SunnudagsMogginn - 03.06.2012, Blaðsíða 42

42 3. júní 2012
Landsmenn fengu að njótatungutaks alþingismanna í eld-húsdagsumræðum í liðinniviku. Athygli vakti hve margir
þingmenn gerðu starfshætti þingsins að
umtalsefni og gerðu heiðarlega tilraun til
að brjótast út úr þeim stöðuga
skotgrafarhernaði sem virðist vera
ríkjandi einkenni á stjórnmálamenningu
okkar og vísuðu þar meðal annars til
skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis.
Áður en hin eiginlega útsending frá
Alþingi hófst var rætt við Ólaf Harðarson
stjórnmálafræðing. Honum var líka hug-
leikið hvernig alþingismenn hafa með
háttsemi sinni grafið undan trausti á ís-
lenskum stjórnmálum, þjóðþinginu og
þeim sem þar starfa. Hann tók sem dæmi
afstöðu þingmanna til málþófsréttarins
sem svo má kalla, en í því efni kúvenda
menn afstöðu sinni eftir því hvort þeir
eru í stjórn eða stjórnarandstöðu. Helgan
rétt þingmanna til málefnalegrar um-
ræðu misnotar stjórnarandstaðan á
hverjum tíma til að tefja störf þingsins en
stjórnarliðum svíður að geta ekki komið
málum áfram. Svo bendir hver á annan:
Stjórnarandstaðan getur bent á að hinir
hafi ekki verið neitt betri þegar þeir voru
í andstöðunni og við það situr. Um þetta
háttalag notaði Ólafur orðið ‚lýðskrum‘
en mörgum kemur sennilega frekar í hug
mannjöfnuður leikskólabarna. Við
stjórnarskipti söðla þingmenn um og
ekki virðist unnt að setja neinar reglur
sem tryggja að málfrelsi í ræðustól
Alþingis sé ekki misnotað.
Þetta virðist vera hluti okkar pólitísku
siðmenningar sem erfitt er að breyta.
Skýrsla rannsóknarnefndar virðist ekki
hafa dugað en ræður nokkurra þing-
manna voru samt til marks um að ef til
vill eru betri tímar í vændum.
Aðrir þingmenn glöddu eyru kjósenda
með gamalkunnum brellum úr Handbók
frambjóðandans. Þeim varð tíðrætt um
að taka atvinnumálin föstum tökum,
ljúka vinnslu forgangsmála, ýta undir
fjölgun starfa, bæta hag heimilanna,
leggja faglegt mat á hlutina, skera niður
regluverk, einfalda lög landsins, gera
stjórnkerfið skilvirkara, auka útflutning
og gjaldeyristekjur, lækka skatta, taka
upp skynsamlega stefnu í skipulags-
málum, nýta tækifærin, auka arðsemina,
reisa skjaldborgir, tryggja að einstakling-
arnir fái notið sín, skapa mannsæmandi
aðstæður, gera fjölskylduna að hornsteini
samfélagsins, snúa vörn í sókn og tryggja
réttlæti og jöfnuð.
Eiginlega er dálítið merkilegt að full-
orðið fólk geti talað svona í fullri alvöru
og með ábúðarmiklum svip eins og
einhver sé á móti.
Stjórnarliðar voru að venju hinir
ánægðustu með störf sín og töluðu um
mikinn hagvöxt samkvæmt opinberum
tölum en stjórnarandstaðan gat dregið
það allt í efa með orðalaginu „ef rýnt er í
tölurnar …“ og þar með blasti við allt
önnur mynd. Afrekaskrá stjórnarinnar
var svarað með að engin mál hefðu verið
leidd til lykta og samfélagið allt á heljar-
þröm – og hvort tveggja virtist jafn satt.
