Morgunblaðið - 19.01.2013, Blaðsíða 33

33
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2013
Kvöldsund í Laugardalnum Það er fátt notalegra og meira afslappandi en að liggja í heitri laug þegar kalt er í veðri.
Golli
Afgreiðsla rammaáætlunar er
fagnaðarefni fyrir okkur sem
höfum haft efasemdir um ágæti
virkjunar neðri hluta Þjórsár.
Með því að þær eru allar settar í
bið skapast staða sem kallar á
umræðu og athafnir.
Í þeirri kreppu sem verktaka-
geirinn er í hafa margir horft til
þess að æskilegt væri að ráðast í
umræddar virkjanir. Í draumsýn
hefur þá einnig verið brú milli
Gnúpverjahrepps og Holta og
víst myndi slík samgöngubót
skila miklu. En til lengri tíma
litið er framkvæmdahugur af
þessu tagi litaður skammsýni.
Við sem höfum verið á Suður-
landi báða dagana munum vel
hvaða áhrif tarnaframkvæmdir
hafa á byggðarlögin. Kauptúnin
í Rangárþingi bjuggu við
margra ára kreppu eftir fyrstu
tarnir í Þjórsárvirkjunum. Þann
leik þurfum við ekki að end-
urtaka.
Líklegt er að á næstu árum
fari fram endurmat umhverfis-
áhrifa virkjana í neðri hluta ár-
innar og það er vafamál að hugmyndir Landsvirkjunar
standist slíka skoðun. Þess vegna er brýnt að Sunnlend-
ingar fari að horfa á þessa miklu móðu, Þjórsána, sem
annars konar auðlind. Efra framleiðir hún helftina af raf-
orku landsmanna en hér á heimaslóð getur hún orðið mikil
lyftistöng í atvinnulífi þar sem ekki væri tjaldað til einnar
nætur.
Laxastofn Þjórsár er einn sá stærsti í okkar heimshluta
og með útfellingu á seti og gruggi yfir hásumarið má auka
viðkomu laxastofnsins enn meira og þar með gera bakk-
ana beggja vegna að frábærum veiðistöðum stangveiði-
manna yfir verðmætasta veiðitímann. Stangveiðar inn-
lendra og erlendra veiðimanna skila mjög miklu til
þjóðarbúsins og skapa margs konar atvinnu við bakka
veiðiánna.
Talið er að 50 veiddir laxar á stöng skapi eitt ársverk
og því ljóst að Þjórsá getur skilað Sunnlendingum tugum
varanlegra starfa ef rétt er á málum haldið.
Nú þegar Urriðafossvirkjun er að þokast út af borðinu
getum við því lagt á ráðin um að nýta neðri hluta Þjórsár
til raunverulegrar atvinnusköpunar í héraði. Sú uppbygg-
ing og atvinna sem yrði í kringum þessa nýtingu árinnar
kallar auðvitað á samgöngur og það er fráleitt að raf-
orkuvirkjun sé skilyrði þess að lögð sé ný brú yfir Þjórsá.
Eftir Bjarna Harðarson
» Talið er að
50 veiddir
laxar á stöng
skapi eitt árs-
verk og því ljóst
að Þjórsá getur
skilað Sunn-
lendingum tug-
um varanlegra
starfa.
Bjarni
Harðarson
Höfundur er bóksali.
Annarskonar
virkjun Þjórsár
Það bar nýrra við
þegar Ríkisútvarpið
tók á sig rögg og
fjallaði um olíumálið
föstudaginn 11. þ.m.
Fréttir um þetta mál
hafa ekki verið á hrað-
bergi í þeim miðli,
gagnstætt Stöð 2 sem
hefur nánast „einokað“
fréttir um Drekasvæð-
ið svonefnda í alls kyns
útgáfum. Á þeim forsendum að flýta
rannsóknum og olíuvinnslu á svæð-
inu, samhliða þeim tækifærum sem
íslenskir ráðamenn keppast við að
lýsa og skapa atvinnu í innfjörðum
norðaustanlands og allt suður eftir
Austfjörðum.
Raunveruleikinn allur annar
Þetta væri svo sem allt gott og
blessað ef ekki hefðu flestir tiltækir
vísindamenn á sviði orkurannsókna
lýst því yfir að á títtnefndu Dreka-
svæði sé útilokað að stunda rann-
sóknir sökum erfiðra aðstæðna og
náttúruafla sem þar ríkja; of mikið
dýpi, sterkir straumar, vindar og
þrálátt þokusvæði.
Þessu öllu virðist Orkustofnun Ís-
lands og ráðherrann sem undirrit-
aði leyfi um rannsóknir og vinnslu
til tveggja fyrirtækja (jafnvel
fleiri?) hafa litið
framhjá, vísvitandi,
eða hugsað líkt og
danskurinn „den tid
den sorg“. Að ekki sé
talað um að nýlega eru
komin fram mótmæli í
Noregi gegn þessum
rannsóknum. Auk þess
sem birst hafa ummæli
norskra ráðamanna
um að samvinna við Ís-
lendinga sé alls ekki
fýsileg vegna óhag-
ræðis í skattamálum
sem sé enn viðvarandi hér á landi.
