Morgunblaðið - 07.02.2012, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. FEBRÚAR 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Niðurstaðakönnunar
sem Viðskiptaráð
Íslands lét gera
fyrir sig um við-
horf almennings
til atvinnulífsins
þarf í sjálfu sér ekki að koma
á óvart. Engu að síður er hún
ánægjuleg, því að hún sýnir að
94% landsmanna telja íslensk
fyrirtæki skipta öllu eða miklu
máli við að skapa góð lífskjör í
landinu. Allur þorri lands-
manna hefur sem sagt skilning
á mikilvægi þess að hér þrífist
öflugt atvinnulíf, en því miður
nær þessi skilningur ekki til
ríkisstjórnarinnar. Í tíð henn-
ar hefur verið unnið markvisst
að því að halda atvinnulífinu
niðri og hindra vöxt þess.
Í stað þess að halda skatt-
heimtu hóflegri til að auka
þrótt atvinnulífsins hafa svo
að segja allir skattar verið
hækkaðir og að auki hafa ver-
ið lagðir á nýir. Þetta hefur
ekki síst beinst gegn ferða-
þjónustunni, at-
vinnugrein sem er
mikill vaxt-
arbroddur og á
drjúgan þátt í
gjaldeyrissköpun
þjóðarinnar.
Sú grein sem mestan gjald-
eyri skapar og er helsti und-
irstöðuatvinnuvegur þjóð-
arinnar hefur síðan sætt alveg
sérstökum árásum og hefur nú
búið við óþolandi óvissu í þrjú
ár.
Enn ein gjaldeyrisskapandi
atvinnugreinin, stóriðjan, hef-
ur mætt miklum andbyr í rík-
isstjórninni, sem gerir allt til
að koma í veg fyrir nýjar
framkvæmdir og aukna orku-
öflun.
Ömurlegt er, þegar lands-
menn hafa svo ríkan skilning á
mikilvægi öflugs atvinnulífs,
að hér skuli sitja ríkisstjórn
sem sýnir í verki að hún til-
heyrir þeim fámenna hópi sem
telur atvinnulífið engu skipta
um lífskjör landsmanna.
94% landsmanna
hafa aðra skoðun á
atvinnulífinu en
ríkisstjórnin}
Atvinnulífið
undirstaða lífskjara
Skýrsla sú semlífeyrissjóð-irnir stofn-
uðu til og greiddu
70 milljónir fyrir
að láta setja saman
hefur vakið umræður. Við-
brögð þeirra sem pöntuðu
verkið eru dálítið æfð og sam-
hljóða. Þeir fagna skýrslunni
og segjast ætla að læra af
henni, og láta eins og þar með
sé málið afgreitt. Eins og
stundum áður eru fjölmiðla-
menn sumir uppnumdir yfir
því hve skýrslan sé löng, einar
áttahundruð síður. Það verður
til þess að sárafáir munu
leggja í lestur hennar. En bent
hefur verið á að lengd skýrsl-
unar felist ekki síst í því að
stór hluti hennar er endur-
prentun upplýsinga, m.a. líf-
eyrissjóðanna sjálfra, sem
þegar liggja fyrir á netinu og
eins endurprentun umfjöll-
unar Rannsóknarnefndar Al-
þingis sem að lífeyrissjóðunum
sneri.
Tillögur hinnar nýju rann-
sóknarnefndar sem snúa að
framtíðarskipulagi sjóðanna
eru ekki endilega líklegar til
að girða fyrir glöp af því tagi
sem rakið er í skýrslunni og
munu bitna á kjörum lífeyr-
isþega á næstu árum og ára-
tugum. En vafalítið getur um-
ræða um þær verið mjög
þarfleg engu að síður.
Á sama tíma fer fram um-
ræða um verð-
tryggingu, eins og
stundum áður.
Fyrir tilkomu
verðtryggingar
voru allir lífeyr-
issjóðir, utan opinberrar
ábyrgðar, lítils megnugir og
næsta ónýt trygging fyrir
sjóðsfélaga við starfslok.
Helsta kostinn við lífeyr-
issjóðsþátttöku sáu menn þá í
því að eiga kost á óverð-
tryggðu láni hjá sínum lífeyr-
issjóði vegna húsakaupa, sem
verðbólgan sæi svo um að gera
þægilegt í endurgreiðslu. Sem
þýddi um leið að sjóðurinn
sjálfur skaðaðist sem því nam.
Verðtrygging lánsskuld-
bindinga á tímum þegar verð-
bólga tekur kipp og laun fylgja
seint og illa á eftir gerir greið-
endum erfitt fyrir. Líkur
standa þó til þess að kaupmátt-
araukning slétti smám saman
úr hinni óþægilegu kúrfu og að
lokum endurgreiði menn lán
sín með jafnverðmiklum krón-
um eða hærri og þeim sem
skuldin er skráð í. Án verð-
tryggingar er óhætt að ætla að
raunvaxtabyrðin verði hærri
vegna þess að óvissuþátturinn,
sem þá vex sé tekinn inn í
vaxtakröfuna.
