SunnudagsMogginn - 03.06.2012, Blaðsíða 22

22 3. júní 2012
Evran er ósjálfbær mynt.“ Sagði hver?Mario Draghi, bankastjóri Seðlabankaevrunnar (sem opinberlega er þó, afóþarflegu oflæti, kallaður Seðlabanki
Evrópu). Slík yfirlýsing, úr þessari átt, er meiri-
háttar tíðindi. Ekki síst þegar hugsað er til þeirrar
afneitunar sem verið hefur helsta einkenni upp-
ljómaðra aðdáenda evrunnar furðu lengi. En þrátt
fyrir hin miklu efnahagslegu tíðindi, sem fólust í
játningu Draghis bankastjóra úr ræðustól Evr-
ópuþingsins, náðu þau ekki að yfirskyggja annað í
vikunni. Hin efnahagslega spánskaveiki sem nú
hefur slegið niður hefur enn meiri þýðingu, en
hún er einmitt meginástæðan fyrir hinni óvenju-
legu játningu.
Draghi bankastjóra hefur verið hrósað fyrir
hugrekki. Skömmu eftir að hann kom til sinna
nýju starfa náði hann að þrengja í gegn ákvörðun
um að Seðlabanki evrunnar myndi í tveimur
áföngum lána bönkum svæðisins billjón evrur,
nærri því ókeypis til þriggja ára, svo þeir gætu
keypt ríkisskuldabréf völtustu ríkissjóða þess fyr-
ir drjúgan hluta lánanna, með margföldum vaxta-
mun. Með því mátti slá tvær flugur í einu höggi.
Gera óábyrga áhættufíkla í röðum banka í Evrópu
ríka aftur og komast hjá að brjóta beint bann við
því að seðlabankinn lánaði sjálfur hinum hrjáðu
ríkissjóðum. Og þar sem þetta var lánsfé, þótt
vaxtamunur viðskiptanna væri fjór- til fimm-
faldur, var ekki heldur hægt að saka hann bein-
línis um að gefa „fallítt“ bönkum fé, sem honum
er algjörlega bannað. Auðvitað var þessi gjörð á
mjög gráu svæði, en það er hvort sem er einn alls-
herjar grámi yfir evrusvæðinu núna og sér því
ekki á svörtu, þótt grátt sé. En þetta djarfa neyð-
arúrræði Draghis reyndist því miður verða
skammgóður vermir eins og annað afbrigði, sem
notað var á annars konar neyð í íslenskum vetr-
arhörkum forðum tíð. En úrræði Draghis entust
illa vegna þess að skömmu eftir kaup bankanna á
ríkisskuldabréfum fyrir gjafalánin hækkaði
ávöxtunarkrafan á hina sömu ríkissjóði mjög
óvænt, sem varð til þess að bankarnir sem fegnir
tóku þátt í leiknum sem allir áttu að græða á
verða að færa mikið tap í bókhald sitt og slíkt
bókhaldslegt tap fá þeir illa borið. Svo bragðið
varð bjúgverpill. Draghi-afbrigðið var ekki síst
leikið til að Þjóðverjar gætu ekki fullyrt að reglur
seðlabankans hefðu verið brotnar. Þjóðverjar eru
lítt gefnir fyrir brotnar reglur. Og nú er þeim
þýsku ekki skemmt. Og svar Marios Draghis við
óþægilegum augngotum úr Berlín kom í þingsal
Evrópuþingsins og hljómaði efnislega svona: Evr-
an er ekki sjálfbær við óbreyttar aðstæður. Seðla-
banki Evrópu getur ekki einn bjargað henni.
Stjórnmálamenn evrusvæðisins (Þjóðverjar) geta
ekki vikið sér undan því að það er þeirra en ekki
seðlabankans að skapa þau skilyrði sem vantar
svo evran fái staðist.
