Helgafell - 01.12.1943, Qupperneq 65

UPPREISN DANA
381
verjar myndu bíða ósigur í styrjöld-
inni, og fall Mussolinis styrkti þá
skoSun. Þá höfSu Svíar samiS viS
ÞjóSverja um aS hætt skyldi flutning-
um til Noregs um sænskt land, og
Danir þóttust vita, sem og varS, aS
þýzka herstjórnin mundi nota danskar
brautir til þessara flutninga og þar
meS ynnu danskar hendur NorSmönn-
um óþarft verk. Frá upphafi hafSi
Dönum fundizt, aS þeir hefSu brugS-
ist NorSmönnum, er þeir gáfust upp
fyrir þýzka liSinu og leyfSu því mót-
spyrnulaust umferS um Danmörku,
þegar NorSmönnum reiS mest á, en
nú gafst tækifæri til þess aS losa sig
viS þessa sektarvitund, og þaS var
gripiS. Loks jók þaS mjög á ólguna
í landinu, aS ÞjóSverjar höfSu hvaS
eftir annaS heimtaS danska sakborn-
inga framselda sér og krafizt þess, aS
þeir væru dæmdir eftir þýzkum lög-
um.
Þar kom aS lokum, aS ÞjóSverjar
lögSu hnefann á borSiS og hugSust
sýna Dönum í tvo heimana. Onnur
ráS kunnu þeir ekki. Dr. Werner
Best, fulltrúi þýzku stjórnarinnar í
Danmörku, krafSist þess snemma í
ágúst s. 1., aS danskir skemmdarvarg-
ar yrSu framvegis leiddir fyrir þýzka
dómstóla, dæmdir eftir þýzkum hegn-
ingarlögum og látnir taka út refsing-
una í Hamborg. Dönsk blöS skyldu
birta tilkynningu um, aS danska stjórn-
in hefSi fallizt á þessar kröfur. Scaven-
ius forsætisráSherra var ekki staddur
í Höfn, en Koefod fjármálaráSherra,
sem gegndi störfum hans, sagSi nei.
Hann féllst þó á aS fresta endanlegri
ákvörSun til 9. ágúst. Á ráSherrafundi
þann dag sannfærSist Scavenius um,
aS danska stjórnin mundi aldrei fall-
ast á þessar kröfur og taldi þá réttast
aS segja af sér. Best vildi ekki heyra
á þaS minnst, aS Scavenius færi frá
og féllst á aS falla frá kröfunum eSa
fresta þeim aS minnsta kosti um
stundar sakir.
Um þessar mundir áttu ÞjóSverjar
í stökustu vandræSum vegna verk-
falla víSa um landiS, einkum þó í
Esbjerg og síðar í Odense. Leyni-
blöðin héldu áfram að hvetja menn til
spellvirkja og töldu að á þann hátt
einan gætu Danir tekið þátt í barátt-
unni og stuðlað að sigri hinna samein-
uðu þjóða.
Laugardaginn 21. ágúst birti stjórn-
in ávarp til almennings, og hafði kon-
ungur staðfest það í ríkisráði. Þar var
heitið á dönsku þjóðina að láta af
skemmdarverkum og gefið í skyn, að
annars mundi stjórn landsins tekin af
Dönum. Ávarp þetta hafði þó engin
áhrif, og svipaðar aðvaranir frá verk-
lýðsleiðtogum og danska jafnaðar-
mannaflokknum báru engan árangur.
Spellvirkjar höfðu sig í frammi um
allt landið.
Þegar sýnt var, að tilmæli dönsku
stjórnarinar dugðu ekki, brá Best sér
til Berlínar til þess að leita ráða hjá
yfirmönnum sínum og átti þá tal við
Himmler. Hann kom aftur til Kaup-
mannahafnar 27. ágúst og hafði þá
meðferðis nýjar kröfur, sem voru í
rauninni úrslitakostir. Þess var krafizt
meðal annars, að dauðarefsing yrði
lögð við skemmdarverkum, en það er
langt síðan, að dauðarefsing var num-
in úr lögum í Danmörku.
Danska stjórnin vísaði þessum kröf-
um á bug, en Þjóðverjar heimtuðu þá,
að hún lýsti yfir umsátursástandi í
landinu. Því var neitað. Þýzka stjórn-
in gaf þá von Hanneken, þýzka yfir-
hershöfðingjanum í Danmörku, skip-
un um að setja herlög til þess að
tryggja ró og reglu í landinu, eins og