Sveitarstjórnarmál - 01.08.1976, Blaðsíða 6

notuð sem fyrirmynd (uppistaða) til samraeming-
ar á gjaldskrám þeirra hafna, sem nú liggja fyrir
til umsagnar og síðan framvegis þar til öðru vísi
kynni að verða ákveðið."
Að mati Hafnasambandsins voru kostir sam-
ræmdu gjaldskrárinnar yfirgnæfandi í saman-
burði við ókosti hennar, sent stöfuðu fyrst og
fremst af mismunandi fjárþörf, einkum vegna
fjárfestinga. Með tilkomu samræmdu gjaldskrár-
innar var óeðlilegri samkeppni og ívilnun út-
Stækkun Þorlákshafnar, sem nú stendur yfir, er stærsti áfangi, sem
tekinn hefur verið í hafnargerð hér á landi. Þar er oft þröng á þingi
á vetrarvertíð, eins og Ijósmyndin, sem þar var tekin, ber með sér.
rýmt að mestu og þær hafnir, sem fyrst og fremst
þurftu aðstoðar með, fengu verulega úrbót með
hækkun aflagjalds, og er þá átt við fiskihafnirn-
ar, en sumar þeirra liöfðu jafnvel ekki tekið neitt
aflagjald.
Fyrst stjórnvöld féllust á, að tekið yrði alls stað-
ar sama gjald fyrir afla, svo dæmi sé tekið, þá er
ekki um nema tvo aðila að ræða, sem hafa það
hlutverk að jafna aðstöðumun vegna mismun-
andi hafnaaðstæðna frá náttúrunnar hendi, en
það eru einmitt ríkissjóður og sveitarfélögin. Og
þrátt fyrir hækkun á hlutdeild ríkissjóðs í hafna-
framkvæmdum, sem var staðfest í nýju hafnalög-
unum frá 1973, þá leggjast víða miklar skulda-
byrðar á sveitarsjóði vegna lélegrar alkomu
hafnasjóðanna, eins og fram kom í skýrslunum
1974 og 1975 og nánar verður vikið að síðar í
156 þessari grein.
SVEITARSTJÓRNAKMÁL
Eina umtalsverða breytingin, sem gerð hefur
verið á samræmdu gjaldskránni, varð í marz—
apríl 1975, þegar samþykkt var að flytja fiskaf-
urðir yfir í 2. ílokk vörugjaldskrár, en það kom
fiskihöfnunum nokkuð til góða, auk þess sem
orðið hafði verulegt misræmi milli aflagjalds og
vörugjalds af fiskafurðum, J>ar sem aflagjald er
verðtryggður gjaldstofn, 1% af heildarverðmæti
aflans (nú 0,85%), en vörugjaldið ekki.
Því var talið rétt að ræða hér um samræmdu
gjaldskrána, að hún er eitt af grundvallaratrið-
um í {æim atliugunum, sem vikið verður að hér
á eftir.
Um tilgang athugananna
Tilgangurinn með skýrslunum 1974 og 1975
var sá, að atliuga afkomu hafnarsjóðanna 1973
og 1974 á grundvelli reikninga þeirra J)au ár og
meta þörf þeirra fyrir gjaldskrárhækkun. Árið
1974 voru teknir til athugunar reikningar 40
hafnarsjóða auk Reykjavíkurhafnar, fyrir árið
1973, en árið eftir, J). e. í fyrra, var ákveðið að
athuga einungis reikninga 15 almennra hafnar-
sjóða auk Reykjavíkurhafnar og landshafnarinn-
ar í Keflavík—Njarðvík. Þegar talað er um
almenna hafnarsjóði í grein Jsessari, er átt við
J)á hafnarsjóði, sem heyra undir hafnalög nr. 45
frá 1973 og fengið liafa styrk frá ríkissjóði til
hafnaframkvæmda skv. J)eim lögum. Mikilvægt
atriði í sambandi við Jæssar atlmganir var J)að,
að meginhluti hafnanna hafði tekið upp sam-
ræmdu gjaldskrána 1972 og 1973, t. d. allar 17
hafnirnar, sem voru í skýrslunni 1975 höfðu
fengið hana staðfesta, þær síðustu í aprílbyrjun
1973. Ástæðan til þess, að færri hafnir voru tekn-
ar til athugunar 1975 var að leggja meiri áherzlu
á að kanna betur og nákvæmar færri hafnir, en
þær voru valdar J)annig, að J)ær gætu talizt full-
trúar fyrir allar. Teknar voru J)ær hafnir, sem
fyrst sendu reikninga sína, auk Jress sem tekið
var tillit til landfræðilegrar dreifingar og tegund-
ar hafna, sem skiptast í fiskihafnir og blandaðar
vöru- og fiskihafnir, stórar eða smáar hafnir.
Auk Hafnasambandsins voru samstarfsnefnd um