Vond frétt vekur góða
En það var eins og allt þetta væri ekki nóg í einni
og sömu vikunni. Vondar efnahagsfréttir hrönn-
uðust svo upp að meira að segja virtist verða til
ein góð frétt sem bein afleiðing af öllum þessum
vondu. Vandræðin á evrusvæðinu, daprar fréttir
af Ameríkumarkaði og samdráttarmerki í Kína,
hinu mikla kapítalíska ríki kommúnismans,
sköpuðu mikinn óróa og þá tilfinningu að kreppa
væri yfirvofandi. Það varð til þess að verð á olíu-
fati lækkaði mikið. Það virtust góðar fréttir fyrir
okkur litlu karlana, og Jón og Gunnu um allan
heim, sem lítum í veskið okkar frekar en að spyrja
endurskoðandann um stöðu eignasafnsins. Rétt
eins og þegar glittir í sóley óvænt svo hugg-
unarríka á taðhrúgu. Og við frestum því í gleði
okkar að sjá að það sem veldur því að olíufatið fer
lækkandi eru samdráttarkippir á heimsvísu, sem
geta orðið til þess, að afurðaverð okkar á fiski, áli
og öðrum útflutningi lækki snarlega, og þá kaup-
mátturinn okkar í kjölfarið, svo lítið verður eftir
til að kaupa olíu úr fati á lága verðinu. En Pollý-
anna bendir vísast á að kannski komi það ekki að
sök því minna verður þá þvælst um á bíl hvort
sem er.
Og á meðan á öllu þessu gengur eru Jóhanna og
Steingrímur að ganga í ESB, ekki síst til að komast
í evruna, sem Mario Draghi, af öllum mönnum,
segir að sé ekki sjálfbær. En hvað veit hann? Hafa
ekki hinir efnahagslegu ofursnillingar, Össur,
Björgvin G. og Sigríður Ingibjörg, gefið evrunni
heilbrigðisvottorð og það fleiri en eitt? Það væri
verðugt rannsóknarefni að fá upplýst hvers vegna
ekki nokkur maður um víða veröld tekur neitt
mark á hinum íslensku snillingum. Ekki verður
minnimáttarkennd þeirra sjálfra kennt um. Veit
ekki umheimurinn að íslenski utanríkisráðherr-
ann nýtur slíkrar virðingar í eigin ranni að hann
talar oftar en ekki um sjálfan sig í þriðju persónu,
eins og kóngar okkar gerðu á meðan þeirra naut
við. Ef slíkur maður segir evruna aldrei hafa verið
í betra lagi en núna ætti þessi Draghi að hafa sig
hægan. Ekki umgengst hann stækkunarstjórann á
því sem næst jafnréttisgrundvelli, eins og fjöl-
margar ljósmyndir sanna, svo aðeins eitt dæmi af
mörgum sé tekið.
Átakanlegt atvinnuátak
Ekki má heldur gleyma því að á meðan rík-
isstjórnin eyðir þúsund milljónum, einum millj-
arði króna, í að gera atlögu að íslensku stjórn-
arskránni, sem úrtölumenn sjá sjálfsagt ofsjónum
yfir, hefur hún þegar skapað 50 þúsund störf með
beinum yfirlýsingum, samkvæmt úttekt sem
liggur fyrir. Og þótt auðvitað séu ekki greidd laun
fyrir störf sem eingöngu liggja fyrir í slíkum yf-
irlýsingum, sem væri jú fáránlegt, gefur það eitt
og sér ekki tilefni til að gera lítið úr svo stórkost-
lega merkilegu framtaki, sem nú hefur staðið yfir
í rúmlega þrjú ár. Og þótt þessi stórbrotna at-
vinnuviðleitni sé ekki eins föst í hendi, eins og at-
vinnuátak ríkisbankans í útibúaneti hans í síðustu
viku var í hendi fólksins sem fékk uppsagn-
arbréfin sín, er þetta allt af sama meiði. Enda hef-
ur ríkisstjórnin upplýst, af þessu gefna tilefni, að
hún hefur ekkert með rekstur, ákvarðanir eða
framtíðarstefnumótun ríkisbankans að gera. Það
er einmitt markmiðið með rekstri banka í rík-
iseigu að ríkið skipti sér í engu af honum og hann
lúti algjörlega sömu lögmálum og banki sem hefur
verið einkavæddur. Þess vegna hafa núverandi
stjórnarflokkar, að eigin sögn, verið algjörlega
andvígir einkavæðingu banka, því nauðsynlegt sé
að hafa sterkan ríkisbanka til að tryggja að
minnsta kosti einn banki lúti í einu og öllu sömu
lögmálum og einkavæddur banki. (Óskað er eftir
að þeir Íslendingar gefi merki sem eru undrandi á
að samanlagt fylgi ríkisstjórnarflokkanna sé nú
rétt yfir 20 prósent. Talningu lýkur mjög fljótt.)
Formaður réttir örvandi hönd
Formaður þingflokks Samfylkingarinnar benti í
eldhúsdagsumræðu á ótrúlega snjallan leik til að
treysta stöðu ungra Íslendinga á vinnumarkaði.
Reykjavíkurbréf 01.06.12
Þekkir Draghi stækkunarstjórann
Svandís og
fjölskylda
á Bakkatjörn.