SunnudagsMogginn - 03.06.2012, Blaðsíða 34
34 3. júní 2012
Mikil hátíðahöld eru í Bret-landi í tilefni þess að 60 áreru síðan Elísabet Eng-landsdrottning komst til
valda. Drottningin er 86 ára gömul og
nýtur mikillar virðingar þegna sinna.
Valdatíð hennar hefur þó ekki verið án
áfalla, en fjölskyldumeðlimir hafa verið
iðnir við það síðustu áratugi að
hneyksla umheiminn.
Elísabet er elsta dóttir Georgs VI sem
varð konungur eftir að bróðir hans Ját-
varður afsalaði sér krúnunni vegna ást-
ar sinnar á hinni tvífráskildu Wallis
Simpson. George VI er konungurinn
stamandi sem lýst var af svo mikilli
samúð í óskarsverðlaunamyndinni The
King’s Speech. Georg VI var ómann-
blendinn og veiklyndur og kona hans
Elísabet algjör andstæða hans, glaðlynd,
skemmtileg og hrókur alls fagnaðar en
gat verið ansi ákveðin og föst fyrir þeg-
ar þess þurfti. Hjónin eignuðust tvö
börn. Elísabet fæddist árið 1926 og Mar-
grét Rós árið 1930.
Elísabetu varð snemma ljóst að hún
yrði drottning og var allt frá unga aldri
skipulögð og skyldurækin. Hún er gædd
mikilli ábyrgðartilfinningu, er skynsöm
og flíkar ekki tilfinningum sínum. Þar
sem hún veitir nær aldrei viðtöl er ekki
auðvelt að ráða í persónuleika hennar.
Barnfóstra hennar til margra ára sýndi
athyglisverða hlið á hinni ungu El-
ísabetu þegar hún sagði frá því í end-
urminningum sínum að sem unglingur
hefði Elísabet verið þjökuð af skyldu-
rækni og stundum vaknað um miðjar
nætur og stokkið upp úr rúminu til að
hagræða skóm sínum og fötum.
Enginn þjóðhöfðingi á Bretlandi, fyrir
utan Viktoríu drottningu, hefur ríkt
lengur en Elísabet II. Á þessum tíma
hefur hún átt samskipti við ótal for-
sætisráðherra. Winston Churchill var
eftirlætisforsætisráðherra hennar og
hann sagði að hún hefði sterkan per-
sónuleika og sagðist vera dálítið skotinn
í henni. Hún átti góð samskipti við Ha-
rold Wilson en var ósammála Margaret
Thatcher í ýmsum málum. „Hún er
ekki ein af okkur,“ sagði Thatcher við
flokksfélaga sinn í Íhaldsflokknum.
Sagt er að Elísabet kunni betur við sig
í félagsskap karla en kvenna.
Elísabet er náttúruunnandi og allt frá
því hún var barn hefur hún haft sér-
stakt dálæti á hestum og hundum.
Kjaftfor eiginmaður
Elísabet kynntist á unglingsárum sínum
Filippusi prins af Grikklandi og festi
mikla ást á honum. Hann var skiln-
aðarbarn, alinn upp af ættingjum, sá
foreldra sína sárasjaldan og naut lítils
ástríkis sem barn og unglingur. Ein-
manaleg æska er sögð hafa markað
hann mjög og það var honum mikið
áfall þegar systir hans lést í flugslysi ár-
ið 1937. Þau Elísabet gengu í hjónaband
árið 1947 þegar hún var 21 árs og hann
26 ára og eignuðust fjögur börn.
Þrálátur orðrómur er um að Filippus
hafi átt í fjölmörgum ástarsamböndum
utan hjónabands. Sagt er að hann hafi
eignast barn með einni ástkonu sinni,
en faðerninu sé haldið stranglega
leyndu.
Faðir Elísabetar lést árið 1952 og El-
ísabet varð drottning 26 ára gömul og
var krýnd árið 1953. Sagt er að eig-
inmaður hennar hafi orðið þunglyndur
eftir valdatöku konu sinnar, honum
fannst hann ekki hafa nokkurt hlutverk
og það átti ekki við hann að þurfa að
hneigja sig fyrir henni ef hann kom inn
í herbergi á eftir henni. „Ég er ekkert,“
sagði hann við vinkonu sína. Hann
reiddist þegar börn þeirra fengu eft-
irnafn hennar, Windsor, en ekki eft-
irnafn hans, Mountbatten.
Elísabet hefur ætíð átt nokkuð erfitt
með að tala eðlilega við ókunnuga.
„Mér dettur ekkert fleira í hug til að
segja,“ sagði hún eitt sinn í einu af sín-
um mörgu skylduviðtölum við mann-
eskju sem hún þekkti ekki. Filippus
prins er annarrar gerðar, hann á auð-
velt með að tala við fólk og þykir
sjarmerandi þegar vel liggur á honum.
Sagt er að Elísabet finni styrk í því að
hafa hann sér við hlið og hún hefur alla
tíð elskað hann heitt.
Hún er hæglát og öguð og leynir til-
finningum sínum en hann getur hins
vegar verið svo opinskár og djarfur í
tali að mönnum blöskrar. Víst er að
hann lætur rétttrúnað ekki stöðva sig í
að segja það sem honum finnst. Í heim-
sókn í Egyptalandi sagði hann: „Vandi
ykkar Egypta er að þið fjölgið ykkur of
hratt.“ Við breska námsmenn í Kína
sagði hann: „Ef þið verðið hérna miklu
lengur verða augun í ykkur skásett.“
Mikla hneykslun vöktu svo þau um-
mæli hans að hann héldi ekki að vænd-
iskona væri meiri siðferðisvera en eig-
inkona, en samt væru nú vændiskonan
og eiginkonan að gera það sama. Þegar
hann hitti einræðisherrann í Paragvæ
sagði hann: „Það er notaleg tilbreyting
að vera í landi sem er ekki stjórnað af
íbúunum.“
Fjölmiðlar hafa í áratugi gagnrýnt
Filippus fyrir djörf ummæli en hann
lætur þá gagnrýni sem vind um eyru
þjóta og heldur áfram að móðga, þótt
hann sé orðinn níræður. Hann hefur
lítið álit á fjölmiðlamönnum og sagt er
að í þeim efnum sé skoðun hans ein-
föld: Eini góði fjölmiðlamaðurinn er
dauður fjölmiðlamaður.
Vansæll prins
Skyldur drottningar eru margar og El-
ísabet var oft fjarri ungum börnum sín-
um vegna ferðalaga um heiminn. Eitt
sinn þegar Karl prins, þá barn að aldri,
hafði ekki séð móður sína í sex mánuði
hljóp hann til hennar og inn í röð ráða-
manna sem biðu þess að heilsa drottn-
Elísabet hefur ríkt í 60 ár og er vinsæl meðal þegna sinna.
AFP
Drottningin og eig-
inmaður hennar veifa til
mannfjöldans eftir krýn-
ingarathöfnina, 2. júní
árið 1953. Filippus var
ekki hamingjusamur og
sagðist ekki hafa neitt
hlutverk lengur.
AFP