Morgunblaðið - 12.03.2013, Blaðsíða 22

FRÉTTASKÝRING
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
Frumvarp Katrínar Jak-obsdóttur, mennta- ogmenningamálaráðherra,um breytingar á fjölmiðla-
lögum (eignarhald, ábyrgðarmenn
o.fl., EES-reglur) var afgreitt út úr
allsherjar- og menntamálanefnd Al-
þingis í gær.
Frumvarpið felur í sér nokkrar
breytingar á núgildandi fjölmiðlalög-
um og má þar helst nefna að a-lið 2.
mgr. 28. gr. laganna verður breytt
þannig að sjónvarpsstöðvum verður
óheimilt að miðla efni sem ekki er við
hæfi barna fyrr en eftir klukkan tíu á
föstudags- og laugardagskvöldum og
eftir klukkan níu önnur kvöld vik-
unnar og til klukkan fimm morguninn
eftir.
Samkvæmt núverandi vatnaskila-
ákvæði laganna er sjónvarpsstöðvum
hinsvegar óheimilt að sjónvarpa efni
sem ekki er við hæfi barna eftir klukk-
an níu á kvöldin á virkum dögum og
eftir klukkan tíu á kvöldin um helgar.
Gagnrýna vatnaskilaákvæði
Í umsögnum hagsmunaaðila um
frumvarpið er þetta ákvæði gagnrýnt
og kallað eftir meiri samræmingu í
tímatakmörkunum þess. Þannig kalla
365 miðlar t.d. eftir því að heimilt
verði að sjónvarpa efni sem bannað er
börnum undir 12 ára aldri eftir klukk-
an 19.30 alla daga vikunnar og efni
sem bannað er börnum undir 16 ára
aldri eftir klukkan 21.00 alla daga vik-
unnar.
Í umsögn sinni gerir RÚV ekki
athugasemd við vatnaskilaákvæðið en
leggur þó til að sama tímasetningin,
þ.e. 21.00, eigi að gilda öll kvöld vik-
unnar líkt og í löggjöf langflestra ná-
grannaþjóða Íslands. Skjárinn leggur
einnig til þá breytingu að sama tíma-
setningin, þ.e. 21.00, gildi öll kvöld vik-
unnar. Þá bendir Skjárinn á í umsögn
sinni að efni sem bannað er börnum
undir 12 ára aldri sé umtalsvert skað-
lausara börnum en margar þær frétt-
ir, og það fréttatengda efni, sem sjá
má í sjónvarpi milli klukkan 18.30 og
20.00.
Bæði 365 og RÚV benda síðan í
umsögnum sínum á þá staðreynd að á
meðan strangar tímatakmarkanir eru
í gildi varðandi sýningar á aldurs-
merktu efni í sjónvarpi geti börn nálg-
ast miklu skaðlegra myndefni á netinu
án tímamarka.
Skjárinn gerir í umsögn sinni
um frumvarpið einnig alvarlega at-
hugasemd við 17. grein þess en
ákvæði hennar myndu veita Sam-
keppniseftirlitinu heimild til þess að
hlutast til um skipulag fjölmiðlafyr-
irtækis ef viðkomandi fyrirtæki gæti
ekki fjölbreytileika nægilega vel. Í
umsögn Skjásins segir að umrætt
ákvæði sé óskýrt og orki tvímælis út
frá m.a. ákvæðum stjórnarskrár-
innar um tjáningarfrelsi, atvinnu-
frelsi og friðhelgi eignarréttarins. Þá
bendir Skjárinn einnig á að ekki
verði betur séð en að Alþingi sé með
þessu að framselja með óheftum
hætti vald til framkvæmdavaldsins.
„Það er augljóst að slíkt sam-
ræmist ekki 3. mgr. 73. gr. stjórn-
arskrárinnar sem mælir fyrir um að
tjáningarfrelsi megi aðeins setja
skorður með lögum í þágu allsherj-
arreglu eða öryggis ríkisins,“ segir í
umsögn Skjásins.
Að sögn Katrínar Jakobsdóttur
leggur hún áherslu að málið verði
klárað fyrir þinglok. „Þetta er mál
sem ég flutti fyrst í fyrra. Það er
búið að breyta því til batnaðar
samkvæmt ábendingum sem þá
komu fram í vinnu þingsins og
grunnlög tillögunnar byggjast á
þverpólitískri nefnd allra
flokka sem skilaði af sér í
samstöðu. Þannig að ég sé
ekki hvernig annað er hægt
en að klára það,“ segir Katr-
ín.
