Sveitarstjórnarmál - 01.08.1976, Blaðsíða 17

JÓN PÁLL HALLDÓRSSON:
GAMLI BÆRINN
Á ÍSAFIRÐI
og vandi sveitarstjórna í sambandi
við friðun gamalla húsa.
Að undanförnu hefur rnikið verið rætt um
varðveizlu gamalla liúsa og jafnvel lieilla bæjar-
hverfa. Hefur þar borið mest á áhugamönnum
um varðveizlu Bernhöftstorfunnar og nú upp á
síðkastið Grjótaþorpsins í Reykjavík. Hreyfingar
sem þessar hljóta alltaf að hafa veruleg áhrif, og
liver sem örlög Bernhöftstorfunnar og Grjóta-
þorpsins kunna að verða, er J)að alveg ljóst, að
)jær hafa glætt skilning fjölmargra landa okkar
á nauðsyn þess, að hafizt verði handa til varð-
veizlu ákveðinna sýnishorna af byggðarmenn-
ingu íslendinga frá fyrri tíð. Á stundum liefur
áróðurinn farið út fyrir skynsamleg mörk í j'ess-
um efnum, eins og oft vill verða. Þannig eru
nokkur dæmi þess, að settar hafi verið fram óskir
og jress jafnvel krafizt, að friðlýst væru tiltölu-
lega nýleg hús, sem lítið eða ekkert listrænt eða
menningarsögulegt gikli hafa, vegna J)ess að
ákveðnar persónur hafi búið Jrar um tíma. Marg-
ir eru svo Jreir, sem sýna algjört skeytingarleysi í
þessum efnum, og vilja rífa allt og fjarlægja, sem
minnir á gamla tíma. Hafa mörg hörmuleg slys
átt sér stað í Jressum eínum. Hér er skammt öfg-
anna á milli og Jjví nauðsynlegt, að mörkuð verði
ákveðin stefna í Jressum málum, svo að Jrað verði
ekki tilviljun einni háð — eða jafnvel yfirgangi
og frekju — hvaða liús verði friðuð. Er nauðsyn-
legt að gera sér grein fyrir því í upphafi, að fjár-
magn, sem sveitarfélög geta veitt til þessara mála,
verður alltaf af skornum skammti og næsta ó-
sennilegt, að framlög ríkisins verði til þess að
lyfta Grettistökum.
Húsafriðunarsjóður
Á Aljíingi 1975 voru samjrykktar breytingar
á Jrjóðminjalögum, sem gera ráð fyrir, að stofn-
aður verði húsafriðunarsjóður. „Hlutverk lians
er að veita styrki til viðhalds og endurbóta húsa,
húshluta og annarra mannvirkja, sem að dómi
húsafriðunarnefndar hafa menningarsögulegt
gildi og stuðla að friðun húsa.“
Tekjur sjóðsins verða 20 króna framlag ríkis-
sjóðs á hvern íbúa landsins og jafnhátt framlag
hlutaðeigandi sveitarfélags. Tekjur sjóðsins geta
þannig orðið um 8 millj. króna á J)essu ári, en
breytast síðan árlega í hlutfalli við byggingar-
vísitölu.
Stofnun húsafriðunarsjóðs markar vissulega
Jráttaskil í þessum málum, og er Jress að vænta,
að framhaldið verði fastmótaðri stefna heldur
en hingað til hefur ráðið í Jressum efnum. Á und-
anförnum árum höfum við orðið vitni að alvar-
legum mistökum á þessu sviði, mistökum, sem
aldrei verða bætt. í kring um allt land hefur
sveitarstjórnarmál