Sveitarstjórnarmál - 01.12.1941, Side 18

14
SVEITARSTJÓRNAUMÁL
legt, að eins og Reykjavíkurkaupstaður
hafði um það bil helming alls fram-
færslukostnaðar í landinu, greiðir hann
einnig sem næst helming allra ellilauna
og örorkubóta, eða kr. 427 000.00 Kaup-
staðirnir hinir greiða samtals til elli-
launa og örorkubóta kr. 190 239.00 og
kauptún kr. 52 880.00. Hreppar og kaup-
lún með færri íbúum en 500 greiða sam-
anlagt til þessara mála kr. 171 233.00.
Til kennaralauna eru af sveitarsjóðun-
um samtals greiddar kr. 693 000.00. Er
hlutfall Reykjavikur þar lægra en í báð-
uin hinum flokkunum, en hlutfall hinna
kaupstaðanna samanlagt tiltölulega lang-
hæst. Virðast þeir verja hlutfallslega
mestu fé í þessu skyni.
Til kennaralauna greiðir Reykjavík kr.
286 407.00. Kaupstaðirnir hinir greiða kr.
205 604.00, þ. e. að meðaltali tæpar 30
þús. kr. á hvern hinna 7 kaupstaða.
Kauptúnin, sem hafa yfir 500 íbúa, greiða
kr. 51 106.00, eða kr. 4 250.00 á hvert
kauptún. Hrepparnir og smærri kauptún-
in (194 samtals) greiða alls til kennara-
launanna kr. 149 836.00, eða kr. 750.00 á
Jivert sveitarfélag að meðaltali.
Samanlagður kostnaður við fátækra-
framfærslu, ellilaun og örorkubætur og
kennaralaun, greiddur af öllum sveitar-
félögum landsins, nemur 4 millj. 813
þúsund 677 krónum. Þetta er sú tala, sem
lögð var til grundvallar við útreikning
jöfnunargjaldsins árið 1938.
Samkvæmt ákvæðum framfærslulag-
anna er landinu öllu skipt í 2 jöfnunar-
flokka. Eru i fyrsta flokki allir kaup-
staðir landsins og kauptún með 500 íbú-
um eða fleiri, en í öðrum flokki öll önn-
ur sveitarfélög. Voru þannig 1938 í fyrri
flokknum 20 sveitarfélög, en í hinum síð-
ari 194.
Meðaltalsframfærsluvísitala er síðan
fundin fyrir hvorn þessara flokka og eft-
ir henni reiknað út, hver ætti að vera
framfærsla hvers einstaks sveitarfélags,
þegar tekið er tillit til mannfjölda þess,
milli 18 og 60 ára, skattskyldra tekna
íbuanna, skuldlausra eigna og fasteigna-
mats í sveitarfélaginu.
Hafi sveitarfélag hærri útgjöld til þess-
ara mála en meðaltalsframfærsluvísi-
tala þess segir til um, fær það endur-
greidda frá Jöfnunarsjóði % hluta þess,
sein fram yfir er meðallagið. Hér við er
það þó að athuga, að þegar lögin voru
sett, var Reykjavík að því leyti mismun-
að, samanborið við önnur sveitarfélög,
að 10 af hundraði voru dregnir frá með-
altalsframfærslukostnaði allra annarra
sveitarfélaga en Reykjavíkur, og fékk
hún þannig seinna en þau greiðslu vegna
framfærslu sinnar. Þetta misrétti hefur
nú verið lagfært með hinum nýju lireyt-
ingum á framfærslulögunum, enda var
þetta ákvæði orðið óþarft, þegar nægilegt
fé var tryggt til fullrar jöfnunar.
Sem dæmi mn, hvernig þetta verkar, er
gott að taka Reykjavík og Hafnarfjörð.
Reykjavík greiddi árið 1938 til fram-
færslumála, elli- og örorkubóta og kenn-
aralauna kr. 2 390 759.00, en meðaltals-
framfærslubyrði hennar til þessara
sömu mála átti að vera eftir allsherjar-
vísitölunni 2 557 622.00. Vantaði Reykja-
vík því 167 þúsund krónur til þess að ná
meðaltali. Þetta þýðir það, að þó Reykja-
vikurbær borgi nær 2,4 milljónir króna
til þessara mála, er það hlutfallslega
minna en fjöldamörg önnur sveitarfélög
gera, þegar tillit er tekið til mannfjölda,
tekna, eigna og fasteignamats í Reykja-
vík og sami mælikvarði lagður á hana
og aðra staði á landinu.
Sem gagnstætt dæmi við Reykjavík má
taka Hafnarfjörð. Hann greiðir 1938 til
fátækramála, elli- og örorkutrygginga og
kennaralauna samtals kr. 299 264.00, en
meðaltalsframfærslubyrði hans til þess-
ara mála er, samkvæmt allsherjar-vísi-
tölunni, kr. 179 569.00. Hann greiðir því,
þó allur kostnaður hans sé ekki nema um
12% af framlagi Reykjavíkur, um 120
þúsund krónum meira en meðalfram-
færslukostnað í sínum flokki, þ. e. flokki
kaupstaða og kauptúna.
*