SunnudagsMogginn - 03.06.2012, Blaðsíða 21

3. júní 2012 21
Breukelen að verja vítaspyrnu frá Belanov, síðasta Evr-
ópumótinu í sögu Sovétríkjanna lauk í vonbrigðum.
Gullit tók við bikarnum að leik loknum en honum var
ljóst – eins og öllum öðrum – að hann var þinglýst eign
Marcos van Bastens.
Af öðrum Evrópumeisturum Hollands 1988 má nefna
öldunginn Arnold Mühren, Gerald Vanenburg og Frank
Rijkaard. Þjálfari var Rinus Michels.
34 mörk voru gerð í leikjunum fimmtán (2,27 að
meðaltali í leik) og EM 1988 er merkilegt mót fyrir þær
sakir að engum leik lauk með markalausu jafntefli og
engin úrslit voru knúin fram í framlengingu eða víta-
spyrnukeppni. Þá var engum einasta leikmanni vikið af
velli.
EM í Svíþjóð 1992
Evrópumótsins í Svíþjóð 1992 verður um aldur og ævi
minnst vegna óvæntra úrslita – þjóðin sem fór með sigur
af hólmi vann sér ekki einu sinni rétt til þátttöku á
mótinu. Júgóslavía átti að mæta til leiks en Knatt-
spyrnusamband Evrópu fór að ráðum öryggisráðs Sam-
einuðu þjóðanna og vék landinu úr keppni vegna stríðs-
ins sem geisaði þar á þessum tíma. Danmörk kom í
staðinn. Hermt er að dönsku leikmennirnir hafi upp til
hópa verið komnir í sumarfrí á sólarströnd þegar fregn-
in barst þeim til eyrna. Þá var ekki um annað að ræða en
að skola af sér sólarolíuna og reima á sig skóna.
Ekki blés svo sem byrlega fyrir Dönum til að byrja
með, þeir voru aðeins með eitt stig eftir tvo fyrstu leik-
ina, gegn Svíum og Englendingum, og höfðu ekki náð að
gera mark. Óvæntur sigur í síðasta leik gegn Frökkum
skilaði Dönum hins vegar í undanúrslit. Vonbrigði
Frakka, sem léku undir stjórn Michels Platinis, voru
mikil enda var liðinu spáð góðu gengi í Svíþjóð eftir frá-
bæra undankeppni. Englendingar sneru enn og aftur
heim með skottið á milli fótanna.
Stórveldin Holland og Þýskaland fóru áfram úr hinum
riðlinum á kostnað Skota og Samveldis sjálfstæðra ríkja
(sem risið hafði úr rústum Sovétríkjanna).
Heldur dauft var yfir riðlakeppninni en fjör færðist
svo um munaði í leikinn í undanúrslitunum. Þjóðverjar
lögðu Svía með þremur mörkum gegn tveimur. Karl-
Heinz Riedle, tvö, og hinn smávaxni Thomas Häßler
skoruðu fyrir Þjóðverja en Tomas Brolin og Kennet
Andersson frá Eskilstuna fyrir heimamenn.
Flestir bjuggust við því að viðureign Hollendinga og
Dana yrði leikur kattarins að músinni. Svo var ekki.
Henrik Larsen kom boðflennunum í tvígang yfir en
Dennis Bergkamp og Frank Rijkaard jöfnuðu fyrir Hol-
land. Blása þurfti til vítaspyrnukeppni og í henni skor-
uðu níu leikmenn af tíu. Sá sem klikkaði heitir Marco
van Basten. Í knattspyrnunni skiptast sannarlega á skin
og skúrir.
Enn færri bjuggust við því að Danir hefðu roð við
sjálfum heimsmeisturunum, Þjóðverjum, í úrslita-
leiknum í Gautaborg. En öskubuskuævintýrið var skrif-
að í skýin, Danir unnu til þess að gera auðveldan sigur,
2:0, með mörkum frá John Jensen, sem kenndur var við
öltegund eina, Faxe, og Kim Vilfort. Sigurreifur lýðurinn
dansaði um stræti og torg í Kaupmannahöfn. Ekki ama-
legt að vinna mót sem menn reiknuðu ekki einu sinni
með að taka þátt í.
Sigur Dana var sigur liðsheildarinnar. Henrik Larsen
skoraði raunar þrjú mörk og deildi markakóngstigninni
með Riedle, Bergkamp og Brolin og Peter Schmeichel
lokaði á köflum markinu. Danska liðið 1992 verður seint
talið skemmtilegasta lið sparksögunnar en Dönum er, að
ég hygg, slétt sama um það. Laudrup var reyndar þarna,
ekki Michael sem var í fýlu, heldur litli bróðir hans,
Brian. Þjálfari Dana 1992 var Richard Møller Nielsen.
