Morgunblaðið - 19.01.2013, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ef vilji hefðiverið til aðvanda til
verka við að semja
frumvarp að nýrri
stjórnarskrá hefði
flest verið gert á
annan hátt í undirbúningnum.
Eitt af því augljósa er að
stjórnvöld hefðu sett sig tím-
anlega í samband við Feneyja-
nefndina en ekki nokkrum vik-
um áður en ætlast var til að
Alþingi afgreiddi frumvarpið.
Á blaðamannafundi fulltrúa
Feneyjanefndarinnar, sem
haldinn var í fyrradag, kom
fram að nefndin þurfi alla jafna
tvo til þrjá mánuði til að skila
af sér áliti á stjórnarskrám.
Þar sem vinnubrögð íslenskra
stjórnvalda leyfa ekki vandaða
yfirferð ætlar Feneyjanefndin
að reyna að skila áliti fyrir
mánaðarlok.
Á því verður óhjákvæmilega
mikil fljótaskrift, en íslensk
stjórnvöld kæra sig kollótt um
það. Þau hafa sjálf ekki tekið
stjórnarskrárdrögin til um-
fjöllunar og ætlast ekki til að
Alþingi ræði frumvarpið, þann-
ig að engum skyldi koma á
óvart þótt þau telji óþarft að
Feneyjanefndin kynni sér það
nema rétt á yfirborðinu.
Fjöldi innlendra umsagn-
araðila hefur reynt að rýna í
stjórnarskrárdrögin á þeim
skamma tíma sem skammtaður
er og álit þeirra er nánast sam-
dóma: Tíminn er of skammur
og drögin of illa unnin til að úr
geti orðið nothæf stjórnarskrá.
Ein þessara um-
sagna barst nefnd-
um þingsins á dög-
unum frá
Bændasamtökum
Íslands. Þar er
fjallað um nokkur
afmörkuð atriði og bent á ýmsa
vankanta á stjórnarskrár-
frumvarpinu. Þar kemur meðal
annars fram að ákveðnar
breytingar sem í frumvarpinu
er að finna byggist á „bæði
vankunnáttu og misskilningi“
og að önnur ákvæði séu óskýr.
Bændasamtökin klykkja út
með þessum orðum: „Þegar
öllu er á botninn hvolft telja
Bændasamtök Íslands að fyr-
irliggjandi frumvarp beri þess
skýrlega merki að máls-
meðferðin hafi verið jafnt
óvönduð og of hröð. Breytingar
á grundvallarlögum þurfa
meiri og dýpri umræðu sem og
rannsóknir á afleiðingum
þeirra. Bændasamtökin leggj-
ast þess vegna gegn samþykkt
fraumvarpsins í núverandi
mynd og minna jafnframt á að
mikilvægt er að breytingar á
stjórnarskrá eiga eðli máls
samkvæmt að vera vandaðar,
vel ígrundaðar og í sátt við
meginþorra þjóðarinnar.“
Undir þessi orð hljóta allir
að geta tekið. Ætla má að jafn-
vel forystumenn núverandi
ríkisstjórnar gætu tekið undir
þau væru þeir ekki búnir að
bíta í sig að reyna að þröngva
stjórnarskrárbreytingum í
gegnum þingið með góðu eða
illu.
Enn bætist í gagn-
rýnina á vinnubrögð
og innihald í stjórn-
arskrármálinu}
Kastað til höndum
í grundvallarmáli
Rúm hálf öld erfrá því sex
áratuga stjórn
Frakkalands yfir
Malí lauk. Nú hafa
Frakkar snúið aft-
ur og að þessu
sinni eru þeir boðnir velkomnir
og skyldi engan undra. Ofbeld-
ismenn úr röðum íslamista með
tengsl við Al Kaída hryðju-
verkasamtökin hafa um nokkra
hríð ráðið lögum og lofum í
norðurhluta landsins og þar
hefur almenningur, einkum
konur, fengið að kynnast svip-
uðum viðhorfum og hjá talíbön-
um í Afganistan. Þegar ofbeld-
ismennirnir voru farnir að
fikra sig suður á bóginn í átt að
höfuðborginni leist Frökkum
ekki lengur á blikuna og gripu
inn í.
Ýmsum hefur dottið í hug að
hrakfarir Hollande forseta
Frakklands í stjórnmálum inn-
anlands og skoðanakönnunum
eigi sinn þátt í að hann tók þá
ákvörðun að láta til sín taka í
Malí og víðar í Afríku síðustu
daga. Vissulega
kunna slíkir þættir
að hafa áhrif, en
ráða þó tæplega
úrslitum.
Nær er að horfa
til þess að raun-
veruleg hætta var á ferðum og
er enn, enda hafa aðrar þjóðir
stutt viðleitni Frakka. Sé ekki
gripið inn í þegar hópar
hryðjuverkamanna reyna að
leggja undir sig veikburða ríki
eru miklar líkur á að þeim tak-
ist ætlunarverkið og komi sér
upp miðstöðvum til þjálfunar
nýrra liðsmanna sem ógna
jafnt Vesturlöndum sem ná-
grannaríkjum.