Umdeildar breyting-
ar á fjölmiðlalögum
Morgunblaðið/Sverrir
Sjónvarp RÚV, Skjárinn og 365 miðlar gagnrýna allir vatnaskilaákvæði
frumvarpsins og kalla eftir aukinni samræmingu í tímatakmörkunum.
22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Óhjákvæmilegtvar að takadagstund í
vantrauststillögu þá
sem Þór Saari flutti
loks eftir nokkurt
hótunarskeið. Stjórnarand-
staðan hlaut að samþykkja slíka
tillögu, þótt litlu skipti hvort
hún yrði samþykkt eða felld.
Sjaldgæft er að stjórnarand-
staða flytji tillögu um vantraust
á ríkisstjórnina. Sagan sýnir að
slíkar tillögur hafa lítið með það
að gera hvort ríkisstjórn situr
eða fer. Ef forsendur ríkis-
stjórnar eru algjörlega brostn-
ar bíður hún ekki vantrausts.
Ríkisstjórn getur hafa misst
starfhæfan meirihluta sinn,
þótt ekki sé nægjanlegt fylgi
við vantrauststillögu. Ríkis-
stjórnarminnihluti og nokkur
hluti þingmanna geta átt það
sameiginlegt að vilja forðast
nýjar kosningar. Þessi tiltekni
minnihluti getur reynt að hagn-
ast á óvinsældum ríkisstjórnar
án þess að ganga svo langt að
fella hana. Hann getur tryggt
að fjárlagafrumvarp hennar
slefist í gegn fyrir hver áramót,
en fátt annað af „verkefnalista
ríkisstjórnarinnar“. Ríkis-
stjórnin hangir þá áfram, en
smám saman missir hún tiltrú
og álit og þegar lengra líður frá
vaxa óvinsældir þegar getuleysi
hennar blasir við. Hún hangir
m.a. vegna þess að sjálf-
sefjunarþáttur stjórnmála-
manna stuðlar að því.
Ríkisstjórn hvers tíma telur
sig jafnan hafa gert nokkurt
gagn og sannfærir sig um að
„sú staðreynd“ muni renna upp
fyrir almenningi fyrir kosn-
ingar. Sjaldan verður mönnum
að þeirri trú. Núverandi ríkis-
stjórn tapaði siðferðisgrund-
velli sínum eftir Icesave. Hún
hóf feril sinn með hrópum um
að nú skyldu allir axla ábyrgð á
gerðum sínum. En ekki hún
sjálf. Hún fékk mesta rassskell
(raunar tvo) sem nokkur ríkis-
stjórn í samtímasögu hefur
fengið af hendi eigin þjóðar. Og
hún skildi ekki skilaboðin. Eftir
það var hún ekki nýtileg til
neins. Stuðningur við hana
kvarnaðist smám saman burt,
af þessum ástæðum og vegna
einstæðra stjórnmálalegra
svika annars stjórnarflokksins.
Kjörtímabilið var varla hálfn-
að þegar hún var komin í minni-
hluta á þingi, ef horft var til
þess hóps sem hún lagði upp
með. En henni lagðist eitt og
annað til. Óvænt hjálp kom úr
hópi meintra stjórnarandstæð-
inga.
Guðmundur Steingrímsson
leit jafnan á sig sem fulltrúa
Samfylkingarinnar í þingflokki
Framsóknar. Gekk það svo
langt að mikilvægar ákvarðanir
þingflokksins sem
vörðuðu stjórnar-
andstöðu voru
ekki endilega
ræddar á form-
legum þingflokks-
fundum.
Það auðveldaði einnig veikl-
aðri „meirihlutastjórn“ leikinn
um hríð að þingmaður eins og
Siv Friðleifsdóttir hallaði sér
einatt að ríkisstjórninni þegar
hún stóð tæpt og gerði sínum
flokki erfitt fyrir. Ekki hefur
fundist örugg skýring á þeirri
framgöngu.
