Helgafell - 01.01.1943, Side 58

44
HELGAFELL
á þessu svæði mætast frumkvöðlar
þessarar ófrægingarsögu og hið alþýð-
lega ímyndunarafl óafvitandi.
Gagnvart hinum óþægilegu stað-
reyndum, vitnisburði manna, sem
höfðu verið með mér, séð mig, talað
við mig, á þeim tíma, er ég hafði átt
að gera misheppnaða tilraun til þess
að ráða mig af dögum í húsakynnum
Háskólans, finna þeir upp snillibragð
hinnar tilfczrilegu dagsetningar: Nei,
það var ekki þennan dag, ekki þetta
kvöld, ekki þessa nótt, heldur næsta
dag, næsta kvöld, næstu nótt. Og við
þá, sem það ekki dugar, af því þeir
hafa verið með mér, séð mig að
kvöldi þess dags eða morgni næsta,
er viðkvæðið þetta: Nei, það var ekki
á þriðjudaginn 22. desember, það var
á miðvikudag, Þorláksmessu og þann-
ig áfram. Þannig mátti í bráð gera sög-
una sanna, hvar sem var og hvernig
sem á stóð, þangað til fjöldi sagna-
mannanna væri orðinn svo mikill, að
tilræðismennirnir sjálfir gætu um
aldur og ævi falizt í myrkviði mergðar-
innar og skotizt þannig undan ábyrgð,
en sannfæringin um ólán mitt orðin
nægilega útbreidd, til þess að ég fengi
ekki framar komið neinum vörnum
við. Þannig þoka þeir rógsögunni um
sjálfsmorðstilraun mína í Háskólanum
nær og nær aðfangadegi jóla, — hinni
helgu nótt. Það er einmitt dagurinn,
sem ég fer úr bænum, kl. 5 síðdegis,
suður að Kothúsum í Garði.
En hér er það, sem hið alþýðlega
ímyndunarafl hnígur óafvitandi á sveif
með rægitungunum, eftir sínum eigin
lögum, ogauðveldar stórum starf þeirra.
Athugum allar aðstæður: Kunnur mað-
ur, vígður klerkur, fyrrverandi sóknar-
prestur, alþingismaður, alþekktur fyr-
irlesari, kennari í guðfræði við Há-
skólann, gerir tilraun til þess að fyrir-
fara sér, með því að hengja sig í sjálf-
um Háskólanum, og er skorinn niður
dauðvona og fluttur í sjúkrahús. Menn
leika sér að lífinu í leikritum og kvik-
myndum, — og er æsandi á að horfa,
— en ekki í fullri alvöru í lífinu sjálfu,
nema í einstaka tilfellum. Og með því
að þetta hefur skeð, — og fyrir því
eru sagðar „góðar heimildir“, — þá
heyrir þetta óneitanlega til hins fá-
gæta, æsandi og dularfulla. En mánu-
dagurinn 21. desember er frá sjónar-
miði þeirra lögmála, er stýra sköpunar-
starfi hins alþýðlega ímyndunarafls í
þjóðsögum og skáldskap, allsendis ó-
hæfur dagur til svo örlögþrunginna at-
hafna, af því að kostur er stórum
áhrifameiri dagsetningar. Og hann
fær ekki að komast svo mikið
sem til álita, þegar í hlut á
vígður klerkur, með aðgang að guðs-
húsi. Hér þarf annars háttar leiktjöld
um hinn óhugnanlega atburð. Enda
er sagan í stuttu máli orðin sú á bak
jólum, — að SigurSur Einarsson hengdi
sig í fvtllum prestssfyrúSa í \apellu
Háskólans á aÓfangadags\tiöld jóla
og festi snörunni um krossinn.
Nú vaknar ósjálfrátt fyrir manni
þessi spurning: Hvernig getur svona
fáránlegur tilbúningur orðið til, og
gengið frá manni til manns, jafnvel
byggðarlaga og landshorna á milli
á örskömmum tíma ? Mér hefur ekki,
að svo stöddu, tekizt að hafa hendur í
hári hins raunverulega upphafsmanns,
eða upphafsmanna og hafa af þeim
sagnir um hinn upprunalega tilgang.
Hann verður aðeins óbeint ráðinn af
frumsniði sögunnar. En hitt er auð-
ráðið, hvernig hún síðar fær sitt íburð-
armeira og dramatiskara snið.
Sagan er frá upphafi, með öllum
aðstæðum sínum, í hættulegri nánd
við segulsvið allra þjóðsagna og helgi-