Morgunblaðið - 10.11.2011, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Nicolas Sar-kozy, for-seti
Frakklands, hefur
lýst þeim vilja sín-
um að Evrópu-
sambandið verði
tvískipt, sam-
bandsríki 17 evruríkja og
ríkjasamband 27 ESB-ríkja.
Hann sagði einnig að þessi
þróun væri andstæð stækkun
Evrópusambandsins, að því er
segir í frétt á vef Evrópuvakt-
arinnar.
Með þessu er Sarkozy enn
afdráttarlausari en áður um
hvert Evrópusambandið skuli
stefna, en þessi sjónarmið
hans eru þó engan veginn á
skjön við sjónarmið annarra
ráðamanna innan Evrópusam-
bandsins. Þvert á móti er um-
ræðan öll í þessa átt þó að hún
hafi farið framhjá þeim sem
keyra umsóknina áfram af Ís-
lands hálfu.
„Við blasir tvískipt Evrópu-
samband: hópur ríkja sem
fara hratt í átt til samruna
innan evrusvæðisins og hæg-
fara hópur sem vill samstarf
ríkja innan ESB,“ hefur Evr-
ópuvaktin eftir
forseta Frakk-
lands.
En þá vaknar
óhjákvæmilega
eftirfarandi
spurning: Inn í
hvaða Evrópu-
samband er það sem rík-
isstjórn Ísland vill að Ísland
gangi?
Ríkisstjórnin vill ekki svara
þessu enda er hún í afneitun
um ástandið í Evrópu og þró-
un Evrópusambandsins.
Menn geta hins vegar farið
nærri um það hver vilji rík-
isstjórnarinnar er þegar horft
er til röksemdanna fyrir um-
sókninni. Ein meginröksemd-
in er sú að evran sé svo stöð-
ugur og traustur gjaldmiðill –
jafn sannfærandi og það nú er
– að ekki aðeins krónunni
heldur líka fullveldi þjóð-
arinnar sé fórnandi fyrir hana.
Þar með hlýtur ríkisstjórnin
að vera að reyna að koma Ís-
landi inn í sambandsríkið en
ekki ríkjasambandið.
Hvaðan telur ríkisstjórnin
sig hafa fengið heimild til
þess?
Sarkozy vill að Evr-
ópusambandið
skiptist í sam-
bandsríki og ríkja-
samband}
Umsókn um aðild
að sambandsríki
Við munumekki byggja
aðra Kára-
hnjúkavirkjun,“
sagði Guðbjartur
Hannesson, vel-
ferðarráðherra,
meðal annars í
svari við fyrirspurn Gunnars
Braga Sveinssonar, þing-
manns Framsóknarflokksins,
um niðurskurð í velferð-
armálum. Gunnar Bragi hafði
spurt velferðarráðherra
hvort hann væri sammála
ályktun sem samþykkt var á
nýlegum landsfundi Vinstri
grænna um að ekki bæri að
skera meira niður í heilbrigð-
iskerfinu.
Gunnar Bragi benti á að sá
mikli niðurskurður sem verið
hefði í heilbrigðiskerfinu væri
afleiðing af því að ríkis-
stjórnin hefði algerlega
brugðist í því að auka tekjur
með því að efla atvinnulífið.
Athyglisvert er að Guð-
bjartur Hannesson svarar í
raun engu um afstöðuna til
ályktunar samstarfslokksins,
en kýs að svara spurningunni
um niðurskurðinn á þann veg
að ekki verði byggð önnur
Kárahnjúkavirkjun. Þetta
síðarnefnda er ekki síst at-
hyglisvert í ljósi þess að rík-
isstjórnin er
nýbúin að hindra
byggingu álvers á
Bakka og hefur
náð að stöðva
framkvæmdir við
álver í Helguvík.
Staðreyndin er
nefnilega sú að það er hægt
að byggja aðra „Kára-
hnjúkavirkjun“ ef stjórnvöld
standa ekki gegn öllum slík-
um framkvæmdum.
Athafnir og athafnaleysi
ríkisstjórnarinnar hafa nei-
kvæðar afleiðingar og þær af-
leiðingar verða engu skárri
við það að ráðherrar séu með
einhvern kjánagang og furðu-
svör í ræðustóli Alþingis.
Niðurskurðurinn í heil-
brigðiskerfinu er mikið al-
vörumál og getur haft mjög
alvarlegar afleiðingar. Rík-
isstjórninni ber að leita allra
leiða til að draga úr honum og
ein helsta leiðin er að hleypa
atvinnulífinu aftur af stað. Í
því sambandi verður allt að
vera undir, þar með taldar
stórar iðnaðarframkvæmdir
þó að ríkisstjórnin vilji frekar
eitthvað annað. Grunnþjón-
usta velferðarkerfisins verð-
ur ekki varin með eitthvað
annað-stefnunni í atvinnu-
málum.
