Morgunblaðið - 21.09.2012, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2012
Náttúrunnar listaverk Á þessum árstíma málar náttúran dagana í ótal fögrum haustlitum og við Þjóðarbókhlöðuna glöddu laufblöðin í tjörninni gesti og gangandi.
Ómar
Þegar íslensk
stjórnvöld og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn
gerðu með sér sam-
komulag 15. nóvember
árið 2008 um efna-
hagslega viðreisn
landsins var lögð mikil
áhersla á góða sam-
vinnu stjórnvalda við
atvinnulífið og verka-
lýðshreyfinguna. Þar
lá að baki sú hugsun
að með góðri samvinnu sem flestra
væri líklegra að árangur myndi
nást. Það skilja allir að betra sé að
allir leggist á árarnar og komi sér
saman um í hvaða átt skuli stefnt.
Þess vegna segir í fyrrgreindri
áætlun: „Ísland hefur tekið vel á
áföllum áður. Einn mikilvægur þátt-
ur í þessu efni felst í því að aðilar
vinnumarkaðarins hafa ávallt sýnt
mikla samvinnu, sérstaklega þegar
hagkerfið hefur orðið fyrir þungum
búsifjum. Ábyrgir kjarasamningar
eru mjög mikilvægir fyrir takmörk-
un á afleiðingum núverandi áfalla.
Öflug pólitísk og félagsleg sam-
staða, svo og hefð fyrir breiðum
pólitískum stuðningi við erfiðar að-
gerðir, er meðal bestu eiginleika Ís-
lands. Þetta, ásamt þegar þekktum
sveigjanleika hagkerfisins, gerir
það betur mögulegt fyrir stjórnvöld
að fást við hin gríðarlegu verkefni
fram undan.“
Góð reynsla
Þessi hugsun sem þarna er sett
fram er í samræmi við
það verklag sem við-
haft hefur verið á
erfiðleikatímum í sam-
félagi okkar, þar sem
tekið hafa saman
höndum stjórnvöld,
verkalýðshreyfing og
Samtök atvinnulífsins.
Nefna má sem dæmi
farsælt samstarf þess-
ara aðila á Viðreisn-
artímanum á sjötta
áratug síðustu aldar.
Þá slíðruðu ólík póli-
tísk öfl sverð sín og
náðu raunverulegum árangri við
mjög erfiðar aðstæður. Annað dæmi
er þjóðarsáttarsamningarnir um
1990, þar sem aðilar vinnumark-
aðarins og stjórnvöld réðust til at-
lögu til þess að rjúfa vítahring verð-
bólgu og efnahagsvandræða. Enn
má nefna til sögunnar fleiri dæmi
frá samstarfi ríkisstjórna, verka-
lýðshreyfingar og atvinnulífs.
Forsenda slíks samstarfs er
gagnkvæmt traust. Fullvissan um
að staðið sé við gefin loforð, fyr-
irheit og samninga. Að menn geti
treyst því að gagnaðilinn standi við
orð sín, en leiti ekki allra leiða til
þess að sniðganga og svíkja það sem
um er samið. Án slíks trausts er
samstarf af því taginu sem Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn vitnar til og
margföld reynsla er fyrir hér á
landi algjörlega borin von.
Braut brigða og svika
Margoft hefur verið reynt að feta
slíka leið samstarfs við núverandi
stjórnvöld af hálfu aðila vinnumark-
aðarins. Stöðugleikasáttmálinn er
eitt dæmi. Kjarasamningar frá því í
júní í fyrra annað. Það vantaði ekki
að miklar væntingar voru bundnar
við samstarf við stjórnvöld, það
formgert og mikið gert með það í
orði af forystumönnum og tals-
mönnum ríkisstjórnarinnar. Í báð-
um tilvikum rann þetta samstarf
hins vegar algjörlega út í sandinn.
