Morgunblaðið - 18.05.2012, Blaðsíða 23

aka á hálendinu og hvar ekki en sú
kortagerð hefur tafist mjög. Reynd-
ar myndi hún, ein og sér, ekki
minnka þann vanda sem stafar af
því að menn krækja framhjá ófær-
um og búa til nýjar slóðir. Þórhallur
tekur skýrt fram að hann telji að
mesta ábyrgðin á því að málið er
ekki komið lengra liggi hjá sveit-
arfélögunum. Þau tefji málið. „Þeg-
ar þú ert í sveitarstjórn og þarft að
taka tillit til bænda og landeigenda,
veiðimanna og hávaðasamra jeppa-
manna, nú þá getur verið ágætt að
draga lappirnar,“ segir hann.
Þórhallur segir að í flestum til-
vikum sé ómögulegt að bæta
skemmdirnar en það sé hins vegar
hægt að koma í veg fyrir frekari
skemmdir. Það verði aðeins gert
með því að loka slæmum slóðum og
opna þær ekki aftur fyrr en gert
hefur verið við þær. Þetta eigi m.a.
við um Klausturselsleið, Kofaöldu-
slóð og Sauðakofaslóð og margar
fleiri. Ekki dugi annað en að keyra
efni ofan í slóðirnar og slíkt verk-
efni kosti tugi milljóna. Peninganna
megi m.a. afla með því að hækka
veiðigjald á hreindýrum en einnig
þurfi ríkið að leggja meira fé í svo-
nefndan styrkvegasjóð sem sveit-
arfélög geta sótt um framlög úr til
að laga hálendisvegi. Hingað til hafi
aðeins fengist smotterí úr þessum
sjóði. Einnig þurfi að herða eftirlit
og viðurlög við utanvegaakstri.
Og þar með er komið að öðrum
og þriðja lið af fjórum í ádrepu Þór-
halls; utanvegaakstri og skemmdum
vegna vetraraksturs. „Ég er búinn
að vera í forystusveit Ferðafélags
Fljótsdalshéraðs í 25 ár, hef ver-
ið jeppamaður í yfir 30 ár, ég er í
4x4 og hef í öll þessi ár ferðast
um hálendið að vetri og sumri.
Og mér finnst ótrúlegt
hvað lítill árangur hefur
náðst í baráttunni við
utanvegaakstur á
þessum árum,“ segir
Þórhallur. „Og það
sem við höfum séð á
allra síðustu árum
eru auknar vetr-
arskemmdir.“ Með því á hann við
skemmdir sem verða í lok vetrar
eða í vorbyrjun. Þá aki menn eftir
snjólausum en þíðum melum með
þeim afleiðinum að greinileg för
myndast eftir dekkin. Skemmdirnar
geti ekki farið fram hjá mönnum.
„Og þetta eru Íslendingar sem eiga
að vita hvað þeir eru að gera. Ís-
lendingar geta ekki kennt útlend-
ingum um skemmdir af vetr-
arakstri. Útlendingum er oft kennt
um skemmdir vegna utanvegaakst-
urs að sumarlagi en ég held að Ís-
lendingar séu ekkert betri.“
Enginn vegur með línunni
Fjórða atriðið sem Þórhallur
nefnir er skemmdir af völdum op-
inberra aðila og eitt versta dæmið
um slíkt má já á stóru myndinni á
vinstri síðunni. Hún sýnir byggðal-
ínu á Fljótsdalsheið sem var reist á
áttunda áratugnum. Þórhallur
bendir á að þar sem ekki hafi verið
lagður vegur vegna línulagnarinnar
hafi myndast ótal slóðir, fyrst eftir
línumennina en síðan eftir aðra.
„Þetta eru í raun og veru skemmdir
sem hafa komið til vegna línunnar. Í
raun og veru sýnir þetta að það
hefði þurft að leggja veg meðfram
þessari línu og kannski er það
lausnin á þessum stað að orkufyr-
irtækin, Landsnet sem rekur línuna
og RARIK sem lagði hana, leggi
veg yfir þessa heiði, meðfram lín-
unni. Þá væri hægt að loka Klaust-
urselsleiðinni án nokkurra vand-
kvæða fyrir veiðimenn.“
Þórhallur segir að sjálfsagt muni
einhverjir telja hagsmunum sínum
ógnað vegna lokana, jafnvel aðeins
á meðan gert væri við slóðana. „En
spurning er þessi: Eru einhverjir
hagsmunir svo ríkir að það réttlæti
að þessir slóðar séu opnir? Er hægt
að réttlæta það á einhvern hátt?“
segir hann.