Í málfræðibókum handa stjórnmála-
mönnum er talað um að skrumbeygja
sagnir í persónum. Sú beygingarfræði var
tekin mjög rækilega til kostanna í þátt-
unum Já ráðherra fyrir nokkrum árum,
og henni bregður fyrir í þáttaröðinni
Höllinni sem nú er sýnd í sjónvarpi. Slík
beyging einkennist af því að fyrsta per-
sóna er jákvæð, önnur hlutlaus en þriðja
persóna er hæfilega niðrandi. Einfalt
dæmi er: Við kjósum að hjóla, þið hjólið,
þau eiga ekki bíl. Annað dæmi úr Já ráð-
herra: Við komum upplýsingum á fram-
færi við fjölmiðla, þið lekið, þau brjóta
trúnað.
Úr stjórnmálaumræðu vikunnar má
nefna þrjú dæmi: Við fjárfestum í mennt-
un, þið farið í skóla, þau hanga yfir bók-
um í stað þess að vinna; við léttum
greiðslubyrðina, þið dreifið afborgunum
til langs tíma, þau gera börnin að skulda-
þrælum; við látum verkin tala í þinginu,
þið hraðið afgreiðslu mála, þau leggja
fram illa undirbúin frumvörp og þvinga
þau gegnum þingið án þess að taka tillit
til athugasemda.
Mikilvægt er að árétta að margir þing-
menn voru málefnalegir og ýmislegt
bendir til vilji sé fyrir hendi að taka upp
annað tungutak á þingi en tíðkast hefur.
En skyndilega og óvænt kemur Íslands-
forseti inn á þetta svið eins og persóna í
leikriti sem hætt er að sýna. Mánudaginn
eftir að hann hóf kosningabaráttu sína
snerist umræðan á kaffistofunni á mínum
vinnustað um það hver væri munurinn á
grjótkasti og leðjuslag. Forvitnilegt verð-
ur að fylgjast með hvaða stefnu tungutak
þeirrar baráttu tekur.
Lifið heil.
Stjórnmál
og menning
’
Í málfræðibókum
handa stjórnmála-
mönnum er talað um
að skrumbeygja sagnir í
persónum.
Tungutak
Baldur Sigurðsson
balsi@hi.is
Málið
El
ín
Es
th
er
Og þegar við vildum ekki
setja málið í nefnd, þá
vilduð þið endilega gera
það. Og svo þegar við
viljum setja það í nefnd, þá
viljið þið það ekki.
Þið eruð ógeðslega leið-
inleg við okkur og hugsið
bara um sjálf ykkur og ég
ætla að segja mömmu og
þið fáið ekkert nammi.
Lesbók
KKristján Eldjárn gítarmaðursetur mark sitt á tilveruna þóað áratugur sé liðinn frá þvíhann lést. Framvarðasveit ís-
lensks tónlistarlífs treður upp í Þjóðleik-
húsinu fimmtudaginn 7. júní til að heiðra
minningu hans og rennur ágóðinn til
minningarsjóðs í hans nafni.
Kristján var ekki aðeins afbragðs tón-
listarmaður, heldur vinmargur og einn
af þeim mönnum sem setti svip á um-
hverfið og lyfti brúninni á samferðafólki
sínu. „Það voru síðast haldnir minning-
artónleikar árið eftir að hann lést,“ segir
Unnur Sara Eldjárn dóttir hans. Hún
hefur hreiðrað um sig í makindalegum
bás á Kaffi Mokka ásamt Ara Eldjárn,
bróður Kristjáns, sem bætir við:
„Í fyrra skiptið sem við héldum tón-
leikana fór ágóðinn í að stofna minning-
arsjóð sem styrkir tónlistarfólk. Við
veittum styrki árið 2007 eftir að hafa
safnað peningum í sjóðinn með öllum
tiltækum ráðum og höfum veitt styrki á
tveggja ára fresti síðan. Við veitum styrki
aftur í ár út af afmælinu, en svo verða
þeir veittir á tveggja ára fresti, allt þar til
sjóðurinn verður nógu stór til að þetta
verði árlegur viðburður. Með mikilli
ráðdeild erum við smám saman að ná að
byggja hann upp.“
Tónleikar
Minningartónleikarnir verða sem fyrr
segir haldnir á fimmtudag og styrkirnir
afhentir 16. júní, sem er afmælisdagur
Kristjáns.
