Morgunblaðið - 19.01.2013, Side 35

UMRÆÐAN 35
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2013
Sú var tíðin að rit-
stjórn Morgunblaðs-
ins sá til þess að að-
sendar greinar þar
sem fjallað var um
viðkvæm einkamál er
vörðuðu börn, t.d. í
barnaverndar- eða
forsjármálum, fengust
ekki birtar enda í
blóra við rétt barnsins
til friðhelgi einkalífs.
Undanfarið hefur blaðið því miður
kosið að birta nokkrar greinar eftir
Arndísi Ósk Hauksdóttur sókn-
arprest, síðast 17. janúar sl., þar
sem fjallað er um langvarandi og
harðvítuga forsjárdeilu. Stappar
nærri að föður barnanna sem fer
með forsjá þeirra, sé lýst í þessum
greinaskrifum sem barnaníðingi,
sem ítrekað hefur brotið á rétti
barnanna og beitt þau margvíslegu
ofbeldi. Skiptir þá engu að Hæsti-
réttur hafi dæmt hliðstæð ummæli
ærumeiðandi og ómerkt þau, sbr.
dóm Hæstaréttar frá 31. maí 2012.
Fyrir þá sem ekki vita hefur al-
þjóðasamfélagið komið sér saman
um reglur um málsmeðferð þegar
foreldrar af ólíku þjóðerni slíta sam-
vistum og ágreiningur rís um forsjá
barna, sbr. Haag-
samninginn frá 1980.
Samkvæmt reglunum
ber dómstólum í því
ríki þar sem viðkom-
andi fjölskylda á lög-
heimili að ráða slíkum
ágreiningi til lykta.
Hlíti annað foreldrið
ekki þessari reglu og
taki málin í eigin hend-
ur með ólögmætum
hætti á hitt foreldrið
lögvarinn rétt á að fá
börn sín afhent með
fulltingi yfirvalda. Þannig fór í um-
ræddu máli að íslensk móðir nam
börn sín ítrekað á brott, bæði fyrir
og á meðan málsmeðferð danskra
dómstóla stóð yfir og einnig í kjölfar
niðurstöðu áfrýjunardómstóls sem
kveðið hafði á um sameiginlega
forsjá.
Umrætt forsjármál og mál því
tengd voru til meðferðar hjá dóm-
stólum á báðum dómstigum á Ís-
landi og í Danmörku á síðustu ár-
um. Undir rekstri þessara mála,
sem og opinberlega, bar móðirin
jafnan alvarlegar sakir á föður
barnanna um ítrekað líkamlegt og
jafnvel kynferðislegt ofbeldi gegn
börnunum. Samtals hafa verið felld-
ir átta úrskurðir í tveimur löndum í
þessum dómsmálum en í engum
þeirra er fallist á málflutning móður
um meint ofbeldi föður gegn börn-
unum. Dómarnir í forsjármálinu eru
studdir niðurstöðum dómkvaddra
sérfræðinga sem m.a. hafa ítrekað
rætt við börnin sem um ræðir. Í síð-
asta dómi er sérstaklega fjallað um
þau læknisfræðilegu gögn sem Arn-
dís gerir að umtalsefni. Dómurinn
taldi ekki að þessi gögn færðu sönn-
ur á ofbeldi gegn börnunum af hálfu
föður og dæmdi honum óskoraða
forsjá barnanna. Var sú niðurstaða
staðfest í yfirrétti við áfrýjun máls-
ins.
Tilefni nýjustu skrifa Arndísar er
að krefjast afsagnar forstjóra
Barnaverndarstofu með þeim rök-
um að hann hafi ekki farið að lög-
um. Barnaverndarstofa hafi hafnað
kröfum um að meint ofbeldi á börn-
unum yrði rannsakað í samræmi við
ákvæði barnaverndarlaga jafnframt
því að láta undir höfuð leggjast að
grípa til ráðstafana til að tryggja
öryggi barnanna með því að hindra
að börnin væru send úr landi.
Í lögum er ekki að finna heimildir
til þess að íslensk barnaverndaryf-
irvöld geti gripið inn í ferli sem
varðar úrlausn forsjármáls eða
ákvarðana er lúta að framkvæmd
Haag-samningsins. Í réttarríki ber
mönnum að fara að lögum og í því
felst m.a. að lúta lögmætum úr-
skurðum dómstóla. Barnavernd-
arstarfsmenn geta ekki látið mál til
sín taka af geðþótta og án lagaheim-
ilda, jafnvel þótt þeir hafi ríka sam-
úð með þeim sem hlut eiga að máli.
Fráleitt er að halda því fram að
Barnaverndarstofa hafi átt að koma
í veg fyrir aðfarargerð sýslumanns í
samræmi við ákvörðun íslenskra
dómstóla þar að lútandi. Jafnvel enn
fráleitara er að láta sér detta í hug
að það sé á valdi embættismanns,
hvort heldur er ráðherra eða for-
stjóra ríkisstofnunar, að grípa til
ákvarðana sem ógilda dóms-
úrlausnir íslenskra og/eða danskra
dómstóla.