Þórhallur gagnrýnir líka að í
Vatnajökulsþjóðgarði skuli hrein-
dýraveiðimenn hafa undanþágu til
að aka sexhjólum utan vega til að ná
í bráð sína.
Vill hreyfa við sveitastjórnum
Þórhallur segir að það sé kominn
tími til að sveitarstjórnarmenn við-
urkenni vandann og bregðist við
honum, með hagsmuni náttúrunnar
í huga en ekki hagsmunaaðila heima
í héraði. Tilgangurinn með því að
koma myndum af skemmdunum
fyrir almenningssjónir sé ekki síst
að hreyfa við sveitastjórnarmönnum
en einnig hafi hann komið mynd-
unum til umhverfisráðuneytisins.
Hann vonar að eitthvað verði gert,
að menn grípi til aðgerða, en er
samt ekki viss um að myndirnar
dugi hversu sláandi sem þær kunni
að vera. „Þetta vekur alveg örugg-
lega athygli en ég óttast að menn
verði ákaflega fljótir að gleyma
þessu,“ segir Þórhallur.
Ljósmynd/Skarphéðinn G. Þórisson
Krókur og kelda Margar leiðir liggja fram hjá þessum læk við Þórisstaðakvísl. Myndin var tekin í fyrrasumar og
virðist sem ökumanninum sem fór þarna um hafi ekki litist á fyrstu tvo möguleikana og því búið til nýja leið.
Ljósmynd/Þórhallur Þorsteinsson
Skurðir Skemmdir eins og þessar á Sauðárslóð eru algengar á hálendinu á
Austurlandi og raunar víðar. Á myndinni má sjá Pétur Elísson.
Ljósmynd/Þórhallur Þorsteinsson
Minnismerki Skemmdir eftir vetrarakstur á mel skammt frá Hveragili í austanverðri Krepputungu.
Ljósmynd/Skarphéðinn G. Þórisson
Leikur Við Snæfell má sjá för eftir hesta og jeppa fyrir utan veg. Leiðin er
ekki mikið styttri fyrir hrossin og þetta var leikur hjá jeppamönnunum.
23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. MAÍ 2012
Þórhallur segir að hugtakið hefð sé notað með dálítið einkennilegum
hætti af tilteknum hópi innan 4x4 og af sumum veiðimönnum. Þegar
tekist sé á um rétt til að aka eftir tilteknum leiðum vísi menn oft í að
frumherjar í hálendisferðamennsku, menn eins og Guðmundur Þór-
arinsson og Úlfar Jacobsen, hafi ekið leiðirnar einu sinni eða jafnvel
nokkrum sinnum. Þetta eigi m.a. við um Vonarskarð. Þórhallur bendir á
að þegar hann fór þarna um, gangandi, fyrir um 25 árum hafi ekki
verið nein umferð um Vonarskarð og enginn sýnilegur slóði. Eftir
að sprenging hafi orðið í jeppaeign landsmanna upp úr 1980 hafi
jeppaumferð þar smám saman aukist.
Önnur umdeild leið, Vikrafellsleið, hafi verið aflögð fyrir 30-
40 árum þar til nýlega að hópur jeppamanna hafi ákveðið að
endurvekja hana. Þar að auki skeri hún í sundur mjög stórt
ósnortið víðerni. Nú sé sérstök nefnd að fara yfir sam-
göngumál í Vatnajökulsþjóðgarði og hún muni m.a.
taka afstöðu til þess hvort opna eigi Vikrafellsleið á
nýjan leik.
Þórhallur situr í svæðisráði austursvæðis Vatna-
jökulsþjóðgarðs en hann segir að á því svæði hafi
verið gengið mjög langt í að gæta að hagsmunum
veiðimanna og ferðamanna.
Villandi umræða um hefð
Á EKKI VIÐ AÐ VÍSA TIL FRUMHERJA
Þórhallur
Þorsteinsson
Skannaðu kóðann
til að sjá meira um
landspjöllin.