„Við leituðum fyrst og fremst til fólks
sem hann hafði unnið með og margir
frægir tónlistarmenn eru þar á meðal,“
segir Unnur Sara.
„Kristján vann með svo mörgum,“
segir Ari. „Flestar eða allar hljómsveit-
irnar og atriðin hafa einhverja tengingu
við hann, en svo er þarna líka afburða-
fólk sem var bara einfaldlega til í að
mæta og spila, eins og Víkingur Heiðar.“
„Já, það voru allir til í þetta,“ segir
Unnur Sara. „Og ef ég áttaði mig ekki á
tengingunni, spurði ég Þórarin [Eldjárn
skáld, föður Kristjáns]: Af hverju vill
hann spila? Þá svaraði hann eins og hann
svarar alltaf: „Hann er skyldur okkur.
Svarfdælingur!“
Hún hlær.
„Það eru allir skyldir okkur!“
„Og það þýðir jafnframt að hann er
betri maður,“ segir Ari drjúgur. „En
böndin eru með ýmsum hætti, Páll Óskar
var æskuvinur hans, hann spilaði með
Bubba Morthens, hélt mikið upp á HAM
og var með Adda trommara í nokkrum
hljómsveitum, hann var náinn öllum í
Þursaflokknum og spilaði með þeim öll-
um í einhverri mynd, hann gerði plötu
með Kristjönu og Margréti Eir – harði
kjarninn er fólk sem hann þekkti og
gerði tónlist með. Og svo eru þarna vel-
unnarar sjóðsins.“
„Það koma líka fram tónlistarmenn
sem hafa fengið styrki úr sjóðnum,“
skýtur Unnur Sara inn í.
Ari setur upp þóttasvip.
„Annars var það tiltölulega handa-
hófskennt hvernig flytjendur röðuðust
saman og við erum jafn þakklát þeim
öllum.“
Húmoristi
Allir þeir sem til þekkja vita að Kristján
var mikill húmoristi – og hann hafði sér-
stæðan en um leið afgerandi frásagn-
arstíl. Er það ættgengur kvilli?
„Ég held það,“ segir Unnur Sara há-
alvarleg.
„Ég veit ekki hvaðan það er sprottið,“
segir Ari. „En svo ég tali fyrir sjálfan
mig, verandi litli bróðir hans, þá varð ég
fyrir miklum áhrifum af hans húmor. Ég
átti til að fylgja honum eftir um bæinn, í
ýmsum erindagjörðum, og tók eftir því
hvernig hann grínaðist með hluti. Margt
sem hann gerði tók ég upp eftir honum.
Það má segja að minn húmorstíll sé að
miklu leyti innblásinn af honum.“
Og hann heldur áfram:
„Hann var ákaflega góður sögumaður
og hafði á hraðbergi hina óopinberu
poppsögu Íslendinga, sem mig rámar að
miklu leyti í. Ég bý að því að geta sagt
sögur eftir honum – það er sarpur sem ég
get alltaf gengið í. Ég sá líka hvernig
hann vann úr hugmyndum, honum datt
eitthvað í hug og svo fylgdist ég með
honum segja tíu manns frá því – og alltaf
varð sagan þéttari og þéttari. Hann var
stöðugt að búa til efni.“
„Minnir á þig,“ segir Unnur Sara
kankvíslega.
„Hann var ennþá ýktari!“ svarar Ari.
Gítarmaður
með kímnigáfu
Til stendur að heiðra minningu Kristjáns Eld-
járns gítarmanns með minningartónleikum, út-
gáfu á sólóplötu og úthlutun úr minningarsjóði til
framúrskarandi tónlistarmanna. Í tilefni af því
var rætt við dóttur hans Unni Söru og Ara Eld-
járn bróður hans, en bæði hafa leitað í smiðju
Kristjáns í tónlistinni og húmornum.
Pétur Blöndal pebl@mbl.is
Tíu ára gutti með gítar í tónlistarskólanum.