Sveitarstjórnarmál - 01.04.1975, Page 15

GUTTORMUR SIGBJARNARSON, forstöðumaður
Jarðkönnunardeildar Orkustofnunar:
VATNSVANDAMÁL ÞÉTTBÝLIS
Á undanförnum árum hefur mikið verið rætt
um neyzluvatnsvandamál, vatnsmengun og með-
ferð affallsvatns frá þéttbýlissvæðum. Þetta eru
tiltölulega ný vandamál fyrir megin hluta
mannkynsins, þó að þau hafi að vísu alltaf
verið til í litlum mæli, en tæknivæðing og þétt-
býlismyndun iðnaðarþjóðfélagsins hafa magn-
að þau upp, svo að þau eru nú meðal erfið-
ustu viðfangsefna hins þróaða hluta heimsins.
Neyzluvatnsþörfin til heimilisrekstrar og livers
konar iðnaðar hefur margfaldazt á fáeinum árum
og þá um leið magn affallsvatnsins. Við hér á
fslandi förum ekki varhluta af þessum vanda-
málum, þrátt fyrir fámennið. Við höfum reynt
að fræðast um þessi mál og bregðast við þeim
á raunhæfan hátt, þó að við stöndum þar vissu-
lega á byrjunarstigi. f því sambandi er vert að
minnast hér liins myndarlega frumkvæðis Sam-
bands íslenzkra sveitarfélaga með ráðstefnu
sinni um umhverfisvernd 18.—20. febrúar 1971,
þar sem neyzluvandamálin bar mjög á góma.
Með þessari ráðstefnu um vatn sýnir stjórn
sambandsins það aftur áþreifanlega í verki, að
hún fylgist vel með þróun mála, enda eiga
mörg, ef ekki vel flest sveitarfélög, við einhver
slík viðfangsefni að stríða. Það er því mikil
þörf fyrir sveitarstjórnarmenn að afla sér þekk-
ingar og skiptast á skoðunum um þessi mál.
í þessu stutta erindi rninu langar mig til að
reyna að gera stutta úttekt á þessum vanda-
málum, eðli þeirra og afleiðingum. Hér gefst
þó ekki tími til að fara út í einstök vandamál,
sem við er að stríða á mismunandi stöðum hér
á landi. Að lokum ætla ég að gera stutta grein
fyrir starfsemi og rannsóknarmöguleikum Jarð-
könnunardeildar Orkustofnunar.
Á undanförnum áratugum hefur vaxið upp al-
veg ný fræðigrein innan hinnar almennu vatna-
fræði, og hefur hún verið nefnd „Urban hydro-
logy“, sem þýða má með orðunum „vatnafræði
þéttbýlisins". Hún fjallar um öll þau vatns-
Guttormur Sigbjarnarson flytur erindi á ráðstefnunni. Aðrir á mynd-
inni eru Þóroddur Th. Sigurðsson og Magnús E. Guðjónsson.
málefni, sem fram koma vegna uppbyggingar
þéttbýlisins og þær breytingar, sem hún liefur
á hina náttúrlegu hringrás vatnsins. Hún var
eitt aðalviðfangsefni norræna vatnafræðiþings-
ins í Stokkhólmi árið 1970, sem sóttu um 400
manns. Auk þess hafa fjölmargar fjölþjóðlegar
ráðstefnur verið haldnar undanfarin ár, þar sem
einvörðungu hefur verið fjallað um þessi mál.
Erlendis eru þessi vandamál vissulega miklu
stærri í sniðum heldur en hér heima. Eðli þeirra
SVEITARSTJÓRNARMÁL