Velferðarráðherra
svarar út í hött þeg-
ar hann er spurður
um niðurskurð í vel-
ferðarþjónustunni}
Atvinnustefnan og velferðin
F
áar starfsstéttir hefur þjóðin í
jafn litlum hávegum og stjórn-
málamenn. Sjálfsagt er talið að
fyrirlíta þá og afgreiða sem
spillta fyrirgreiðslumenn eða illa
gefna lýðskrumara. Afar ófínt þykir að bera
traust til þeirra og í tísku er að tala eins og
það sé þjóðþrifamál að losna við þá. Þannig er
hinn harði veruleiki sem við getum ekki af-
neitað. Þó búum við enn við þá farsæld að frá
þessum nöturleika eru undantekningar, að
vísu sorglega fáar en undantekningar þó.
Það er til dæmis í algjörri andstöðu við tíð-
arandann að hafa skoðun á því hvaða ein-
staklingur eigi að leiða helsta stjórnmálaflokk
landsins. Samt hefur mikill fjöldi manna ein-
mitt skoðun á því, hvort sem þeir eru í Sjálf-
stæðisflokki, öðrum flokkum eða eru óflokks-
bundnir. Skoðanakannanir hafa sýnt að meirihluti
landsmanna vill sjá Hönnu Birnu Kristjánsdóttur sem for-
mann Sjálfstæðisflokksins. Hvað kemur þeim sem ekki
eru í Sjálfstæðisflokknum það val við? kunna innmúraðir
og innvígðir sjálfstæðismenn að spyrja. Svarið er einfalt:
ef það er einungis talið heppilegt að innmúraðir og inn-
vígðir sjálfstæðismenn kjósi Sjálfstæðisflokkinn í næstu
kosningum þá er lítið við því að gera fyrir okkur hin. Við
kjósum þá bara eitthvað annað. Maður hefði samt haldið
að stjórnmálaflokkur sem hefur tök á því að sækja fylgi út
fyrir eigin flokksraðir myndi grípa það tækifæri fegins-
hendi.
Stjórnmálamönnum hafa fallist hendur
vegna þeirrar andúðar sem þeir verða fyrir.
Engu er líkara en að þeir séu skelfingu lostnir.
Þeir hafa lítið sem ekkert lagt á sig til að reyna
að breyta viðhorfi almennings. Það er eins og
þeir óttist að um leið og þeir opni munninn
verði þeir púaðir niður. Þess vegna hafa þeir
haldið sig til hlés. Um leið hefur hugmynda-
skortur þeirra orðið æpandi og virðingin fyrir
þeim fer enn þverrandi. Óhjákvæmilega verð-
ur trúnaðarbrestur milli kjósenda og stjórn-
málamanna. Hvernig er hægt að bera virðingu
fyrir fólki sem kann best við sig þegar það er í
felum?
Sumir reyna þó. Kristján Þór Júlíusson,
þingmaður Sjálfstæðisflokks, hefur ásamt
fleiri lagt fram tillögur sem eiga að styrkja
virkt lýðræði í Sjálfstæðisflokknum. Hann
segir að nauðsynlegt sé að auka þátttöku almennra flokks-
manna og treysta virkt lýðræði í sessi. Um leið er vita-
skuld hætta á því að almennir flokksmenn hafi aðrar
áherslur en hinn innsti kjarni. Kristján Þór er tilbúinn að
taka þessa áhættu – meira að segja með glöðu geði. Gott
hjá honum!
Það hljóta að vera góð tíðindi að til séu stjórnmálamenn
sem eru tilbúnir að tala fyrir nýjum hugmyndum og nýj-
um aðferðum í stjórnmálum. Stjórnmálamenn sem eru
þeirrar gerðar eru líklegri en aðrir til að ávinna sér traust
meðal þjóðarinnar. Enginn stjórnmálaflokkur hefur efni á
að hafna slíku fólki. kolbrun@mbl.is
Pistill
Traustir stjórnmálamenn
Kolbrún
Bergþórsdóttir
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Andri Karl
andri@mbl.is
Þetta er einfaldlega efni semgert er í efnagerðum eðaefnaverksmiðjum og hafasömu eða svipaða verkun
og tetrahýdrókannabínól,“ segir Jak-
ob Kristinsson, sérfræðingur í eitur-
efnafræði hjá Rannsóknarstofu Há-
skóla Íslands í lyfja- og
eiturefnafræði, um það sem frétta-
stofa Ríkisútvarpsins nefndi verk-
smiðjuframleitt hass í fréttum sínum
í vikunni. Ekki er hins vegar hægt að
tengja efnið hassi eða öðrum teg-
undum kannabiss á annan hátt en
þann að það tengist sömu viðtökum í
miðtaugakerfinu og tetrahýdrók-
annabínól, eða THC, sem er virka
efnið í kannabisplöntunni.
