Morgunblaðið - 12.03.2013, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2013
SVIÐSLJÓS
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Skyndileg fjölgun hælisleitenda á
fyrstu mánuðum þessa árs veldur því
að Reykjanesbær er orðinn uppi-
skroppa með íbúðir fyrir þá. Nú
gista tvær fjölskyldur frá Króatíu
sem hér hafa sótt um hæli á hóteli í
bænum en slík gisting er töluvert
dýrari en íbúðarleiga, eins og gefur
að skilja.
Nú hafa rúmlega 40 króatískir
ríkisborgarar sótt hér um hæli frá
nóvember í fyrra og nýjustu þrjár
umsóknirnar eru frá því á sunnudag.
Alls eru hælisumsóknir orðnar 58 en
þær voru 117 allt árið í fyrra.
Eiga rétt á skólagöngu
Að sögn Iðunnar Ingólfsdóttur,
fulltrúa hælisleitenda hjá Reykja-
nesbæ, eru níu fjölskyldur í hópi
hælisleitenda frá Króatíu og í þeim
er samtals 21 barn undir 18 ára aldri.
Þar af eru níu börn á grunnskóla-
aldri og þau eiga lögbundinn rétt á
skólagöngu. Iðunn segir að félags-
þjónusta Reykjanesbæjar hafi ávallt
lagt áherslu á að börn fengju við-
unandi skólaúrræði innan þriggja
mánaða frá komu þeirra til landsins.
Hún bendir á að hælisumsóknir Kró-
atanna séu í flýtimeðferð hjá opin-
berum aðilum og börn í þeim hópi
hafi ekki þurft að bíða lengur en í
þann tíma sem félagsþjónustan hafi
sett sem viðmið.
Nokkrum verið synjað
Eins og fyrr segir fá umsóknir
Króatanna, sem margir tilheyra
serbneska minnihlutanum, flýtimeð-
ferð og samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins hefur Útlendinga-
stofnun þegar synjað nokkrum
þeirra um hæli eða dvalarleyfi. Þeir
hafa þá rétt á að kæra ákvörðunina
til innanríkisráðuneytisins. Stofnun-
in hefur í engum tilfellum fallist á
umsóknir Króatanna.
Útlendingastofnun veitir ekki
upplýsingar um tilefni hælisum-
sókna en samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins hefur a.m.k. hluti
hópsins frá Króatíu óskað eftir hæli
á efnahagslegum forsendum. Þar
með fellur umsókn þeirra ekki und-
ir ákvæði flóttamannasamnings
Sameinuðu þjóðanna. Hins vegar
má veita dvalarleyfi á grundvelli
mannúðarsjónarmiða en þá þarf
viðkomandi útlendingur að sýna
„fram á ríka þörf á vernd, t.d. af
heilbrigðisástæðum, eða vegna
erfiðra félagslegra aðstæðna við-
komandi eða erfiðra almennra að-
stæðna í heimaríki eða í landi sem
honum yrði vísað til eða vegna
annarra atvika sem ekki má með
réttu gera honum að bera ábyrgð
á,“ eins og segir í lögum um útlend-
inga. Sérstaklega skal taka tillit til
þess ef um barn er um að ræða.
Ögmundur Jónasson innanríkis-
ráðherra ætlar að gera ríkisstjórn-
inni grein fyrir stöðunni í málum
hælisleitenda í dag.
Tveimur fjölskyldum
komið fyrir á hóteli
 Uppiskroppa með íbúðir fyrir hælisleitendur  Útlend-
ingastofnun búin að afgreiða nokkrar umsóknir frá Króatíu
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Flugstöð Flestir hælisleitendur koma hingað til lands með flugi.
Þegar útlendingur sækir um hæli
hér á landi er umsóknin skoðuð út
frá þremur sjónarmiðum, að sögn
Þorsteins Gunnarssonar, forstöðu-
manns hælissviðs Útlendingastofn-
unar.
Í fyrsta lagi er kannað hvort um-
sækjandi eigi rétt á hæli vegna þess
að hann telst vera flóttamaður í
skilningi útlendingalaga og flótta-
mannasamnings Sameinuðu þjóð-
anna. Ef hann á ekki rétt á því er
kannað hvort útlendingurinn eigi
rétt á viðbótarvernd sem veitir hon-
um að mörgu leyti sama rétt og
flóttamanni. Ef hvorugt á við er
kannað hvort hann eigi rétt á dval-
arleyfi á grundvelli mannúðarsjón-
armiða. Ef ekkert af þessu á við er
tekin afstaða til þess hvort viðkom-
andi skuli vísað frá landinu. Þó megi
ekki senda fólk á staði þar sem líf
þess eða frelsi kann að vera í hættu.
„Öll mál krefjast þess að við skoð-
um þau ítarlega áður en við tökum
ákvörðun. Við getum ekki sagt að á
grundvelli þess að umsókn kemur frá
ríkisborgara tiltekins ríkis þá gildi
hitt eða þetta um málið,“ segir hann.
Jafnvel þótt margir komi frá sama
ríkinu geti umsóknir verið með ýms-
um hætti og misjafnt hvaða ástæður
fólk nefni fyrir umsókn.
