Félagsbréf - 01.07.1958, Blaðsíða 48

44
FELAGSBREF
er á lífi var á æskuárum höfundar,
heldur seilzt aftur í aldir til fanga,
og þar, sem skortir sögur af mönn-
um eða stöðum, skáldar höfundur í
eyðumar, oft á skemmtilegan og
hnyttinn hátt. Það hefði verið á
fárra manna færi að skrifa slíka
bók, sem Þórbergur hefur hér gert,
án þess að verkið hefði orðið hreinn
óskapnaður, en frásagnarsnilld hans
hefur orðið sú lyftistöng, sem lyfti
verkinu yfir að vera safn gróusagna,
sveitaslúðurs, þjóðsagna og örnefna-
lýsinga. Hin frábæra frásagnarlist
Þórbergs og góðlátleg kímni, sem
svo allt of lítið gætir hjá flestum
höfundum okkar, setur geðþekkan og
viðfelldinn blæ á þessa nýstárlegu
héraðslýsingu, lausan við þann jarð-
arfararsút og eftirmælaangurværð,
sem oft einkennir slík verk og tekur
allan ferskleika af frásögninni. Inn-
an um þetta allt svamlar svo ofvita-
efnið á Hala, sjaldnast þátttakandi
í atburðum, heldur áhorfandi og
áheyrandi, í heimspekilegum hug-
leiðingum um lífið og tilveruna, en
þó sérstaklega vegalengdir og áttir.
Einu sinni barst honum í hendur kort
úr togarastrandi.en þettatrollarakort
átti eftir að valda honum miklum
heilabrotum og vonbrigðum. Kompás
kortsins passaði engan veginn við
eyktamörkin í Suðursveit. Allur sjón-
deildarhringur ofvitans var úr lagi
færður, en Suðursveitungar voru
tregir til að breyta sínum aldagömlu
eyktamörkum eftir þessu erlenda
trollarakorti, enda fór það betur,
því að ofvitinn kunni engin skil á
því, sem lærðir menn kalla misvís-
ingu, en vonandi hefur hann eitthvað
lært af þessum mistökum sínum. Ég
vil að lokum setja hér stuttan kafla,
valinn af handahófi, til að sýna frá-
sagnarhátt Þórbergs. Hann hefur
flúið undan mannýgri kú upp í kletta
og sér nú enga undankomuleið.
„Loks greip ég til gamals húsráðs.
Ég fór að biðja bæna og reyndi að
biðja í anda Ragnhildar Steingríms-
dóttur langafasystur minnar. En ég
var því miður ekki brennandi í and-
anum. Ég gerði þetta meira til að
hafa eitthvað fyrir stafni þarna í
kuldanum heldur en af trú á mátt
bænarinnar. Ég hafði aldrei getað
gert það upp við mig, hvort Guð væri
til. Ég tók samt á öllum kröftum til
að biðja af miklum móði. Þá sýnd-
ist Guði kannski ég vera trúaður og
hann yrði liðlegri að bænheyra mig,
ef hann skyldi nú vera til, og ég bað
hátt, ef það gæti hjálpað til að setja
skrekk í bestíuna: „Góði Guð. Ég
bið þig af allri minni sál og öllu mínu
hjarta að reka burtu þessa ótuktans
rauðu kú, sem stendur þama í brekk-
unni hér um bil fimmtán faðma fyr-
ir sunnan suðaustan mig, og taktu
englana þína með þér, so að það
gangi fljótar, því ég, vesæl mann-
kind, er að deyja úr kulda. Láttu
þetta óhræsi stinga sér á bullandi
kaf niður í kílinn héma fyrir neðan
brekkuna, til þess að hún skaði aldrei
bömin þín á jörðunni. Góði almátt-
ugi Guð, gerðu þetta fyrir mig og
okkur öll, sem stafar lifsháski af
henni. Þá skal ég aldrei bölva upp
frá því augnabliki, sem hún er
dmkknuð í kílnum. Heyrðu þessa
bæn mína, algóði Guð. í Jesú nafni
amen! Faðir vor! Þú, sem ert á
himnum .... Kristur minn, ég kalla
á þig ... Vertu yfir og allt um