Helgafell - 01.01.1943, Síða 137

LÉTTARA HJAL
123
er ckki eitthvað bogið við okkur sjálf eða fyr-
írkomulag tilverunnar, meðan við, sem játum
trú okkar á eilíft líf, eigum ekki einu sinni
víst, að málefni þau, sem við brjótum heilann
um í c!ag, öðlist nokkurt rúm meðal viðfangs-
efna morgundagsins, og jafnvel Léttara hjal,
sem var skrifað í janúarmánuði, er orðið úrelt
EILÍFT LÍF OG ÞcSar komið er fram *
LÉTTARA HJAL ,marz?, En ÞanmS cr
pessu po fanð. Eg var
búinn að skrifa áramótahugleiðingu mína áð-
ur en vitað var, að sá dráttur yrði á útgáfu
Helgafells, sem síðar var ráðinn, og nú blöskr-
ar mér hversu fátt af því, sem þar stóð, er
raunverulega tímabært eftir ekki lengri bið. Ég
hef því séð mér þann kost vænztan að fella
pessar hugleiðingar niður og það því fremur,
sem Pétur Sigurðsson regluboði er, eins og
vænta mátti, búinn, síðan þetta var, að taka
margt af því, sem mér lá þyngst á hjarta, til
meðferðar í ritgerðum sínum, og er auk þess
manna vísastur til að gera það nokkrum sinn-
um enn, áður en Iýkur.
Þó get ég ekki látið hjá líða að þakka les-
endum Léttara hjals fyrir gott viðmót, og
væri ég einn af starfsmönnum Utvarpsins og
hefði mig grunaðan um að vera misjafnlega
þokkaðan af hlustendum, mundi ég vafalaust,
að þeirra hætti, hafa byrjað árið með því að
þakka allan þann aragrúa af þakkarbréfum,
sem mér hefði borizt, en vitanlega ekki unnizt
tími til að svara, og gæti ég raunar gcrt þetta
með sízt lakari samvizku en sumir þeirra, er
eg nefndi, því ef satt skal segja hafa Léttara
hjali ekki borizt færri en tv'ó bréf frá byrjun
og fram til þessa dags. Hins vegar er skylt að
taka það fram, að í öðru bréfinu var Léttara
hjali einkum fundið það til foráttu, að það
væri ekki nógu létt, en í hinu var sérstaklega
a það bent, að það mætti að ósekju vera
nokkru þyngra. Þar sem ég átti erfitt með að
koma þessu heim, en hafði hins vegar ástæðu
Q1 að ætla, að hvor bréfritaranna um sig
hefði rétt fyrir sér, var ég kominn á fremsta
hlunn með að bera þetta undir Vilhjálm Þ.
Gislason, en hann er sá, sem mér hefur að
jafnaði fundizt einna vísindalegasmr í hugsun-
arhætti þeirra fræðimanna, sem til heyrist að
staðaldri, encla er honum mjög sýnt um ólík-
usm skoðanir og er ekki endilega alltaf að
gera upp á milli þeirra. En þó úr þessu hafi
ekki orðið, þykir mér ekki ósennilegt, að hann
hefði í þættinum um daginn og veginn leyst
úr spumingu minni eitthvað á þessa leið:
„Ég er ekki alveg viss um, aS menn hafi
almennt gert sér þaS nœgilega Ijóst, hvaS létt
hjal er orSinn mikill þáttur í lífi vom og
raunar í öllum viSskiftum mltímans, og er
þetta annars merkilegt rannsóknarefni, sem
enn hefur ekki veriS sá gaumur gefinn sem
skyldi. Og auSvitaS er þaS mesti misskilning-
ur aS amast viS því, þó léttara hjal sé létt.
Létt hjal á einmitt aS vera létt, og mér er nœr
aS halda, aS þaS sé meira aS segja sjaldan
n ó g u létt, þó á hinn hóginn verSi þvi ekki
neitaS, aS þaS mœtti oftast vera öllu þyngra.
Léttara hjal á ekki endilega aS vera létt, þó
þaS sé ekki þungt. Þetta skilja menn betur ef
menn kynna sér viSmiSunarkenn-
inguna, en hún er m. a. merkileg fyrir
þaS, aS hún er tiltölulega ný, en er þó t viss-
um skilningi næsta gömul, og á ég þá sérstak-
lega viS þaS, aS þó kenningin sjálf sé fram
komin á vorum dögum, þá hafa náttúrulögmál
þau, sem hún byggist á, veriS til frá alda öSli.
ViSmiSunarkenning þessi er annars oftast i
daglegu tali kennd viS Einstein, en hann
er nú orSinn maSur gamall eSa nánar tiltekiS
allmörgum árum eldri en uppgötvanir þær,
sem hann sjálfur gerSi. ÞaS er annars nógu
fróSlegt aS geta þess, aS þó Einstein þessi sé
EvrópumaSur, er hann þó engu aS siSttr i
vissum skilningi AmeríkumaSur, því hann hef-
ur um mörg ár veriS búsettur í Bandarikjun-
um og er þannig meS nokkrum hætti sam-
landi annars manns, sem lika er frtsgur spek-
ingur, og á ég þar viS D a l e C ar n e gi e,
sem skrifaS hefur merkilegt rit, sem heitir
VINSÆLDIR \n s*ldir °g áhri f’.
OG ÁHRIF en er' eins °& Hnstend-
um er kunnugt, nýlega komin
út i islenzkri þýSingu eftir sjálfan mig, og vil
ég því ekki fjölyrSa um hana, en læt mer
nægja aS visa til formálans fyrir bókinni, þar
sem ég bendi mönnum á aS vera bunir aS
lesa hana áSur en þeir fara aS kynna sér aS
ráSi rit Schopenhauers, K ants og
fleiri stéttarbræSra höfundarins, þvi þaS er