Morgunblaðið - 22.02.2012, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 2012
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Skortur á færni í íslensku kann að
hamla stærri hóp við atvinnuleit á
Íslandi en talið hefur verið til þessa.
Staða erlendra ríkisborgara á ís-
lenskum vinnumarkaði er erfið.
Vandinn kann hins vegar að snerta
fleiri en talið hefur verið fram að
þessu ef horft er til þeirra sem hafa
íslenskan ríkisborgararétt en hafa
ekki náð fullu valdi á íslensku.
Ari Klængur Jónsson, sérfræð-
ingur hjá Fjölmenningarsetrinu á
Ísafirði, leiðir líkur að þessu þegar
talið berst að stöðu erlendra ríkis-
borgara á íslenskum vinnumarkaði.
Tilfinningin að talan sé hærri
„Menntun innflytjenda er vannýtt
auðlind. Þetta er vandamál sem er
ekki einskorðað við Ísland heldur er
þekkt í ýmsum öðrum þjóðfélögum.
Það er mikið atvinnuleysi á meðal
innflytjenda á Íslandi í dag en við
höfum engar tölur um atvinnuþátt-
töku þeirra sem hafa fengið íslensk-
an ríkisborgararétt. Tilfinning okk-
ar hjá Fjölmenningarsetri er sú að
atvinnuleysi meðal þessa hóps kunni
að vera meira en landsmeðaltalið,“
segir hann en það var 7,2% í jan. sl.
Frank Friðrik Friðriksson, hag-
fræðingur hjá Vinnumálastofnun,
segir engar greiningar hafa verið
gerðar um atvinnuleysi þeirra sem
fengið hafa íslenskan ríkisborg-
ararétt vegna þess að upplýsingar
um uppruna þeirra liggi ekki fyrir
hjá Vinnumálastofnun.
Langflestir vilja læra íslensku
Líkt og rakið var í Morgunblaðinu
nýverið leiddi nýleg könnun Efl-
ingar á meðal félagsmanna í ljós að
aðeins einn af hverjum átta Pólverj-
um sem voru í atvinnuleit kvaðst
geta haldið uppi almennum samræð-
um á íslensku. Var hlutfallið 13%.
Athyglisvert er að bera þetta hlut-
fall saman við niðurstöður viðhorfs-
könnunar Félagsvísindastofnunar
Háskóla Íslands og Fjölmenningar-
seturs á meðal innflytjenda sem
gerð var um og eftir efnahagshrunið.
Langflestir vilja læra íslensku
Nokkrar niðurstöður könnunar-
innar eru raktar í grafinu hér fyrir
ofan og er ein megin niðurstaðan sú
að yfirgnæfandi meirihluti, eða 86%
aðspurðra af 797 þátttakendum, vill
læra íslensku betur. Aðeins einn af
hverjum 16, eða um 6%, hafði ekki
áhuga á að læra íslensku yfirhöfuð
eða læra málið betur.
Annað sem athygli vekur er að
24,9% aðspurðra sögðust aldrei hafa
farið á námskeið í íslensku, 23,8%
sagðist lítið umgangast Íslendinga
og 13,8% kvaðst sjaldan heyra ís-
lensku talaða. Samanlagt merktu
62,5% aðspurðra við einhvern þess-
ara valmöguleika.
Spurður um þessar niðurstöður
segir Ari Klængur, sem kom að
könnuninni fyrir hönd
Fjölmenningarseturs, að horfa beri
til þess að 45% aðspurðra hafi komið
til landsins eftir áramótin 2005/2006
eða skömmu áður en hafist var
handa við gerð könnunarinnar í árs-
byrjun 2008. Margir þátttakendur
hafi því ekki dvalið lengi á landinu
þegar þeir voru spurðir um
kunnáttu sína í málinu. Engu
að síður séu niðurstöðurnar
sterk vísbending um að efla
þurfi íslenskukennslu til
handa innflytjendum. Það sé
lykilþáttur í aðlögun þeirra.
Hlutfallið hærra í ár
Ari Klængur vísar að lokum
í vinnuskýrslu Fjölmenning-
arseturs frá því í mars sl. en
þar kemur m.a. fram að í
byrjun árs 2000 voru erlendir
ríkisborgarar rúmlega 2% af
fólki á atvinnuleysisskrá. Í
byrjun árs 2011 var hlutfallið
16% en það var
17,6% í
jan. sl.
Atvinnulausir erlendir ríkisborgarar
fjöldi í lok mánaðar
Heimildir: Hagstofa Íslands / Vinnumálastofnun / Innflytjendur á Íslandi: Viðhorfskönnun, Félagsvísindastofnun / Fjölmenningarsetur október 2009
„Talar þú móðurmál þitt við börnin þín?“
Sep.
2008
Jan.
2009
Júl.
2009
Jan.
2010
Júl.
2010
Jan.
2011
Júl.
2011
Jan.
2012
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
370
1.674 1.672
2.231
2.059
2.360
1.848
2.126
Atvinnulausir erlendir ríkisborgarar
eftir búsetu
Janúar
2007
Janúar
2012
125
2.126
Reykjavík 1.089
Önnur sveitarf. á hb.489
Suðurnes 252
Vesturland 46
Vestfirðir 33
Norðurland vestra 6
Norðurland eystra 54
Austurland 39
Suðurland 118
Höfuðborgarsvæðið: 1.578
Landsbyggðin: 548
Höfuðborgarsvæðið: 68
Landsbyggðin: 57
Reykjavík 52
Önnur sveitarf. á hb. 16
Suðurnes 14
Vesturland 0
Vestfirðir 4
Norðurland vestra 2
Norðurland eystra 19
Austurland 2
Suðurland 16
Dæmi um hlutfall atvinnulausra
eftir upprunalandi (janúar 2011)
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
Litháen Lettland Portúgal Eistland
Alls á Íslandi,
skv. Hagstofu
Án atvinnu, skv.