Enn fækkaði mörkunum, 32 voru gerð í leikjunum
fimmtán (2,13 að meðaltali í leik), þar af 11 í síðustu
leikjunum þremur.
EM í Englandi 1996
Sumarið 1996 kom fótboltinn loksins heim – það er til
Englands. EM fór fram í vöggu fótmenntanna í fyrsta
sinn. Nú brá líka svo við að Englendingar voru bara
býsna brattir. Enginn stóð Alan Shearer á sporði í fram-
línunni (hann varð markakóngur mótsins með fimm
mörk), einhver saltaldan hafði skolað Paul Gascoigne
staffírugum á land og Tony Adams batt saman vörnina,
loksins búinn að leggja draug van Bastens til hvílu. Eng-
land flaug upp úr riðli sínum ásamt Hollandi.
Þar með var leiðin í undanúrslit ekki greið en að þessu
sinni tóku sextán þjóðir í fyrsta sinn þátt í mótinu. Var
það bein afleiðing af lognmollunni í Svíþjóð. Heldur
lækkaði samt skorið, niður í 2,06 mörk að meðaltali í
leik.
Spánverjar, sem ekki töldust til meiri spámanna í þá
tíð, stóðu í Englendingum í átta liða úrslitum og þurfti
að grípa til vítakeppni til að knýja fram úrslit. Enska
þjóðin var á nálum og fór á límingunum þegar vinstri-
bakvörðurinn Stuart Pearce steig fram til að spyrna.
Hann misnotaði sem frægt er spyrnu í vítakeppninni
gegn Þjóðverjum í undanúrslitum HM 1990. Á einu
augnabliki varpaði Pearce af sér oki umliðinna sex ára og
fagnaði eins og andsetinn væri – og allt konungsdæmið
með honum.
Þjóðverjar skiluðu sér í undanúrslit af gömlum vana
og Frakkar, sem tefldu fram nýju og spennandi liði með
mönnum á borð við Zinedine Zidane, Youri Djorkaeff og
Bixente Lizarazu, lögðu Hollendinga í vítakeppni. Fjórða
þjóðin í undanúrslitum var öllum að óvörum Tékkar,
sem lögðu Portúgala, 1:0, Patrik Berger, Pavel Nedved,
Karel Poborský og félagar.
Báðir leikir, England - Þýskaland og Tékkland -
Frakkland, fóru í vítakeppni og í báðum þurfti bráða-
bana til knýja fram úrslit. Aftur þrumaði Pearce tuðr-
unni í netið en nú var röðin komin að varnarjaxlinum
Gareth Southgate að bregðast bogalistin. Evrópudraum-
ur Englendinga var úti. Í hinum leiknum varð Frakkinn
Reynald Pedros svo ógæfusamur að skilja á milli frama
og feigðar.
Úrslitaleikurinn varð sögulegur – svo vægt sé að orði
komist. Berger skaut Tékkum í forystu á 59. mínútu úr
enn einu vítinu. Eflaust hefur met fallið í þeim efnum á
þessu móti. Á þeirri 73. jafnaði Oliver Bierhoff, fjórum
mínútum eftir að hafa komið inn á sem varamaður. Enn
var jafnt að loknum venjulegum leiktíma. Þá tók við
framlenging. Það var hins vegar engin venjuleg fram-
lenging því reglum EM hafði verið breytt á þann veg að
fyrsta markið sem gert yrði í henni, svokallað gullmark,
myndi ráða úrslitum í leiknum. Það perlaði af enni leik-
manna, jafnt sem áhorfenda en spennan stóð ekki lengi,
eftir aðeins fimm mínútur lak skot Bierhoffs í markið
framhjá Petr Kouba. Þýskaland varð fyrsta þjóðin til að
sigra stórmót á gullmarki. Frakkar léku það eftir fjórum
árum síðar, þegar Holland og Belgía héldu mótið í sam-
einingu. David Trezeguet var þá í sporum Bierhoffs. Eftir
það var gullmarkið aflagt – sjálfsagt af mannúðar-
ástæðum.
Oliver Bierhoff og Matthias Sammer taka við Evrópubikarnum úr hendi Elísabetar Englandsdrottningar á Wembley 1996.
picture-alliance/ dpa
Marco van Basten nýbúinn að
láta skotið góða ríða af í úrslita-
leiknum í München 1988.
Smiðjuvegi 9 · 200 Kópavogi
Sími 535 4300 · axis.is
Fataskápar í miklu úrvali