Nauðsynlegt er að ræða
verðtryggingu í þaula og í
þeirri umræðu verða menn að
standast freistingar ódýrrar
umræðu.
Nýleg skýrsla um
lífeyrissjóði segir
ekki alla söguna}
Umræður um lífeyri
og verðtryggingu
E
in af röksemdum þeirra sem
standa að undirskriftasöfnun þar
sem skorað er á Ólaf Ragnar
Grímsson að gefa kost á sér til
áframhaldandi setu á Bessastöð-
um er að hann hafi staðið öruggan vörð um ís-
lenska hagsmuni í erfiðum milliríkjadeilum á
síðustu árum. Forsetanum sé að þakka að Ice-
save-málið sé að þróast bærilega, enda hafi
hann í deilum haft hælkrók á Breta og Hollend-
inga með rökvísi sinni og þekkingu. Þetta er
hárrétt; forsetinn hefur verið réttur maður á
réttum tíma og stað. Hann þekkir flestum bet-
ur refilstigu alþjóðlegra samskipta og ætti nú,
eftir góðan árangur í hagsmunamálum sem
varða þjóðina miklu, að láta leik lokið. Enginn
er ómissandi.
Að vilja að forsetinn sitji sem lengst á Bessastöðum,
sakir snilldarleiks í baráttu við erlendar stórþjóðir, lýsir
mikilli vantrú undirskriftafólks á íslenskri þjóð og nánast
einfeldingslegri vanþekkingu. Framganga Ólafs Ragnars
er ekkert einsdæmi. Jafnan þegar mikil tíðindi gerast
fylgir því að fram á sjónarsviðið koma óvænt – nánast eins
og huldufólk út úr kletti – einstaklingar sem eru sniðnir í
hlutverk leiðtogans. Standa beinlínis undir væntingum
fólksins og koma stórum hlutum til leiðar. Um þetta get-
um við nefnt ýmis dæmi.
Árið 1973 hófst eldgos í Vestmannaeyjum og þá var það
Magnús H. Magnússon bæjarstjóri sem talaði kjark í fólk-
ið og sá sífellt fleiri nýja möguleika opnast eftir því sem
eldgosið og eyðingarmáttur þess varð hrika-
legri. Árið 1975 þegar konur á Íslandi tóku á
sig rögg og fóru að berjast fyrir réttindum sín-
um var nefnt að kona ætti að taka við búsfor-
ráðum á Bessastöðum. Og þegar sviðið var
autt snemma árs 1980 var nefnt í látlausu
lesandabréfi að Vigdís Finnbogadóttir væri
ágætt forsetaefni. Framhald sögunnar þekkja
allir. Ný viðhorf voru að myndast og kona
nýrra viðhorfa var kjörin forseti. Og kannski
eru allir líka búnir að gleyma snjóflóðinu á
Flateyri árið 1995 þar sem í forsvari byggð-
arlagsins var frábærlega frambærileg kona,
Magnea Guðmundsdóttir, sem stappaði stálinu
í alla og talaði af kjarki og einurð. Algjörlega
óþekkt kona varð þjóðhetja á einni dagstund –
enda vel til forystu fallin. Fleiri svona dæmi
um sérstakt forystufólk mætti nefna.
Í eftirleik hrunsins hefur verið leiðinlegt andrúmsloft á
Íslandi. Hver fylkingin reynir að níða skóinn af hinni og í
helstu og mikilvægustu áhrifastöðum situr fólk sem á að
baki áratugalangan feril og mikla reynslu en hefur allt
meira og minna mótast í átakahefð sem er vont veganesti.
Hér skal hvergi á hæfileika og þekkingu þessa fólks hallað
en við þurfum nýtt blóð, ný andlit og nýjan tón í um-
ræðuna. Og þegar Ólafur Ragnar segir afdráttarlaust að
hann sé á förum – sem hann þarf að gera ekki seinna en í
þessari viku – munu efnilegir kandídatar í embætti forseta
Íslands bókstaflega ganga út úr álfaborgunum og þykja
svo efnilegir að allir vildu Lilju kveðið hafa. sbs@mbl.is
Sigurður Bogi
Sævarsson
Pistill
Forsetaefnin koma úr klettunum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Karl Blöndal
kbl@mbl.is
S
auli Väinämö Niinistö, ný-
kjörinn forseti Finn-
lands, ávann sér traust
og trúverðugleika með
frammistöðu sinni á stóli
fjármálaráðherra, en hann er finnsk-
um kjósendum einnig kunnur fyrir
að hafa átt í sambandi við fyrrver-
andi fegurðardrottningu og sloppið
naumlega undan flóðbylgjunni á
Indlandshafi 2004.