Barnaverndarnefndir hafa skyldu
til að bregðast við leiki grunur á um
að börn hér á landi sæti illri með-
ferð samkvæmt barnavernd-
arlögum. Í því máli sem um ræðir
hefur móðir haldið því fram að faðir
hafi beitt börnin ofbeldi í Dan-
mörku. Það er því skylda barna-
verndaryfirvalda í Danmörku, og
þarlendrar lögreglu eftir atvikum,
að rannsaka þær ásakanir og að
bregðast við með viðeigandi hætti.
Öllum hlýtur að vera ljóst að barna-
vernd á Íslandi hefur hvorki lög-
sögu né valdheimildir í málum þeg-
ar meintur brotavettvangur er á
erlendri grundu og meintur gerandi
er erlendur ríkisborgari sem býr í
öðru sjálfstæðu ríki.
Það er út af fyrir sig íhugunarefni
hvað fólk er reiðubúið að sniðganga
grundvallarreglur réttarríkisins og
kalla eftir ólögmætum geðþótta-
ákvörðunum stjórnmála- og emb-
ættismanna þegar svo ber undir. Og
ekki ristir skilningur á rétti barns-
ins djúpt þegar menn leyfa sé að
gera raunir ungra barna og einkalíf
að almenningseign, eða trúa menn
því virkilega að skrif af þessum toga
geti komið börnunum til góða? Hafa
menn leitt hugann að því hvernig
börnum kunni að líða með það í nú-
tíð og framtíð að fólk fjalli um föður
þeirra og forsjáraðila eins og gert
hefur verið á opinberum vettvangi í
þessu máli?
Eftir Braga
Guðbrandsson
Bragi Guðbrandsson
»Margir virðast
reiðubúnir að
sniðganga grundvall-
arreglur réttarríkisins
og kalla eftir ólögmæt-
um geðþóttaákvörð-
unum embættismanna
þegar svo ber undir.
Höfundur er forstjóri
Barnaverndarstofu.
Sóknarpresti svarað
Kveikjan að þessum
skrifum er umfjöllun
Fréttablaðsins frá því á
laugardag um könnun
MMR, sem gerð var
snemma í desember
síðastliðnum. Þátttak-
endur voru m.a. spurðir
hvaða stjórnmálaflokki
þeir treystu best til
þess að leiða fimmtán
mismunandi mála-
flokka.
Þar kom fram að viðhorf lands-
manna gagnvart flokkunum hafði
breyst töluvert frá árinu 2009, traust-
ið á stjórnarflokkunum tveimur hafði
hrapað á meðan flestir bera traust til
Sjálfstæðisflokksins í öllum helstu
málaflokkum, eða um 41% þeirra sem
svöruðu. Niðurstöðurnar eru í takt við
þá strauma sem ég hef fundið fyrir á
ferð minni um Norðausturkjördæmi
undanfarnar vikur.
Það sem vekur hins vegar undrun
mína er að þrátt fyrir neyðarástand í
heilbrigðiskerfinu virðast sumir
landsmenn enn bera traust til Sam-
fylkingarinnar til að sinna þessum
málaflokki. Í mínum huga eru þetta
stórtíðindi því flestir gera sér grein
fyrir því að ástandið í heilbrigðis-
kerfinu er grafalvarlegt. Harka er
komin í kjarabaráttu hjúkrunar-
fræðinga og virðist stefna í upplausn-
arástand víða á sjúkrastofnunum
landsins. Að einhverju leyti má kenna
glórulausum einleik og taktleysi sitj-
andi velferðarráðherra um ástandið.
Það hefði verið heppilegra að skoða
launamál starfsmanna á sjúkrastofn-
un heildstætt í stað þess að bjóða sitj-
andi forstjóra einum rausnarlega
launahækkun.
Með háttsemi sinni hunsaði ráð-
herrann stöðu annarra hópa sem
þurfa að sæta kjörum og vinnuaðstöðu
sem er langtum verri en í þeim ná-
grannalöndum sem við viljum bera
okkur saman við. Á meðan ríkisstjórn-
arflokkarnir sýna eins slælega tilburði
við að leysa vandann og raun ber vitni
vex vandamálið. Það er aðdáunarvert
að sjá hvernig heilbrigðisstarfsfólk
heldur áfram að sinna sínum störfum
samhliða kjarabaráttu sinni og lætur
þar með ekki virðingarleysi ráð-
herrans slá sig út af laginu. Tækja-
kostur heilbrigðisstofn-
ananna er rýr, viðhald
húsnæðis í lágmarki, bið
eftir sértækum aðgerð-
um og jafnvel almennri
læknaþjónustu lengist
og almenn rekstrarstaða
þessara stofnana er bág-
borin. Núverandi staða
endurspeglar 20% nið-
urskurð ríkisstjórn-
arinnar í málaflokknum
á síðastliðnum árum og
glórulausa ofur-
skattastefnu sem hrakið
hefur suma heilbrigðisstarfsmenn úr
landi og gert aðra að hálfgerðum
farandverkamönnum. Loforð rík-
isstjórnarinnar eru stjórnarliðum
gleymd og ef einhverjar leifar voru
eftir af skjaldborginni þá fuku þær
með norðanlægðunum í upphafi árs.
