Helgafell - 02.12.1943, Blaðsíða 40

422
HELGAFELL
þar þá æfing í íslenzkum stíl, sem að
bjó. Sr. Benedikt var hagur á stíl og
vandlátur á meðferð máls.
Baldvin Helgason, föðurbróðir Jóns
Stefánssonar, hafði flutzt búferlum
vestur í Húnavatnssýslu, og höfðu
börn hans alizt þar upp.
Frá Vogum tókst Jón ferð á hendur
til fundar við þetta frændfólk sitt og
réðst þar kaupamaður sumar eitt. Mun
útþrá hafa ráðið þessu. En ekki stað-
festist hann þar. Hvarf Jón heim í Mý-
vatnssveit um haustið, og sagði hann,
að heimþrá hefði valdið því. Af dvöl
sinni vestra hafði hann góða minning
fyrir kynni af röskum mönnum og góð-
um hestum. En hann kom heim sann-
færður um, að í Mývatnssveit vildi
hann vera. Og hvikaði það aldrei.
Settist Jón nú að á Gautlöndum og
var þar næsta árið, þjóðhátíðarárið
1874. Jón á Gautlöndum átti bókasafn
umfram aðra menn í sveitinni. Lánaði
hann grönnum sínum bækur, einkum
fyrri ár, meðan lítil var bókaeign Lestr-
arfé’agsins. Hafði Jón Stefánsson not-
ið þess, og hlotið þau ummæli eigand-
ans, að óhætt væri að lána nafna sín-
um bækur, því hann gerði tvennt, sem
margir gleymdu, færi svo með bækur,
að ekki sæi á þeim, og skilaði þeim,
þegar lokið væri að lesa þær. Koma
hér fram tvö einkenni Jóns Stefánsson-
ar, frábær hirða á hverjum hlut og ó-
brigðul skil í öllum skiptum.
Frá Gautlöndum réðst Jón í Skútu-
staði til frænda síns, Jóns prests Þor-
steinssonar frá Hálsi, og var þar næstu
árin, til þess er hann giftist. — Á
Skútustöðum var bókasafn Lestrarfé-
lagsins og tók nú skjótum vexti. Er
sýnilegt, að Jón velur staði, þar sem
helzt var að leita heimilismenningar og
beztur kostur að ná til bóka. Það nám
og náttúra sveitarinnar menntaði hann.
Bœkur voru skóli Jóns Stefánssonar.
Nýtt var til lestrar hver stund, ef verki
sleppti. Drýgst urðu vetrarkveldin að
loknum útiverkum. Bók var í barmi,
þegar fylgt var fé í haga. Og hún var
við höndina, þegar matmálshvíld varð
á engi. ,,Og marga nótt vakti ég“,
sagði hann, „hálfa eða heila við að
Ijúka við að lesa sögu“.
III. LITLUSTRA NDA RBÓNDINN
Árið 1877 giftist J ón frændkonu
sinni, Jakobínu Pétursdóttur frá
Reykjahlíð. Fengu þau til ábúðar
fjórðapart af Skútustöðum. Eftir tvö
ár urðu þau að fara þaðan og fengu
þá í bili eins árs ábúð á Hofsstöðum.
Þaðan fluttust þau 1880 að Syðri-Nes-
löndum. Þar bjó Hjálmar Helgason,
sem áður er getið í Vogum. Hófsl
hér að nýju samvist með þeim frænd-
um og svo þeim systrunum. konum
þeirra. Hafði hvor sinn helming jarð-
ar til ábúðar. Höfðu þeir samvinnu
um nýting jarðarinnar og farnaðist vel.
En hér varð of þröngt um bú þeirra
beggja, og fékk þá Jón ábúð á hluta
af Arnarvatni í sambýli við stjúpu sína
og uppvaxin hálfsystkin, fluttisl þang-
að 1884 og bjó þar í fimm ár. En þá
þurfti eigandi á því hæli að halda.
Jón var þá svo heppitm að geta
fengið Litluströnd til lífstíðarábúðar.
Eigandi jarðarinnar var hinn ágæti
efnabóndi, Jón Jónasson, fyrr bónai á
Grænavatni, en dvaldi nú á Gautlönd-
um hjá tengdasyni sínum, Pétri Jóns-
syni. Var samráð þeirra tengdafeðga
að veita þeim hjónum Jóni og Jakob-
tnu þá tryggu aðstöðu með jarðnæðið.
Síðar varð eigandi jarðarinnar Helgi
Jónsson, bóndi og hreppstjóri á
Grænavatni og tengdasonur Jóns Jór.-
assonar. Reyndust báðir landsdrottnar