Niinistö var kjörinn forseti Finn-
lands á sunnudag með 62,6% at-
kvæða gegn 37,4% græningjans
Pekka Haavisto. Hann var fjár-
málaráðherra fyrir Sameining-
arflokkinn frá 1996 til 2003 þegar
miklir fjárhagslegir erfiðleikar
steðjuðu að Finnlandi. Hann var
talsmaður mikils aðhalds í fjár-
málum og þótti bjargvættur í krepp-
unni.
„Þetta var einn af hápunktum
hans pólitíska ferils og fólk hugsar
hlýtt til hans fyrir vikið,“ sagði Ville
Parnaa, sérfræðingur um finnska
þingið við háskólann í Turku, við
fréttastofuna AFP.
Tuomo Martikainen, prófessor í
stjórnmálafræði við Helsinki-
háskóla, tók í sama streng og sagði
að í hugum margra Finna væri Niin-
istö birtingarmynd praktískrar
efnahagslegrar sérþekkingar.
Niinistö leiddi Finna inn í evruna í
ráðherratíð sinni. Fyrir fyrri umferð
finnsku forsetakosninganna 22. jan-
úar sögðu kjósendur að evru-
kreppan væri þeirra helsta áhyggju-
efni. Niinistö fékk þá flest atkvæði,
en þó ekki meirihluta þannig að
kjósa þurfti aftur milli hans og Haa-
vistos, sem fékk næstflest atkvæði.
Frambjóðandi flokksins Sannir
Finnar, sem hvað harðast hefur bar-
ist gegn evrunni, komst ekki áfram.
Árið 1995 lést kona Niinistös,
Marja-Leena Niinistö, í bílslysi.
Saman áttu þau tvo syni. Níu árum
síðar bjargaðist hann ásamt yngri
syni sínum, Matias, undan flóðbylgj-
unni 2004 með því að klifra upp í
símastaur í sjávarþorpinu Khao Lak
á Taílandi.
Í ráðherratíð sinni átti Niinistö í
sambandi við þingmanninn Tönju
Karpelu, fyrrverandi fegurð-
ardrottningu, sem síðar varð
menntamálaráðherra. Þau trúlof-
uðust 2003, en slitu trúlofuninni
2004.
Árið 2009 kvæntist Niinistö Jenni
Haukio, talsmanni flokks síns, Sam-
einingarflokksins. Hún er 29 árum
yngri en hann.
Sameiningarflokkurinn stendur
vel að vígi um þessar mundir og er
nú bæði með stól forseta og for-
sætisráðherra. Utanríkismál heyra
að hluta til undir forsetann, en þing-
ið samþykkti nýverið að taka Evr-
ópumálin úr höndum hans. Í kosn-
ingabaráttunni gaf Niinistö til kynna
að hann myndi fylgjast náið með og
kvaðst meðal annars vera að velta
fyrir sér að bjóða stjórninni til
reglulegra funda í forsetabústaðn-
um.
Niinistö fæddist í ágúst 1948.
Hann nam lög og rak lögmannsstofu
áður en hann hóf afskipti af pólitík.
Hann varð formaður Sameining-
arflokksins 1994 og árið eftir dóms-
málaráðherra í stjórn Paavos Lippo-
nens. 1996 varð hann
fjármálaráðherra eins og áður sagði
og gegndi því embætti í rúm sjö ár.
Þá var hann aðstoðarforsæt-
isráðherra frá 1995 til 2001. Hann
var forseti finnska þingsins 2007 til
2011. Hann var kjörinn formaður
finnska knattspyrnusambandsins
2009.
Niinistö bauð sig fram til forseta
árið 2006 og tapaði þá í annarri um-
ferð fyrir Törju Halonen.
Fjármálavit Niinistös
höfðaði til kjósenda
Reuters
Verðandi forseti Sauli Niinistö, sigurvegari í forsetakosningunum í Finn-
landi, ásamt Jenni Haukio, konu sinni, á lokaspretti kosningabaráttunnar.
Finnskir stjórnmálaskýrendur
segja að nú þurfi Sauli Niinistö,
verðandi forseti Finnlands, að
gera grein fyrir afstöðu sinni í
lykilmálum á borð við aðild að
Atlantshafsbandalaginu og
samskiptin við Rússa. Forset-
anum er ætlað að móta utanrík-
isstefnu landsins ásamt ríkis-
stjórninni. Finnland stendur
fyrir utan Nató, en um helm-
ingur Finna er hlynntur aðild og
stuðningurinn er meiri meðal
kjósenda Sameiningarflokksins,
flokks Niinistös og Jyrkis Katai-
nens forsætisráðherra.
Spurt um
Nató-aðild
GENGIÐ Á NIINISTÖ
Af eða á Niinistö hefur ekki rætt
afstöðu sína til aðildar að Nató.