Niðurskurðurinn í heilbrigðis-
málum hefur bitnað hart á heilbrigð-
isstofnunum á landsbyggðinni. Í ný-
legri grein í Akureyri – Vikublaði
bendir Sigurður E. Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri lækninga á Sjúkrahús-
inu á Akureyri, á mikilvægi þess að
líta ekki á nýtt hátæknisjúkrahús sem
eitthvert eyland. Nauðsynlegt sé að
horfa til heilbrigðiskerfisins í heild
sinni þegar horft er til framtíðar. Ann-
að skerði verulega samkeppnisstöðu
sjúkrahúsanna úti á landi, því bæði
starfsfólk og sjúklingar, hvar sem er á
landinu, sæki auðvitað þangað sem
tæki og aðbúnaður er af bestu gerð.
Ég tek heilshugar undir sjónarmið
Sigurðar. Það skiptir okkur öll miklu
að hafa greiðan aðgang að góðri heil-
brigðisþjónustu. Slíkt aðgengi hefur
mikil áhrif á búsetuþróun á komandi
misserum. Ég tel nauðsynlegt að
gæta jafnræðis í þessum málaflokki.
Það er ekki hægt að bjóða fólki á
landsbyggðinni upp á það að vera
annars flokks þegnar þegar kemur að
heilbrigðismálum.
Fólk á landsbyggðinni skapar að
meðaltali meiri gjaldeyristekjur en
þeir sem búa á suðvesturhluta lands-
ins. Það er ekki einungis réttlætismál
að tryggja góða heilbrigðisþjónustu á
landsbyggðinni, það er einnig þjóð-
hagslega hagkvæmt.
Á að setja lands-
byggðina í aftursætið?
Eftir Erlu Sigríði
Ragnarsdóttur » Á meðan ríkisstjórn-
arflokkarnir sýna
eins slælega tilburði
við að leysa vandann
og raun ber vitni vex
vandamálið.
Erla Sigríður
Ragnarsdóttir
Höfundur er framhaldsskólakennari
og sækist eftir 2.-3. sæti í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í NA-kjördæmi.
Nú geta allir fengið
iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á
www.mbl.is/mogginn/ipad/
Ármúla 21 • 108 Reykjavík • Sími 533 4040
kjoreign@kjoreign.is • www.kjoreign.is
Dan V.S. Wiium hdl., lögg. fasteignasali gsm 896 4013
Dan V. S. Wiium Ólafur Guðmundsson
hdl., lögg. fasteignasali. s. 896 4013 sölustjóri s. 896 4090
jöreign ehf
VOGATUNGA 13, KÓPAVOGUR
- LAUST TIL AFHENDINGAR
sunnudaginn milli kl. 14:00-15:00
Gott 73 fm raðhús á einni
hæð fyrir 60 ára og eldri.
Húsið skiptist í gott anddyri
með skápum, rúmgóða stofu
með útgengi út á hellulagða
verönd með skjólveggjum,
gott hjónaherbergi með
skápum, eldhús með ljósum
innréttingum og borðkrók og baðherbergi flísalagt í hólf og gólf. Húsið er
í góðu ástandi. Góð staðsetning. Verð 23,5 millj. Laust strax.
Ólafur tekur á móti áhugasömum.
KÓPAVOGSTÚN 6, KÓPAVOGUR
sunnudaginn milli kl. 15:00-16:00
Stórglæsileg og rúmgóð
153,8 fm endaíbúð á 2. hæð
í lyftuhúsi ásamt 10,4 fm
geymslu í kjallara og tveimur
stæðum í bílastæðahúsi.
Íbúðin skiptist í forstofu,
forstofuherbergi, eldhús,
stofur, barnaherbergi,
hjónaherbergi, baðherbergi,
þvottahús og tvennar svalir. Vandaðar innréttingar og gólfefni. Húsið hefur
fengið viðurkenningu umhverfisráðs Kópavogs fyrir góðan frágang á húsi
og lóð. Glæsileg íbúð í vönduðu lyftuhúsi. Húsið er ál- og flísaklætt að
utan. Verð 59,0 millj.
Sölumaður verður á staðnum - íbúð merkt 0205.
OPIN HÚS
Ármúla 21 • 108 Reykjavík • Sími 533 4040
kjoreign@kjoreign.is • www.kjoreign.is
Dan V.S. Wiium hdl., lögg. fasteignasali gsm 896 4013
Dan V. S. Wiium Ólafur Guðmundsson
hdl., lögg. fasteignasali. s. 896 4013 sölustjóri s. 896 4090
jöreign ehf
LÆKJARGATA 34D, HAFNARFJÖRÐUR
Til sölu eða leigu - Laust 1. febrúar
Vel innréttað 193 fm versl-
unar- og skrifstofuhúsnæði á
jarðhæð. Bjart húsnæði með
gluggum á 3 vegu. Nýleg,
vönduð eign með góðri að-
komu. Frábær staðsetning.
Laust 1. febrúar. Söluverð er
kr. 37,0 millj. og leiguverð
kr. 190 þús. á mán.