Um er að ræða það sem nefnt
hefur verið gervi-kannabínóðar (e.
synthetic cannabinoids) og var það
John William Huffman, prófessor í
efnafræði við háskólann í Clemson, í
Suður-Karólínu, sem þróaði þá flesta.
Vinnan við það hófst á níunda áratug
síðustu aldar eru gervi-kannabínóð-
arnir orðnir um fimm hundruð. Þeir
voru hins vegar aldrei ætlaðir mann-
inum til notkunar, en til lækn-
isfræðilegra rannsókna.
Öfgafyllri áhrif
Bandaríska fréttastofan ABC
ræddi við Huffman í mars á síðasta
ári. Þar segir að hann hafi fyrst heyrt
af því að efni hans væri notað utan til-
raunastofu fyrir nokkrum árum, en
lyfið var selt sem vaxtaraukandi lyf
fyrir plöntur í Kína og Kóreu. Síðan
farið var að nota efnið sem vímuefni
hefur Huffman ítrekað varað við því,
enda hafi það öfgafyllri áhrif en af
kannabis.
Upp úr aldamótum fór að bera á
efninu í Evrópu og vafalaust hafa ein-
hverjir rekið augun í vöru sem inni-
heldur efnið á ferðum sínum um álf-
una á umliðnum árum. Efnið hefur
nefnilega verið selt undir því yfirskini
að um ilmblöndu, jafnvel reykelsi, sé
að ræða. Þá er um að ræða blöndu af
jurtum sem svo „kryddað“ hefur ver-
ið með gervi-kannabínóðunum. Þessu
rúlla menn svo upp og reykja eins og
maríjúana. Fjölmargar tegundir eru
til af slíkum ilmblöndum og undir
jafn mörgum nöfnum. Algengt er að
rætt sé um krydd (e. Spice) eftir
þeirri tegund sem náði hvað mestri
útbreiðslu. Aðrar tegundir eru K2,
Kronic, Toast og Mr. Happy svo örfá-
ar séu nefndar.
Enn er afar auðvelt að finna
„ilmblöndur“ af þessu tagi á netinu
þó svo að tekið sé fram að þær hafi
ekki að geyma nein efni sem eru
bönnuð. Það þarf þó ekki að þýða að
virknin sé ekki sú sama eða sambæri-
leg, enda rætt um aðra og jafnvel
þriðju kynslóð. Uppskriftinni er
breytt eftir því hvaða gervi-
kannabínóðar eru bannaðir.
Dauðsföll af völdum Krypton
Umfjöllunin í Ríkisútvarpinu
snerist um fréttir frá Noregi þar sem
borið hefur meira á umræddum „ilm-
blöndum“ og að níu dauðsföll hafi
verið rakin til neyslu þeirra í Svíþjóð.
Þó svo að áhrif gervi-kannabínóða
geti verið mun meiri en af maríjúana
eða öðrum tegundum kannabiss,
enda hægt að stýra styrkleikanum í
gervi-kannabínóðum, var um annað
efni að ræða sem nefnist Krypton.
Þó vissulega sé Krypton fram-
leitt í efnagerðum eða efnaverk-
smiðjum á það meira skylt við ópíata
en kannabínóða, og er hættan á of
stórum skammti mikil.
Í reglugerð um ávana- og fíkni-
efni og önnur eftirlitsskyld efni má
sjá að algengustu efnin í „ilmblönd-
unum“ umræddu eru bönnuð hér á
landi, líkt og í fjölmörgum öðrum
löndum.
Ilmefni Jurtablöndurnar sem markaðssettar eru sem ilmefni mátti meðal
annars finna í verslunum í Amsterdam. Spornað hefur verið gegn sölunni.
Selt sem ilmefni en
notað sem kannabis
Hvað er þetta „krydd“?
Blanda af jurtum sem í er bætt
efni svonefndir gervi-kannabí-
nóðar en eru frekar kannabí-
nóða-lík efni. Blandan er seld
sem ilmefni og á pakkningunni
segir að varan sé ekki ætluð til
neyslu.
Hvar er þetta selt?
Hægt var að nálgast jurtablönd-
urnar í ýmsum búðum sem selja
vörur fyrir kannabisnotkun. Hins
vegar hefur verið tekið fyrir söl-
una víðast hvar, og blöndurnar
bannaðar. Hún fer því fram að
mestu í gegnum netið.
Hvaða áhrif hefur neysla þess?
Áhrifin eru svipuð eða sambæri-
leg og við neyslu kannabisefna,
en geta verið öfgafyllri. Meðal
annars hefur orðið vart við of-
skynjanir, uppköst, kvíða. Enn er
þó margt á huldu með áhrifin og
frekari rannsókna þörf.
Er þetta notað á Íslandi?
Ekki er hægt að útiloka að efnið
hafi komið til landsins, en ekki
hefur orðið vart við það. Líklegt
er að fáir sjái sér hag í að flytja
efnið inn á meðan framboð af
maríjúana er jafn mikið hér á
landi og raun ber vitni.
Spurt&svarað