mánuðum hefur
komið út þriðja bók fjölmargra þeirra ung-
höfunda, er helzt hafa athygli vakið hin síð-
ari ár. Ég man í bili eftir bókum Indriða G.
Þorsteinssonar, Thors Vilhjálmssonar, Jökuls
Jakobssonar og þeirri, sem hér skal gerð að
umræðuefni, Veturnóttakyrrum eftir Jónas
Arnason.
Enginn getur að minni hyggju haldið því
fram, að við nýjan tón kveði í þessari bók
Jónasar. Hann hefur naumast aukið mörgum
strengjum í hörpu sína frá fyrri bókum.
Veturnóttakyrrur prýða flestir þeir kostir,
sem gefið hafa gildi fyrri verkum Jónasar. Stíll
hans er leikandi cg fágaður, og mál hans ein-
falt og kjarngott. Hann seilist hvergi um hurð
til lokunnar í því skyni að hefja stíl sinn, því
verður eitthvað elskulegt, mér liggur við að
segja barnslegt og kátt við frásögn hans. Öll er
frásaga Jónasar lituð góðlátlegri kímni. Og
gamansemi hans og stílbragð eru merkilega
samanslungin. Það mætti næstum kalla stílinn
kfminn. Þótt mér virðist tónsvið Jónasar ekki
hafa aukizt, er efnismeðferð hans enn listrænni
en áður. Mér virðist honum fremur hafa vaxið
ásmegin í formleikni en að andlegu inntaki.
Jónas færist óvíða mikið í fang í þessari
bók, en bak við allar frásagnir hans finnur
lesandinn slá gott og ærlegt hjarta drengilep;
manns. Það er mjög elskulegt að verða Jcnasi
samferða í bókum.
Listrænust, hnitmiðuðust og eftirminnil. e JSt
að allri gerð þykir mér frásögnin Eirt s‘:ot í
öræfum, sem segir af hreindýrav'i 'uu. Yfir
þeirri frásögn er mikil kurteis' Er menn
lesa Eitt skot í öræfum, hljóta þeir að
standa á öndinni allan tímann, bíða eft-
ir skothvellinum. En yfir frásögninni allri
84
D A G 5 K R k