Vinnumála-
stofnun
248
108
64
4
(17,68%)
(17,42%)
(14,04%)
(3,88%)
1.403
alls
620
alls 456
alls
103
alls
„Hvers vegna var erfitt fyrir þig að læra íslensku?“
Hef aldrei farið á námskeið í íslensku
Umgengst Íslendinga lítið
Heyri íslensku sjaldan talaða
Íslenskan er mjög ólík mínu móðurmáli
Skortur á framboði á íslenskunámskeiðum
Íslenskunámskeiðin henta mér ekki
Get oft ekki mætt á íslenskunámskeiðin
vegna vinnu eða fjölskyldu
Kostar of mikið
Mig vantar kennslubækur
Mig vantar orðabækur
Annað
Hlutfall svara
Hlutfall svarenda*
*Svarendur voru beðnir að merkja við allt sem við átti, því er hlutfall svarenda alls yfir 100%
11,7%
24,9%
11,1%
23,8%
6,4%
13,8%
31%
66,3%
4,7%
10%
3,6%
7,6%
10,1%
21,6%
4%
8,6%
4,3%
5,7%
9,3%
12,1%
7,4%
15,9%
Afstaða til íslenskunáms
Hefur áhuga á að læra íslensku
eða læra hana betur 86%
Kunna íslensku nægilega vel 8%
Hafa ekki áhuga á að læra íslensku
yfirhöfuð eða læra málið betur 6%
„Hversu vel eða illa telur þú þig geta tjáð
þig á íslensku?“
„Hversu auðvelt eða erfitt fannst þér að
læra þá íslensku sem þú kannt?“
Alltaf 67%
Oftast 16%
Stundum 10%
Sjaldan 6% Aldrei 1%
Mjög vel 13%
Frekar vel 22%
Hvorki vel né illa 25%
Frekar illa 22%
Mjög illa/nánast
ekkert 17%
Mjög auðvelt 4%
Frekar auðvelt 15%
Hvorki auðvelt
né erfitt 28%
Frekar erfitt 37%
Mjög erfitt 17%
ATH.Vegna námundunar í heimildum geta samtölur í skífuritum verið meira eða minna en 100%.
Íslenskan kann að hamla fleirum
 Takmarkað vald á íslensku kann að eiga meiri þátt í atvinnuleysi meðal nýbúa en talið hefur verið
 Nýleg viðhorfskönnun bendir til að yfirgnæfandi meirihluti nýbúa vilji ná tökum á tungumálinu
Ari Klængur
Jónsson
Frank Friðrik
Friðriksson
Líkt og komið hefur fram eru Pól-
verjar fjölmennasti einstaki hóp-
urinn á meðal atvinnulausra er-
lendra ríkisborgara á Íslandi.
Alls voru 1.245 Pólverjar án
vinnu í janúar sl. og voru þeir um
60% þeirra 2.126 erlendra ríkis-
borgara sem voru þá án vinnu.
Samkvæmt Hagstofu Íslands
voru 9.463 pólskir innflytjendur á
Íslandi í janúar 2011. Til saman-
burðar voru 1.435 Pólverjar skráð-
ir atvinnulausir í sama mánuði
eða um 15% skráðra erlendra
ríkisborgara frá Póllandi.
Atvinnuleysi meðal Pólverja
sem ekki hafa fengið ísl. ríkis-
borgararétt var því nærri tvö-
falt meira en landsmeðaltalið
sem var 8,5% í janúar 2011.
Vísbendingar eru um að at-
vinnuleysi meðal þessa þjóð-
félagshóps hafi náð há-
marki.
Þannig sést þegar rýnt er í
gögn Vinnumálastofnunar að
atvinnuleysi meðal pólskra
innflytjenda náði hámarki í
mars 2011 er 1.468 Pólverjar
voru án vinnu eða 60,22%
þeirra 2.412 erlendra
ríkisborgara
sem voru atvinnulausir á Íslandi í
þeim mánuði.
Mest varð atvinnuleysið meðal
erlendra ríkisborgara í mars 2010
þegar 2.421 voru án vinnu.
Þróun atvinnuleysis meðal
þessa hóps yfir átta
samanburðarmánuði er sýnt á
kortinu hér fyrir ofan. Benda töl-
urnar til að atvinnuleysið sé í
hægum tröppugangi niður á við. Á
móti kemur að fleiri erlendir ríkis-
borgarar fluttu frá landinu í fyrra
en til þess. Sú þróun er að snúast
við og eiga áhrifin á atvinnuleys-
istölurnar eftir að koma í ljós síð-
ar á árinu.
Má ljóst vera að ef aftur tekur
að fjölga í röðum erlendra ríkis-
borgara muni þörfin fyrir ný störf
á vinnumarkaði aukast frekar.
Þótt Pólverjar séu fjölmennasti
einstaki hópurinn var hlutfall at-
vinnulausra hærra hjá Litháum og
Lettum eða 17,7% annars vegar
og 17,4% hins vegar í janúar 2011.
Athygli vekur að atvinnuleysi
meðal Portúgala var litlu minna
eða um 14%. Verður samanburður
nær í tíma að bíða nýrri gagna frá
Hagstofunni um fjölda ríkisborg-
ara frá þessum þrem ríkjum.
Pólverjar fjölmennastir
VÍSBENDINGAR UM AÐ TOPPI Í ATVINNULEYSI SÉ NÁÐ