En þó að það markmið að
hindra hryðjuverkasamtök í að
auka umsvif sín og afl sé mik-
ilvægt liggur ekki enn fyrir
hvert lokamarkmið Frakka er í
Malí. Nýlendur eru ekki lengur
í tísku þannig að Frakkar vilja
finna farsæla útgönguleið sem
fyrst. Reynslan sýnir þó að út-
gönguleiðin er stundum enn
torfærari en inngangan.
Óvíst er að heim-
sókn Frakka til Malí
verði jafn stutt og
þeir vonast til}
Endurkoma Frakka til Malí
S
vindlarar hafa líklega verið á meðal
vor síðan fljótlega eftir að líf kvikn-
aði á jörðinni. Það að hafa rangt við
er sagt þjóðaríþrótt í einstaka landi;
sumir telja það beinlínis sjálfsagt og
eðlilegt að svindla, a.m.k. ef þeir sjálfir hagnast
á því. Annað hljóð kann að koma í strokkinn ef
svindlað er á þeim hinum sömu.
Dæmin eru sennilega mörg hér á landi sem
annars staðar. Einstaka svindl kann að vera
meinlaust þó athöfnin sé ólögleg: að aka mót
rauðu ljósi ef enginn annar er í grenndinni eða
að fara örlítið upp fyrir löglegan hraða á bjartri
sumarnóttu.
Ég geri ráð fyrir því að í viðskiptaheiminum
séu ýmiskonar skúrkar. Fullyrði ekki hverjir eða
hvar og þekki engan, en það var sagt mér það...
Listaverkafalsarar hafa hlotið dóm, banka-
ræningjar, bruggarar og eiturlyfjasmyglarar. Þannig
mætti telja fram á kvöld.
Íþróttamenn hafa áratugum saman svindlað á mark-
vissan og útsmoginn hátt. Ekki allir og örugglega mjög
mikill minnihluti en á þeim vettvangi setja svörtu sauð-
irnir ljótan blett á hina, eins og annars staðar.
Margir muna eftir Ben Johnson frá Kanada og banda-
rísku stúlkunni Marion Jones, svo aðeins tveir af þekkt-
ustu frjálsíþróttamönnum sögunnar séu nefndir. Þetta var
sprettharðasta fólk jarðarinnar en í ljós kom að maðkur
var í mysu beggja. Nú minnist enginn þeirra fyrir afrekin,
aðeins svindlið. Johnson var gómaður á Ólympíuleikunum
í Seoul fyrir steranotkun, vegna þess að læknir
hans gerði mistök og lyfjamisnotkun sannaðist
á Jones löngu síðar. Fallið var hátt í bæði
skiptin.
Lyfjamisnotkun var markviss í Austur-
Þýskalandi og örugglega víðar. Fleiri afreks-
menn væri hægt að nefna, í flestum greinum
íþrótta. Því miður.
Mesti hjólreiðagarpur sögunnar, Banda-
ríkjamaðurinn Lance Armstrong, viðurkenndi
loks í vikunni það sem allir hafa „vitað“ árum
saman. Að hann vann stærstu sigra sína með
því að hafa rangt við. Var beinlínis sérfræð-
ingur í svindli.
Aum eru þau rök að hann hafi þurft að nota
ólögleg lyf því aðrir hjólreiðamenn gerðu það;
þetta væri eini möguleikinn til að sigra. Ámóta
rök eru reyndar notuð víðar og í öðru sam-
hengi; ég svík undan skatti því allir aðrir gera það. Ef ég
seldi ekki eiturlyf gerði það einhver annar! Það eru líka
aum rök og ömurleg.
Bandaríkjamaðurinn er lens. Búinn að vera og gat ekki
annað en viðurkennt glæpinn. Hans verður ekki minnst
sem þess mikla baráttumanns sem hann vissulega er; þess
sem sigraðist á eistnakrabbameini sem hafði breiðst til
lunga og heila; ekki mannsins sem stofnaði sjóð og safnaði
fúlgum fjár til styrktar öðrum krabbameinssjúklingum,
ekki sem eins mesta íþróttamanns sögunnar. Lance Arms-
trong verður minnst sem svindlara. Og á ekki annað skilið.
skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Lance lens
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Þótt þeim þéttbýlisstöðumfari fækkandi sem eru ánhitaveitu er enn verið aðleita og bora. Þannig er
borun djúprar holu í Hornafirði að
ljúka. Jákvæðar niðurstöður eru af
könnun á jarðhita fyrir Patreksfjörð
og á næstu vikum verður borað í
Tálknafirði. Þá er verið að kanna
jarðhita víða í sveitum, á vegum ein-
staklinga og sveitarfélaga.
Hækkandi rafmagnsreikningar
eru hvati til jarðhitaleitar. Haukur
Jóhannesson jarðfræðingur segir að
svo virðist sem rafmagnsverðið fylgi í
humátt á eftir hækkandi orkuverði á
alþjóðamarkaði. Hann bendir á að
heita vatnið flytji menn ekki til út-
landa og því verði hitaveiturnar alltaf
hagkvæmar fyrir íbúana.