Engu að síður bíða margir hér á
landi með glýju í augum af ofbirtu
og óskhyggju um að brátt fari fram
ítarleg rannsókn og síðan frekari
framkvæmdir á Drekasvæðinu,
langt austur af Íslandi!
Stjórnmálaflokkurinn Vinstri
grænir hefur og lofað að hann muni
„fara ítarlega yfir olíumálin“ og
boðar umræður um olíuleit og hugs-
anlega vinnslu á Drekasvæðinu.
Einn þingmaðurinn segir ekki gefið
að af vinnslu verði, annar þingmað-
ur þeirra er hlynntur olíuvinnslu og
enn annar segir að á meðan við
ökum á bílum, siglum skipum eða
fljúgum á flugförum sem eru knúin
þessu eldsneyti höfum við ekki efni
á að setja okkur á háan hest gagn-
vart því að vinna eldsneyti sé það
aðgengilegt.
Þannig ber allt að sama brunni
hjá flestum íslenskum ráðamönn-
um: allir hlynntir olíuvinnslu af Ís-
lands hálfu, bara að hún sé sem
lengst í burtu frá Íslandi! – Minnir á
orðspeki rabbíans í söngleiknum
Fiðlarinn á þakinu sem er látinn
segja: „May God bless the Zar, but
keep him far away from us“ (Guð
blessi keisarann, en haldi honum
langt frá okkur).
Stærsti vinningurinn á Íslandi?
Hvað sem líður draumórum um
Drekasvæðið og óskhyggju um að
Norðmenn muni „taka okkur í læri“
í olíuvinnslu eins og einn þingmaður
VG orðar það svo hnyttilega, þá er
engin von til þess að Drekasvæðið
verði að veruleika hvað þetta varðar
í náinni framtíð. Hvað sem síðar
verður.
Í íslenskri landhelgi, nánar til-
tekið á botni Skjálfandaflóa, fann
rannsóknaskip Shell Intl. hins veg-
ar mjög þykk setlög er það var þar
statt. Bárust boð frá skipinu um
leyfi til kjarnasýnatöku, en var neit-
að um það af íslenskum stjórnvöld-
um.
Löngu síðar var tillaga flutt á Al-
þingi um að það samþykkti að rann-
sókn færi fram á þessum setlögum
og var hún samþykkt með loforði
um 13 milljón króna styrk til frum-
rannsókna! – Ekki átt’ann fiðlungur
meira fé?
Ennfremur bíða mjög gasrík
svæði á svonefndu Tjörnes-
brotabelti enn órannsökuð að
mestu. Utan hvað Orkustofnun hef-
ur staðfest að þar þyrfti að leggja
meira fé til svo að marktækt væri
um hugsanlega vinnslu. Um þessi
mál hafa nokkrir íslenskir vís-
indamenn skrifað fræðilegar grein-
ar. Má nefna þá Bjarna Richter og
Steinar Þór Guðlaugsson sem báðir
unnu að rannsóknum á sínum tíma.
Í allri þeirri umræðu sem skapast
hefur nú um stundir um olíumál og
nauðsyn þess að Ísland komi að
þeim málum í einhverju formi er
furðulegt að varla skuli hafa verið
vikið orði að þeim möguleika sem
Ísland kann að eiga ef rannsóknir á
þeim svæðum sem þegar er vitn-
eskja um hér yrðu hafnar.
Auðvitað höfum við Íslendingar
hvorki þekkingu né fjármuni til
slíkra rannsókna hérlendis frekar
en á Drekasvæðinu. Sækja þyrfti
hvort tveggja til erlendra fyr-
irtækja. Hvað er rangt við það að
semja við Shell Intl. um þær rann-
sóknir, bæði á Skjálfandaflóa og
Tjörnesbeltinu?
Óttast mótmæli
náttúruverndarsinna
Það er engum vafa undirorpið að
þeir sem enn bíða eftir úrlausn um
atvinnutækifæri á Norðausturlandi
óttast hörð mótmæli af hálfu nátt-
úruverndarsinna gegn hvers konar
nýsköpun og framkvæmdaplönum.
Þess vegna hafa sveitarstjórn-
armenn þar nyrðra notað „Nupo-
létt“ sem haldreipi fyrir hugs-
anlegar framkvæmdir í ferðaþjón-
ustu. – Hafa ekki svo mikið sem
ýjað að þeim möguleikum sem þó
finnast í þeirra heimagarði!
Sömu sögu má segja um aðra
ráðamenn í stjórnsýslunni. Þeir
virðast haldnir einskonar „upp-
dráttarsýki“, sem þeir eiga erfitt
með að losna við og kikna í hnjánum
við minnstu andmæli andstæðinga
um nýframkvæmdir, hvort sem um
ræðir olíumál eða virkjanir. – Á
meðan þessi svæði á Íslandi sjálfu
fást ekki rannsökuð, er þögnin sem
ríkir hjá ráðamönnum, embætt-
ismönnum og fleirum orðin spaugi-
leg.
Eftir Geir R.
Andersen » Þannig ber allt að
sama brunni hjá
íslenskum ráðamönn-
um; allir hlynntir
olíuvinnslu bara að
hún sé sem lengst
í burtu frá Íslandi.
Geir R. Andersen
Höfundur er blaðamaður.
Olíumálin í brennidepli:
Þögnin um Ísland orðin spaugileg