Helgafell - 01.12.1943, Qupperneq 60

376
HELGAFELL
Allt varð þetta til nokkurs þroska.
Og svo sagði Guðmundur Friðjóns-
son um Mývatnssveit, á aldamótum:
,,þar eru konur fagrar, ræðumenn og
skáld, glímumenn og söngkraftar góð-
• • •
ír .
Heima hjá sér átti hver sína bónda-
hugsjón. Hann vildi eiga ábýli sitt,
ef þess var nokkur kostur, hvort sem
það var sérstök jörS eða hluti af
jörð. Hann vildi vera út af fyrir sig
með hús og heimili, bú sitt og störfin
að því, sjálfráður um þetta og eigin-
ábyrgur. Ófús var hann aS lána öðr-
um sitt, fjær skapi þó að skulda öðr-
um. Hann langaði til að endureisa
bæinn sinn og gera hann bjartari og
hlýrri en hann hafði tekið við honum.
FénaS sinn vildi hann velja, ekki aS-
eins meS tilliti til afurða, heldur einn-
ig meS auga á því, sem prýddi. Jafn-
framt bar hann fyrir brjósti aS geta
fóðrað og annazt um hverja sína skepnu
svo, aS ánægja væri aS umgangast
þær og sæmd aS sýna þær öðrum.
Veita vildi hann greiða og gisting
komumanni á þá leiS, aS hæfði þörf
gests og sæmd heimilis. Tómstundir
vildi hann geta notaS til aS lesa þaS,
sem hann kaus helzt aS hugsa um.
Hann vildi vera vaxinn því og hafa
aðstöðu til þess aS fylgjast meS öðrum
í sveit og héraði um þáttöku í meS-
ferS málefna, sem almenning varða.
Og hann vildi eiga góðhest, fallega
meðfarinn, sem bæri hann á manna-
mót. — Eitt vildi hann ekki. Hann
vildi ekki flytjast burt úr sveitinni.
Mývetningur veit ógjörla um þaS,
hvort sveitin hans er fegurri en sumar
aðrar sveitir eða betri, þegar alls er
gætt. Hitt finnur hann á sér, hún er
öðruvísi en allar hinar. Af því stafa
orS Jóns Þorsteinssonar:
,,Þar vilja allir alltaf vera,
ef þeir stigu fæti þangaS;
þangaS alla aftur langar,
allir vilja þar beinin bera“.
Þegar bóndi viS Mývatn hefur lokið
vorlöngu dagsverki, staðið viS aS vega
meS höndum og járni grjót úr jörðu,
þar sem jarðvegur er svo grunnur, aS
flytja þarf mold frá öSrum stöðum til
aS græða sáriS, svo aS þaS geti orðið
auki viS túnstæðið, sem lítiS er fyrir,
þá kemur ekki ást hans á sveit sinni
í veg fyrir þaS, aS hann hugsi sem
svo, aS ekki muni bændur í öðrum
sveitum hafa meira fyrir aS græSa
tún viS bæ sinn. Og honum finnst
líklegt, aS ekki muni aSrar sveitir
kröfuharðari um vinnubrögS.
Hann hefur lokiS dagsverki, og þá
er þess aS gæta, aS ekki má lengur
dragast aS ganga varpiS. Og hentug-
ast er aS gera þaS aS næturlagi.
Hann hrindir á flot pramma sínum
og rær út í hólmann. Eggjaleitin byrj-
ar þar, sem fullsprottiS hvannstóðiS
tekur manninum upp á hné, og felur
samfellt blaðaþakið sýn til jarðar.
Hann verður aS ganga hálfboginn,
greiða meS höndum sundur hvann-
leggi og lauf og víkja til hliðar njóla-
kollum, svo aS hann geti séS, hvar
hann má stíga fæti. Annars á hann
víst aS stíga ofan í hreiður, áður en
þaS sést. Þessu huliðsþaki hefur eggja-
móðirin treyst, og hér er hreiðrum
þétt raðað. Og til enn meira öryggis
býr öndin svo um, þegar hún víkur
úr hreiðri, aS þak er yfir eggjunum,
af stráum, sem hún hefur dregiS aS
sér, svo aS líkist því, sem er kring-
um hreiðrið, og þreifa verður henái
eftir því. VerkiS er bakraun og ekki
fljótunniS. AnnaS er þó ekki betra.