Sveitarstjórnarmál - 01.12.1942, Qupperneq 18

40
SVEITARSTJÓRNARMÁL
eru á aðalatvinnutæki ibúanna? Lög-
gjöi'in verður að tryggja hverju sveitar-
i'élagi fyrst og fremst útsvör atvinnu-
tækja heimilissveitar. Það þarf einnig að
endurskoða kröfurétt atvinnusveitar til
útsvara þeirra manna, er vinna utan
heimilissveitar sinnar. Um það þurfa að
vera skýr ákvæði, hver hluti atvinnu-
sveitar af útsvari skal vera eftir tekju-
liæð. Einnig virðist sanngjarnt að breyta
lágmarksupphæð kaupgreiðslunnar, þar
sem verðlag og kaup er stórum hærra en
áður. Hefur þetta eflaust nokkuð að segja
fyrir lcaupstaðina, og vil ég í því sam-
handi benda á, að útgerðin á Norðfirði
greiddi utansveitarmönnum á fjórða
hundrað þúsund krónur í vinnulaun árið
1941.
Iiinheimta útsvaranna hefur verið hið
mesta vandamál, enda gengið treglega á
stundum og því verið í hinu megnas'ta
ólagi hjá mörgum sveitarfélögum og
skuldir safnazt. Hafa skilamennirnir, hér
sem annars staðar, horið skarðan hlut
í'rá borði og greitt fyrir óreiðumennina.
Það er ekkert höfuðatriði að leggja á há
útsvör og gera það réttlátlega; það verður
;ið innheimta þau. Útsvörin eiga að vera
sanngjörn og þeir, sem hreiðust hafa
itökin, að hera þyngstu baggana, hinir
þá minni, en ]>að á að tryggja in'nheimt-
una. Þá fyrst ná heinu skattarnir tilgangi
sinum, og fyrir þeim á alþýðan að berj-
ast, en afnámi tollanna. — Það eru ströng
lög um innheimtu tollanna. Við fáum
ekki að klæðast nýju fötunum okkar,
borða brauðið né drekka kaffið, fyrr en
ríkissjóður helur trvggt, að tollurinn sé
kominn i rikiskassann. Þannig trvggir
Alþingi ríkinu alveg örugga innheimtu á
miklum hluta tekna sinna, en þeir borga
þár tiltölulega mest, sem l'lesta hafa að
klæða og fæða.
Tekjur sveitarfélaga voru ekki eins vel
tryggðar, en úr þessu hefur nýlega verið
l»ætt með nýjum innheimtuleiðum og'
strangari ákvæðum. Má telja þá hreyt-
ingu á útsvarslögunum eina þá l>eztu
fyrir sveitarfélögin, þótt mikið megi hæta
þau, þó sérstaklega hvað snertir útsvars-
greiðslur alls konar atvinnurekstrar.
Gagnkvæmu samstarfi á.innheimtu út-
svara þurfa sveitarfélögin að koma á, en
slíkt er að ég hygg óþekkt, að sveitarfé-
lögin innheimti hvort fyrir annað. Mundi
samvinna um innheimtuna gera hana ó-
dýrari og léttari.
La-t ég nú staðar numið við þessa hlið
sveitarstjórnarmálanna, þótt þörf hei'ði
verið á að minnast nokkuð á aðra tekju-
stofna, t. d. fasteignaskatta, vatnsskatta
o. fl.
Lýðtryggingar og lýðhjálp.
Löggjafinn hefur ekki ætíð sýnl sveit-
arfél. mikinn skilning, og jafnvel oft selt
lög, sem stórum hal'a aukið útgjöldin, án
þess að hugsað væri fvrir auknum tekj-
um. Hefur Alþingi oftast gætt hagsmuna
ríkisins betur en hæjarfélaganna, sem
yfirleitt hafa haft þröngan fjárhag. — -
Því ber þó eigi að neita, að sumar gjalda-
í'rekar lagasetningar eru hin mestu menn-
ingar- og náuðsynjamál, en um það má
deila, hver á að horga brúsann. Eitt þess-
ara menningarmála eru alþýðutrygging-
arlögin. Þau kosta, einkum bæjarfélögin,
mikið fé, þvi þau hafa annazt trygging-
arnar að -4 hlutuni gegn 30% framlagi
Trvggingarstofnunar ríkisins til ellilauna
og örorkubóta. Einnig greiða bæjarfél.
sjúkrasamlögunum sem svarar 2ö%
greiddra iðgjalda. Tryggingargjöldin eru
nú orðin einn hæsti gjaldaliður kaupstað-
anna, jafnvel hærri en framfærslumálin.
Úthlutun ellilaunanna er í höndum
framfærslunefndanna, en það er með þá
niðurjöfnun eins og útsvörin, að hún er
t-kki háð neinum föstum reglum né kerfi
og fer því eftir mati og áliti nefndar-
manna á efnum og ástæðum, en sínum
augum lítur hver á silfrið. Þessi lýðhjálp
er því mjög misjöfn hjá hinum ýmsu
sveitarfélögum.
Sums staðar er lítið tillit tekið til efna
og ástæðna nákominna skyldmenna