Aðspurður hvort umsóknir um
hæli frá t.d. Þjóðverjum og Afgönum
hljóti nákvæmlega sömu meðferð,
segir hann að umsóknir séu að sjálf-
sögðu metnar hverju sinni og mis-
jafnt sé hversu mikla vinnu hælis-
umsóknir útheimti.
Reglugerð ekki til
Hælisleitendum hefur fjölgað
mjög í Kanada undanfarin ár og hafa
ríkisborgarar landa í Evrópusam-
bandinu verið áberandi í þeim hópi.
Kanadamenn brugðust m.a. við með
að gefa út lista yfir „örugg ríki“ og
lýstu því yfir að hælisumsókn frá
ríkisborgurum þeirra ríkja gæti ekki
tekið lengri tíma en 30-45 daga.
Þorsteinn kveðst ekki geta svarað
því hvort Ísland geti gefið út slíkan
lista og vísar á innanríkisráðuneytið
um svör. Hann bendir þó á heimild í
50. gr. d í lögum um útlendinga þar
sem fjallað er um sérstaka máls-
meðferð en þar er tekið fram að um-
sókn sé bersýnilega tilhæfulaus t.d.
ef útlendingur hefur ríkisfang í ríki
þar sem hann þarf ekki að óttast of-
sóknir eða meðferð sem brýtur gegn
44. gr. laganna. Þar er tekið fram að
setja skuli í reglugerð frekari skilyrði
fyrir því að beita megi slíkri meðferð
en slík reglugerð hafi ekki verið sett.
Öll mál krefjast
ítarlegrar skoðunar
 Heimilt að setja reglugerð um flýtimeðferð
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
„Ég tel þetta vera mjög brýnt mál,“
segir Ögmundur Jónasson innanríkis-
ráðherra aðspurður hvort hann leggi
áherslu á að frumvarp hans um happ-
drætti (Happdrættisstofa og bann við
greiðsluþjónustu) verði afgreitt fyrir
þinglok.
Frumvarpið hefur verið gagnrýnt
af ýmsum hagsmunaaðilum en það
gerir m.a. ráð fyrir banni við greiðslu-
miðlun til ólöglegra happdrættissíðna.
Í áliti meirihluta allsherjar- og
menntamálanefndar Alþingis um
frumvarpið kemur fram að fyrir
nefndinni hafi komið fram það sjón-
armið að slíkt bann skerði samkeppn-
isstöðu íslenskra greiðslumiðlunar-
fyrirtækja gagnvart erlendum og
frumvarpið næði ekki markmiðum
sínum vegna þess að slík starfsemi
færðist þá í auknum mæli til erlendra
fyrirtækja. Þá komu þar einnig fram
þau sjónarmið að frumvarpið fæli í sér
ráðstafanir sem jafna mætti við rit-
skoðun.
Skerðir tekjur happdrætta
Frumvarpið gerir einnig ráð fyrir
að svokölluð Happdrættisstofa verði
fjármögnuð með eftirlits- og forvarna-
gjaldi sem lagt verður á hreinar happ-
drættis- og spilatekjur þeirra félaga
sem reka happdrætti, spilakassa eða
veðmálastarfsemi samkvæmt lögum.
Undir þetta ákvæði falla m.a. happ-
drætti Háskóla Íslands, happdrætti
Dvalarheimilis aldraðra sjómanna og
happdrætti SÍBS. Fyrir nefndinni
kom fram að tekjur þessara fyrir-
tækja á síðustu árum hefðu dregist
mikið saman bæði vegna aukinnar
samkeppni og ólöglegrar netspilunar
og að með umræddu gjaldi væri verið
að minnka veltu þeirra enn frekar.
„Þetta er afar vel undirbúið og
byggist á víðtækri sátt. Það eru vissu-
lega ýmsir sem gagnrýna ýmsa þætti
frumvarpsins en það hefur verið unn-
ið vel að því að mynda sátt um málið
og við höfum gert ýmsar málamiðl-
anir til að ná henni fram,“ segir Ög-
mundur og bætir við að hann telji að
þarna sé verið að stíga skref sem
þjóni hagsmunum happdrættanna
jafnframt því að hafðir séu að leiðar-
ljósi hagsmunir þeirra sem ánetjast
hafa spilafíkn.
Morgunblaðið/Heiddi
Fjárhættuspil Innanríkisráðherra segir brýnt að afgreiða frumvarpið.
Áhersla lögð á happ-
drættisfrumvarp
Happdrættisfrumvarp
» Frumvarpið leggur til að
stofnuð verði ný stofnun,
Happdrættisstofa, sem muni
sinna eftirliti með happdrætt-
ismálum.
» Frumvarpið bíður nú 2. um-
ræðu á þinginu.
Fremur fátítt er að útlendingar
fái hér dvalarleyfi af mannúðar-
ástæðum. Tveir fengu slíkt leyfi í
fyrra; annar er frá Írak en hinn
frá Íran.
Á níu ára tíma-
bili, frá 2004-
2012, fengu sam-
tals 38 útlend-
ingar dvalarleyfi
af mannúðar-
ástæðum eða að
meðaltali rúmlega
fjórir á ári. Flestir
fengu slíkt leyfi
árið 2009 eða
tólf, samkvæmt
upplýsingum frá
Rauða krossi Íslands.
Rúmlega
fjórir á ári
MANNÚÐARÁSTÆÐUR