Stærsta hitaveituverkefni ársins
verður væntanlega lagning hitaveitu-
æðar RARIK frá Blönduósi til
Skagastrandar. Um 600 íbúar Skaga-
strandar og sveitabýla við lögnina
njóta hennar. Skagaströnd er síðasti
stóri þéttbýliskjarninn á Norður-
landi, allt austur á Húsavík, sem fær
hitaveitu.
„Köld svæði“ rangnefni
Vestfirðir, Snæfellsnes, Austfirð-
ir og meginhluti Skaftafellssýslna
hafa verið talin „köld svæði“, þótt
nokkrar undantekningar séu á því, og
Vestmannaeyjar þótt ótrúlegt sé.
Þannig er Stykkishólmur með hita-
veitu og heitt vatn er á sunnanverðu
nesinu en Ólafsvík og Hellissandur
njóta þess ekki. Raunar bendir Ólafur
G. Flóvenz, forstjóri Íslenskra orku-
rannsókna, á að það það sé rangnefni
að tala um köld svæði. Svæðin séu oft
heit þótt þau gefi ekki heitt vatn.
Réttara væri að tala um „þurr svæði“.
Mikið hefur verið leitað að heitu
vatni á Vestfjörðum á undanförnum
árum. Dýrar boranir í nágrenni Ísa-
fjarðar hafa ekki skilað fullnægjandi
árangri. Haukur Jóhannesson segir
það misskilning að Vestfirðir séu kalt
svæði. Jarðhiti sé í hverjum firði en
snúið að ná honum upp því svo mikið
sé af köldu grunnvatni. Hann telur
unnt með frekari rannsóknum að ná
vatni fyrir Ísafjörð, Bolungarvík og
Flateyri og nóg af jarðhita í Stein-
grímsfirði sem nýta mætti fyrir
Hólmavík.
Haukur hefur unnið að rann-
sóknum á möguleikum til að afla
heits vatns fyrir hitaveitur á Patreks-
firði og Tálknafirði. Orkubú Vest-
fjarða rekur fjarvarmaveitu á Pat-
reksfirði og stendur það fyrir
rannsókninni þar í samvinnu við
Vesturbyggð. Boraðar voru grunnar
holur og telur Haukur að búið sé að
finna uppstreymi heita vatnsins.
Vatnskerfið er 32 stiga heitt en efna-
fræðin segir Hauki að hægt eigi að
vera að fá 45 gráða heitt vatn. Vatnið
myndi nýtast vel í hitaveitu og hægt
að skerpa á því ef á þarf að halda.
Framhaldið hefur ekki verið ákveðið.
Til stendur að bora í Tálknafirði
á næstu vikum. Heitt vatn er notað til
að hita upp grunnskóla, sundlaug og
íþróttahús en með frekari vatnsöflun
er vonast til að hægt verði að leggja
hitaveitu um allt þorpið.
Lítið er um hitaveitur á þétt-
býlisstöðunum frá Melrakkasléttu, á
Austurlandi og með suðurströndinni
allt til Mýrdals. Þó hefur fundist vatn
fyrir Egilsstaði, Fellabæ og Eski-
fjörð. Mikið hefur verið leitað í ná-
grenni annarra bæja en ekki með
nægum árangri.
RARIK og Hornafjarðarbær
hafa staðið fyrir miklum rannsóknum
í landi Hoffells og Miðfells og nú er
að ljúka borun á vinnsluholu sem
vonast var til að myndi skila vatni
fyrir hitaveitu Hafnar og býla á leið-
inni frá Hoffelli. Árangur hefur til
þessa ekki verið fullnægjandi, ágæt-
ur hiti er í holunni en enn sem komið
er hefur ekki fundist nægilegt vatn
fyrir veituna.
„Heitu“ þéttbýlis-
stöðunum fjölgar
Hitaveitur á þéttbýlisstöðum
Heimidl: Haukur Jóhannesson tók saman
Hitaveita í rekstri
Hitaveita í undirbúningi
Engin hitaveita
Einstaklingar sem leggja í
kostnað við að bora eftir heitu
vatni geta í sumum tilvikum
sætt sig við kaldara vatn en áð-
ur hefur verið miðað við. Með
varmadælum er hægt að gjör-
nýta orkuna. Haukur Jóhann-
esson segir að menn sætti sig
jafnvel við 20 stiga hita. Með
góðum varmadælum sé hægt að
spara 70-80% af rafmagninu.
Haukur nefnir að borað hafi
verið á bæ í Flóanum á síðasta
ári. Ekki hafi verið farið af stað
með miklar væntingar. Upp hafi
komið 32-33 stiga heitt vatn.
Það dugi með notkun gólf-
hitakerfis. Affallsvatnið sé síð-
an nýtt með varmadælu til að
hita atvinnuhúsnæði.
Geta sætt sig
við lægri hita
VARMADÆLUR HJÁLPA TIL
Hola Víða er verið að kanna jarðhita.