Helgafell - 01.01.1943, Side 135

BRÉF FRÁ LESENDUM
121
Menntaskólinn senn 1 00 ára
ÞaÖ þykir nú máske fullmikið sagt, með því
að rúm þrjú ár eru enn til stefnu, en það er
ætíð gott að hafa tímann fyrir sér, ef eitthvað
myndarlegt á að undirbúa og framkvæma, og
ég býst við, að margir verði mér sammála um
það, að halda þurfi upp á þetta afmæli. Okk-
ur fannst bjart yfir Reykjavík hinn 30. júní
1896. Við vorum 17 að tölu, sem áttum að verða
stúdentar þann dag, og gengum með húfuna
undir hendinni inn í hátíðasal skólans. Þar var allt
fægt og fágað, og eitthvað voru veggir skreyttir.
Dr. Ólsen sat í öndvegi nýrakaður og fínn, þar
voru stiftsyfirvöld og allt kennaraliðið, sem nú er
löngu horfið af sjónarsviðinu, skólapiltar með
tölu og fjöldi gesta. Óvanalegur hátíðablær var
yfir samkomunni og auðséð á öllu, að eitthvað
nýtt var á seiði: Ég man ekki, hvort nokkuð
var sungið, en brátt reis rektor úr sæti og hélt
langa og góða ræðu, lýsti hann því yfir, að skól-
inn væri nú 50 ára, fór nokkrum orðum um
störf hans en sagði, að ekki hefði verið rituð saga
hans — tími til þess var of naumur og fé ekki
fyrir hendi. Dr. Ójsen sagði margt, sem oflangt
yrði upp að telja, en þetta rifjast upp fyrir mér nú,
er ég er að hugsa um, að vinir skólans megi ekki
láta það henda, að þeir verði óviðbúnir þess-
um heiðursdegi Latínuskólans — svo ég noti
hans gamla heiti. Ég býst nú við, að kennara-
lið skólans leggi ríflegan skerf til — eða sjái um
minningarrit, sem að vissu leyti verður nokkurs
konar áframhajd af minningarriti því, sem gefið
var út, er skólinn var 50 ára, en hæpið er að
ætlast til þess, að það geri allt, sem gera þarf.
Hundrað ára sögu Menntaskólans í Reykjavík
þarf að semja, og hvar er saga Bessastaðaskóla?
Hólavallaskóli á sér líka sögu, en ekki veit ég,
hvort hún er skráð. Skálholtsskóli og Hólaskóli
®ttu lfka skilið að koma fram á sjónarsviðið í
snotrum útgáfum, en það er nú máske til helzt
til mikils mælzt. Töluverður tími er til starfa,
°g ekki trúi ég öðru en að fjárstyrkur fengist, ef
Hmenningur og opinberir sjóðir legðu saman.
Stækka þarf lóð skólans að miklum mun, auka
húsakost, búa til leikvöll, bæta bókasafnið og
sjálfsagt er það margt fleira, sem hann þyrfti að
H x afmælisgjöf.
Mér finnst, að það ætti að kjósa nefnd góðra
manna — helzt með rektor í forsæti — til þess
að athuga þessi mál, safna fé og kröftum og láta
framkvæma eitthvað. Ég trúi ekki öðru, en að
einhverjir af eldri og yngri stúdentum vilji leggja
Þessu máli lið og koma í veg fyrir, að rektor
þurfti aftur að lýsa yfir tímaleysi til undirbúnings
og fjárskorti til nauðsynlegra framkvæmda.
Ing. Gíslason.
Alþýðuskáld — þjóðskáld
Dr. Símon Jóh. Ágústsson skrifar stuttan rit-
dóm um hina nýju kvæðabók Guðmundar á
Sandi í síðasta hefti Helgafells. Þar kemst hann
svo að orði, að Guðmundur mundi „ávallt verða
talinn í röð fremstu alþýðuskálda íslendinga".
Þjóðin, sjálf alþýðan, hefur um langan aldur
skipað mönnum til sætis á Braga-bekk eftir eig-
in mati á íþrótt þeirra og oftar en hitt án leið-
sagnar „lærðra" manna. Nokkra hefur hún leitt
til öndvegis og kaljað þjóSskáld. Þeir eru hinir fáu
útvöldu, sem lifa með þjóð sinni, Iöngu eftir að
þeir eru allir — og þó misjafnlega lengi. Oðrum
er til sætis vísað á hinum óæðri bekk. Það eru
alþýSuskáldin. Þau yrkja sjálfum sér til hugar-
hægðar og öðrum til ánægju, — og mörg geta þau
náð miklum vinsældum i sinni sveit, sýslu eða
landsfjórðungi. Yzt á bekk er hagyrSingum
skipað. Þeir eru dásamlega margir. í sumum
héruðum eins og Skagafirði, Þingeyjarþingi og
e. t. v. víðar eru ágætir hagyrðingar á annarri
hverri þúfu. Hagyrðingar láta fjúka í hending-
um um allt milli himins og jarðar. Sumar þeirra
hendinga geta verið listaverk, sem lifa, en höf-
undarnir gleymast og týnast.
Dr. Símon nefnir Guðmund á Sandi „ajþýðu-
skáld". Eigi hann við það, að Guðmundur sé
ekki mikið skáld, þá mælir hann raunar sjálfur
í móti því, þar sem hann segir: „Málkynngi hans
er mikil og margar lýsingar hans svipstórar og
máttugar". Og síðar, að ýmis kvæða hans
„gleymist . . . varla" og beri „einkenni sannrar
listar". Þetta og fleira, sem doktorinn segir í
þessu sambandi, er hárrétt. Og eru þetta ekki
einmitt örugg einkenni á miklu skáldi? Jú,
vissulega. Enda er Guðmundur á Sandi setztur í
öndvegi — í vitund þjóðarinnar. Dr. Símon segir
raunar, að honum bregðist „ósjaldan smekkvísi
f orðavali og líkingum". Þetta er hverju orði
sannara. En svo er um fleiri, að þeim fatast
stundum tökin á Iistinni og eru þó teknir í
tölu dýrlinga.
Ef dr. Símon hins vegar á við það, að Guð-
mundur á Sandi sé réttnefnt alþýðuskáld, af því
að hann er alþýðumaður og bóndi — ja, hvað
eiga þá hinir að heita?
GIsli Magnásson, Eyhildarholti.