Sveitarstjórnarmál - 01.04.1973, Blaðsíða 14

lög nr. 58/1961 fjalla hins vegar um öll sveitar-
félög landsins, kaupstaði og hreppa, og við gild-
istöku þeirra voru hin einstöku sérlög urn kaup-
staðina afnumin.
Þróunin hefur orðið sú, að smám saman hefur
af löggjafans hálfu verið leitazt við að samræma
þær reglur, sem gilt hafa annars vegar um kaup-
staði og hins vegar um hreppa, svo sem gildandi
sveitarstjórnarlög bera með sér.
Eldri sveitarstjórnarlög, sem giltu um hreppa,
voru mjög sniðin við sveitahreppa í dreifbýli.
Sömu reglur gilda að mestu
um kaupstaði og hreppa
Að langmestu leyti gilda sömu reglur um
kaupstaði og hreppa. Þannig gilda að mestu
sömu reglur urn kosningar til sveitarstjórna.
Alveg sömu reglur gilda varðandi kosningarrétt,
kjörgengi og kjörtímabil, svo og kjörskrár og
framkvæmd kosninga. Mismunandi reglur gilda
að vísu um kjörtíma, en í því efni gilda sömu
reglur um kaupstaði og þéttbýlishreppa annars
vegar og dreifbýlishreppa hins vegar.
í sveitarstjórnarlögum er í nokkrum tilvikum
gerður greinarmunur á þéttbýlissveitarfélögum,
(þar sem s,£ hlutar íbúa lneppsins búa í kaup-
túni) og dreifbýlishreppum, s.s. varðandi kosn-
ingatíma, og einnig á hreppum, sem hafa 500
íbúa eða fleiri, og fámennari hreppum, s.s. varð-
andi heimild til ráðningar sveitarstjóra, reglur
um bókhald og reglur um afgreiðslu fjárhags-
áætlana og ársreikninga.
Urn réttindi og skyldur sveitarstjórnarmanna
og um tekjustofna gilda sömu reglur um kaup-
staði og hreppa. Varðandi hlutverk og verkefni
gilda sömu reglur um kaupstaði og hreppa. Að
sjálfsögðu eru verkefni sveitarfélaga mismun-
andi, en sá mismunur ræðst ekki af þvi, hvort
um er að ræða lneppa annars vegar og kaup-
staði hins vegar, heldur miklu fremur af því,
hvort um þéttbýlissveitarfélag er að ræða eða
hrepp í dreifbýli, svo og af umfangi framkvæmda
sveitarfélagsins.
Mismunur á kaupstöðum
og hreppum
Samkvæmt lögum er mismunur á kaupstöðum
og hreppum aðallega fólginn í eftirfarandi:
1. Formmunur. Sveitarstjórn í kaupstað nefn-
ist bæjarstjórn og önnur heiti í samræmi við
það, en sveitarstjórn í lneppi hreppsnefnd. For-
maður hreppsnefndar nefnist odviti, en formaður
bæjarstjórnar lorseti bæjarstjórnar.
2. Bæjarstjórnir ern skipaðar 7—11 bæjarfull-
trúum, aðalreglan 9 bæjarfulltrúar, en hrepps-
nefndir 3—7 hreppsnefndarmönnum, aðalreglan
5. í kaupstöðum má skipa bæjarráð, sem
fer með ákveðið vakl, en ekki er gert ráð fyrir
hliðstæðu stjórnvaldi í hreppum.
3. 1-Iver kaupstaður er sjálfstætt lögsagnarum-
dæmi, þar sein hins vegar hreppur er hluti af
liigsagnarumdæmi sýslu. Bæjarfógeti fer með lög-
sögu í kaupstað og hefur þar aðsetur, en sýslu-
maður í hreppi og þarf ekki að vera þar búsettur.
4. Skylt er hverri bæjarstjórn að ráða sérstakan
framkvæmdastjóra, bæjarstjóra. Hreppsnefnd er
ekki skylt að ráða framkvæmdastjóra, en heim-
ilt er að gera slíkt í hreppum með yfir 500 íbúa
eða þar sem um mikinn atvinnurekstur er að
ræða, ella er oddviti lneppsnefndar framkvæmda-
stjóri hennar.
5. Kaupstaðir lúta beint yfirstjórn félagsmála-
ráðuneytisins, sem fer með sveitarstjórnarmál-
efni, en eiga enga aðild að sýslufélögum s.’.v.
lögum.
6. Kaupstaðir geta á sitt eindæmi gert ýrnsar
ráðstafanir án samþykkis æðra stjórnvalds (fé-
lagsmálaráðuneytis) s.s. tekið lán, veðsett tiltekn-
ar eignir og tekizt á hendur ólögboðnar skuld-
bindingar. Hreppar verða að fá samþykki æðra
stjórnvalds (sýslunefndar) til slíkra ráðstafana.
7. Hreppar eru aðilar að sýslufélögum og lúta
yfirstjórn þeirra með ýmsum hætti. Þannig skal
sýslunefnd hafa umsjón með því, að lnepps-
nefndir starfi eflir lögum og reglum. Sýslunefnd
hefur eftirlit með fjárreiðum hreppa, annast
endurskoðun reikninga þeirra o. fl. — Samþykki
sýslunefndar þarf til ýmiss konar fjárráðstafana
SVEITARSTJÓRNARMÁL