Stjórnvöld bera ábyrgð á því, með
því að svíkja meira og minna allt
það sem um var samið, sett niður á
blað og innsiglað með handabandi
þeirra sem ábyrgð báru. Orð ráð-
herranna reyndust merkingarlaus,
ekkert gert með það sem ritað var á
blað og fölsk hugsun bjó að baki
handabandinu. Þarna var fetuð al-
gjörlega ný braut í samskiptum
stjórnvalda við verkalýðshreyf-
inguna og atvinnulífið. Braut brigða
og svika, sem hefur gert það að
verkum að þessir aðilar treysta
ekki lengur neinum fyrirheitum
sem ríkisstjórnin gefur. Jafnvel
ekki þeim sem undirrituð eru með
eigin hendi forystumanna rík-
isstjórnarinnar, eins og fram hefur
komið.
Sáttin rofin
Annað dæmi af sama toga er
framferði ríkisstjórnarinnar við
endurskoðun fiskveiðilöggjaf-
arinnar. Ríkisstjórnin boðaði breyt-
ingar á lögum um stjórn fiskveiða.
Kallaður var saman tæplega 20
manna hópur fólks úr öllum stjórn-
málaflokkum og hagsmunaaðila,
sem kallaður hefur verið sátta-
nefnd. Það merkilega gerðist. Sátt
skapaðist um meginlínur sem
byggðist á málamiðlun. Aðilar að
þessari sátt voru fulltrúar beggja
stjórnarflokkanna. En þá tók við
sérkennilegt tímabil. Stjórnarliðar
kappkostuðu að finna leiðir framhjá
þessu samkomulagi og hafa í tví-
gang lagt fram fiskveiðistjórn-
arfrumvörp sem sniðganga allar
megináherslur sáttanefndarinnar.
Ákalli sjómanna, fiskverkafólks, út-
vegsmanna og fiskverkenda um
samráð hefur í engu verið ansað.
Í vor var settur niður hópur full-
trúa stjórnmálaflokkanna til þess
að reyna að setja niður deilurnar
um fiskveiðistjórnunina. Sú vinna
gekk vel. Góður starfsandi og trún-
aður ríkti. Við náðum saman um
ýmislegt sem til bóta var að okkar
mati. Um annað vorum við ósam-
mála. Ríkisstjórnin hafði skuld-
bundið sig til þess að virða nið-
urstöður okkar og í trausti þess var
unnið. Nú er hins vegar svo að sjá
að ekkert eigi með þessa vinnu að
gera. Ekki frekar en vinnu sátta-
nefndarinnar.
Einu sinni var …
Einu sinni voru gagnvegir á milli
verkalýðshreyfingarinnar og for-
vera þeirra stjórnmálaflokka sem
nú sitja á valdastólunum. En slíkt
heyrir hins vegar sögunni til. Ríkis-
stjórnin hefur sýnt það og sannað á
ferli sínum, að hún vill ekki eig-
inlegt samstarf við einn né neinn.
Hún kýs að deila og drottna. Sam-
starfstilburðir hennar eru bara
þáttur í blekkingarleik og enginn
raunverulegur vilji til sátta eða
samkomulags er til staðar. Svo bág-
borin er hin pólitíska forysta í land-
stjórninni að hún hefur sýnilega
enga burði til þess að standa fyrir
samstarfi af því tagi sem árangurs-
ríkt hefur verið í fortíðinni og Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur ber-
sýnilega veitt eftirtekt
Alvarlegast er þó að vinnubrögð
ríkisstjórnarinnar eyðileggja þá
nauðsynlegu viðreisn efnahags- og
atvinnulífs sem ætla mætti að allir
vildu sameinast um. Því rétt eins og
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn nefnir
og vitnað er til í upphafi þessarar
greinar þá hefur slíkt samstarf ver-
ið aðalsmerki íslensks samfélags á
erfiðleikatímum, eins og dæmin
sanna. Það er því ekki að undra að
himinn og haf er á milli áætlana Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins frá árs-
lokum 2008 og raunveruleikans
núna. Við erum langt frá þeim
markmiðum sem við settum okkur í
upphafi samstarfs Íslands og AGS.
Framferði ríkisstjórnarinnar hefur
séð til þess.
Eftir Einar Kristin
Guðfinnsson » Svo bágborin er hin pólitíska forysta í land-
stjórninni að hún hefur sýnilega enga burði til
þess að standa fyrir samstarfi af því tagi sem ár-
angursríkt hefur verið í fortíðinni.
Einar Kristinn
Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður.
Ríkisstjórnin velur leið átaka