Sveitarstjórnarmál - 01.04.1975, Page 18

andi. Þegar þeim er valinn staður, er nauðsyn-
legt að þekkja vel jarðvatnsaðstæður á staðnum
til þess að koma í veg fyrir mengun a£ þeirra
völdum. Mengun hafna og stranda er löngu
þekkt fyrirbæri erlendis, og nú þegar er þess
farið að gæta hér á landi. Það ber því brýna
nauðsyn til að hafa allan varann á í þeim mál-
um, ef við eiguni ekki að falla í sama fenið. Víða
mun liér skjótra úrbóta þörf, ef ekki á að liljót-
ast verra af.
Mannvirlija, tœknilegum og byggðasliipulags-
legum vatnsvandamálum liefur verið gefinn
mjög takmarkaður gaumur fram til þessa. Þau
geta þó verið bæði mörg og margvísleg. Van-
þekking á þeim málum getur þó oft bakað
sveitarfélögum milljóna tjón. Það kom m. a. í
ljós á jarðfræðinámskeiði, sem haldið var á veg-
um gatnamálastjórans í Reykjavík s.l. vetur fyrir
starfsmenn borgarinnar, að þeir hafa átt við
margþætt vandamál að stríða af þeim sökum.
Hér gefst ekki tóm til að gera þessum málum
teljandi skil. Ég vil því aðeins drepa á dæmi
svipað þeim, sem ég lýsti hér áðan og öll byggð-
ust á því, að ekki liafði verið tekið tillit til, að
vatnafræði Jjéttbýlisins hlítir sínum eigin lög-
málum.
Heyrt hef ég frá einum þéttbýlisstað lands-
ins, að þar liafi verið liöíð jarðvegsskipti í götu
og hún lögð olíumalarslitlagi. Næsta vetur brotn-
aði öll olíumölin upp. Mér liefur ekki gefizt
kostur á að kynna mér aðstæðuráþessumákveðna
stað. Samt þykir mér trúlegt, að þar hafi ekki
verið um neina handvömm að ræða af hálfu
þeirra, sem verkið unnu, heldur hafi hitt verið
orsökin, að ekki liafi verið tekið tillit til þess,
að jarðvatnsstaðan getur hækkað mikið yfir
haust og vetrarmánuðina. Frostlyftingin hefur
líklega brotið upp olíumölina, því að jarðvatn-
ið, sem safnaðist undir liana, gat ekki runnið
nægilega greiðlega burtu. Þó að undirbyggingin
væri úr ófrostlyftandi efni, þá er vatnið það í
sjálfu sér, ef það safnast fyrir. Þetta er þó aðeins
tilgáta af minni hálfu. Þau þéttbýli, sem standa
undir skriðuhlíðum, eiga þetta stöðugt á hættu,
ef vatnsaganum frá hlíðinni er ekki veitt í burtu.
Við alla skipulagningu og mannvirkjafram-
SVEITARSTJÓRNARMÁL
kvæmdir á þéttbýlissvæðum er alltaf nauðsyn-
legt að hafa í huga og rannsaka, hvaða afleið-
ingar byggðin, sérstaklega gatna- og holræsagerð
getur haft á jarðvatnsrennsli byggðasvæðisins,
áður en ráðizt er út í slíkar framkvæmdir. Æski-
legt er í mörgum tilfellum að gera jarðfræði-
legar og jarðvatnslegar rannsóknir á áætluðum
framkvæmdasvæðum, áður en ráðizt er í dýrar
framkvæmdir.
Jarðkönnunardeild
Orkustofnunar
Að lokum vil ég víkja örfáum orðum að starf-
semi Jarðkönnunardeildar Orkustofnunar. Þó að
hún sé ung að árum, á hún nokkuð langa for-
sögu, sem o£ langt mál væri að rekja. Að öllum
öðrum ólöstuðum vil ég þó ekki láta hjá líða
að minnast hins mikla starfs Jóns Jónssonar,
jarðfræðings, sem hefur verið óþreytandi í því
að vekja athygli á vatnsvandamálum þéttbýlis-
ins, og hvaða aðgæzlu er jjörf í þeim málum.
Hlutverk Jarðkönnunardeildar er að vinna
að vatnafræðilegum og jarðfræðilegum rann-
sóknum, sem ekki flokkast undir oikumál.
Eins og málum er háttað í dag, mun hún leit-
ast við að sérhæfa sig í öllum kaldavatnsrann-
sóknum, þó að ýmis önnur verkefni komi þar
vissulega til greina. Fjárframlög til Jarðkönnun-
ardeiklar gefa þó ekki tilefni til umfangsmikilla
rannsókna, heldur er reiknað með, að starfsemi
hennar verði að verulegu leyti útseld þjónustu-
störf, og þá eru sveitarfélögin líklegir viðskipta-
vinir. Jarðkönnunardeild hefur samt nokkuð
fjármagn til almennrar upplýsingasöfnunar og
gagnavarðveizlu um ástand neyzluvatnsmála í
landinu og rannsókna á eiginleikum mismunandi
vatnsbóla. Einnig er áformað að hefja á þessu
ári yfirlitsathuganir á vatnsþörf þéttbýlis og
kostnaði við mismunandi frágang vatnsbóla.