Helgafell - 01.01.1943, Síða 17

UMHORF OG VIÐHORF
3
sérstök fjárveiting til vísinda- og fræði-
manna. Listamenn eiga nú sennilega skel-
eggari málsvara á Alþingi en nokkru sinni
fyrr. En jafnframt verður að játa þá dap-
urlegu staðreynd, að þar er einnig álitleg-
ur hópur manna, sem æ og ávallt eru reiðu-
búnir til að rétta upp hendur gegn sér-
hverjum stuðningi við bókmenntir og list-
ir, af slíku snarræði sem við lægi björg-
un skipshafnar úr sjávarháska. Má nærri
fara um forustuna.
Þjóðin þarf að kynnast betur vinnu-
brögðum slíkra manna. Kjósendur eiga
t. d. að fá að vita, hverjir fulltrúa
þeirra það eru, sem telja hina hebresku ör-
nefnakenningu síra Guðmundar á Mosfelli,
(er kvað að vísu vera merkismaður um
flesta aðra hluti), þeim mun verðugri við-
urkenningar en bókmennta- og listastörf
fremstu samtiðarmanna sinna í þeim grein-
um, að hann eigi að njóta öryggis á 18.
grein fjárlaga, en hinir ekki.
Sannast sagt gætir einatt svo árvakurr-
ar andúðar í garð rithöfunda og lista-
manna hjá nokkrum háttvirtum alþingis-
mönnum, að ætla mætti, að þeir teldu
langlifi minningar sinnar bezt borgið með
slíkri framkomu, í samræmi við þá sögu-
legu reynslu, sem frá er skýrt um óvildar-
menn Bólu-Hjálmars, í formála að nýút-
komnum ljóðum hans.
DRÖG TIL Helgafell birtir nú greinar-
ÍSLENZKRAR eerð °B “ðurstöður fyrstu
FÉLAGS- skoðanakönnunar, sem
SÁLFRÆÐI fram hefur farið á íslandi
í nokkru samræmi við þær
aðferðir, sem bezt hafa þótt gefast er-
lendis og oft eru kenndar við dr. Gal-
lup. — Hefur SKOÐANAKÖNNUNIN,
REYKJAVÍK, er að standa þeir Torfi Ás-
geirsson hagfræðingur, Klemenz Tryggva-
son hagfræðingur og dr. Bjöm Bjömsson,
gengizt fyrir henni. Skoðanakönnunin náði
aðeins til Reykjavíkur að þessu sinni, og
annaðist Torfi Ásgeirsson framkvæmd
hennar út á við, með aðstoð allmargra
trúnaðarmanna. Telja þeir félagar, að þessi
fyrsta tilraun hafi tekizt svo vel, að hún
megi verða þeim hvöt til að halda slíkum
hlutfallskönnunum á almenningsálitinu á-
fram og færa þá jafnframt út kvíar könn-
unarsvæðisins. Helgafell hefur tryggt sér
einkarétt til birtingar á öllum atkvæða-
greiðslum, sem stofnun þeirra gengst fyrir,
til eins árs fyrst um sinn. Má vænta þess,
að ný könnun fari fram innan skamms.
Hér er án efa á ferð merkilegt nýmæli,
sem taka ber með athygli og velvilja, enda
mun enginn, sem til þekkir, efast um
liyggileg vinnubrögð né heiðarleik þeirra
manna, sem tekið hafa sér fyrir hendur að
ryðja því braut hér á landi. Margvíslegt
gildi skoðanakannana er nú alviðurkennt í
Bandaríkjunum og Bretlandi, eins og hin
stórfróðlega grein sænska hagfræðingsins
frú Alva Myrdal í þessum heftum Helga-
fells ber glöggt vitni. í Svíþjóð hefur nú
stofnun til skoðanakönnunar verið komið á
fót undir forustu merkra manna, og er
þetta talið til meiri háttar atburða þar á
styrjaldarárunum.
Helgafell vill mælast til þess við blöð og
útvarp, að orðið „skoðanakönnun", sem
ætla má að notað hafi verið í fyrsta sinn
í grein Torfa Ásgeirssonar um þetta efni í
jólahefti Helgafells, fái að halda framvegis
þeirri sérmerkingu, sem þar er í það lögð,
a. m. k. þangað til annað betra kemur i
leitirnar. Að vísu gæti merking orðsins
verið víðtækari, samkvæmt skilgreiningu
hinna einstöku hluta þess, cn þar sem það
hefur verið látið ónotað til þessa, ætti það
engum að geta orðið til baga, en hins veg-
ar komið í veg fyrir óþarfan misskilning
og hugtakarugling, að láta það aðeins tákna
þær kannanir á skoðunum og
vilja almennings, sem fram fara
innan hlutf allabundins úrtaks,
með munnlegum spurningum trún-
aðarmanna. Atkvæðagreiðslur, eins og
sú, er eitt tímaritið boðaði til af mikilli
skyndingu, jafnskjótt og hugmyndin um
skoðanakönnun hér á landi hafði komið
fram í Helgafelli, eru af allt öðrum toga,
eins og bezt má af því ráða, að þar
voru hinir aðspurðu „valdir af algjörðu
handahófi“, eða gersamlega gagnstætt meg-
inreglu Gallups, auk þess sem orðalag
spurningarinnar var svo ýtið, að það lilaut
að leiða til marklítillar niðurstöðu.
Athuganir um tölur og hlutföll þeirra í
sambandi við ýmis fyrirbrigði í opinberu
lifi eru oft engu ólíklegri til þess að bregða
birtu yfir staðreyndir og straumlag í þjóð-
málum en langar umræður, og mættu
gjarnan koma í þeirra stað að einhverju
leyti. Slíkar athuganir eru að visu utan
við verkahring skoðanakönnunarinnar, og