Seinni hluta kjörtímabilsins
fóru þingmenn Hreyfing-
arinnar í pukur með ríkis-
stjórninni um að þeir yrðu
öruggt varadekk fyrir hana út
kjörtímabilið. Það sem Hreyf-
ingin fékk í staðinn var æði sér-
stakt. Það var loforð um að
ríkisstjórnin myndi fylgja eftir
sínum eigin áformum um að
kollvarpa íslensku stjórnar-
skránni. Þetta var léttvæg
krafa. Ríkisstjórn breytir ekki
stjórnarskrá fyrr en í bláenda
kjörtímabils til þess að falla
ekki ofan í gjótu kosninga fyrr
en þarf. Hreyfingin yrði að inna
af hendi sinn hluta pukursins
með jöfnum afborgunum allt
kjörtímabilið, en þegar í ljós
kæmi að ríkisstjórnin ætlaði
aldrei að standa við sitt yrði
stundaglas beggja hvort sem er
tæmt. Ríkisstjórnin kom því í
veg fyrir efnislega umræðu um
nýja stjórnarskrá misserum
saman. Þess vegna máttu allir
sjá og vita að stjórnarskránni
yrði aldrei kollvarpað á þessu
þingi.
Magnús Schram, þingflokks-
formaður Samfylkingar, sagði í
útvarpi um helgina að „stjórn-
arskrárplaggið“ hefði ekki ver-
ið tilbúið í heild fyrr en fyrir 10
dögum. Þessi þingmaður hefur
því vitað að í senn væri óboðlegt
og vonlaust að ætla að afgreiða
slíkt plagg nú í vor. Hann vissi
einnig að í röðum stjórnarþing-
manna gætir vaxandi andstöðu
við tillögurnar. Það er ekki nóg
með að málið sé dautt eins og nú
er komið. Það er margt sem
bendir til þess að aldrei hafi
verið í því líf.
Ríkisstjórnin hefur haldið
þannig á málum síðustu miss-
erin að ekki er eingöngu hægt
að afsaka það með alkunnum
vandræðagangi í verkstjórn. Til
viðbótar kemur vaxandi vantrú
á verkefninu í röðum stjórnar-
liða. Vegna fáeinna æsingar-
manna, sem tala jafnan í nafni
þjóðarinnar, líka þegar þeir
saka réttkjörna fulltrúa um
landráð, valdi ríkisstjórnin að
láta málið veslast upp og deyja í
þinglok. Það má svo reyna að
kenna stjórnarandstöðunni um
hvernig fór.
Þrátt fyrir tímahrak
fór dagurinn í um-
ræður um ekkert}
Fráleitt mál fær
hægt andlát
M
illistéttin er markhópur stjórn-
málaflokkanna sem nú eru að
hefja kosningabaráttu sína. Í
ályktunum flokkanna er staða
skuldsettra heimila í brenni-
depli og úrbætur í þeirra þágu áherslumál.
Eðlilega, þetta eru mál sem brenna á þús-
undum Íslendinga og fjarri fer að hjá þeim sem
verst standa sé nokkur landsýn. Verðbólgan
mallar og snjóbolti verðtryggingarinnar rúllar
áfram, svo kúlan er ekki lengi að breytast í
stóran klump. Þetta er í sjálfu sér ósköp kunn-
uglegt ferli og reglulega koma fram á sviðið
spámenn sem þykjast hafa ráð undir rifi
hverju. Kraftaverk þeirra hafa þó látið á sér
standa.
Í þessum pistli verður ekki tekin nein afstaða
til þess hvort verðtrygging eigi rétt á sér eða
ekki. Ég sé bæði kosti og galla, en tel mig ekki hafa þekk-
ingu til né vera í færum til að gagnrýna eða verja fyrir-
komulagið. Umfjöllunin á vettvangi stjórnmálanna vekur
hins vegar athygli mína. Í ályktunum þeim sem framsókn-
armenn samþykktu á flokksþingi sínu fyrir skemmstu er
afnám verðtryggingar á neytendalánum áherslumál. Þar
segir að brýnt sé að lausn fáist sem fyrst í dómsmálum
varðandi skuldir heimilanna. Í stjórnmálaályktun sjálf-
stæðismanna er staða heimilanna einnig í brennidepli,
flokkur þeirra vill „stuðla að efnahagskerfi þar sem verð-
trygging verður óþörf“. Meginþráðurinn er þó sá að beita
skuli skattkerfinu svo ungu fólk verði gert auðveldara að
koma sér þaki yfir höfuðið.
Vinstri grænir vilja „skoða verðtrygginguna
og hugmyndir um 2% vaxtaþak,“ eins og segir í
ályktun landsfundar þeirra. Þar er jafnframt
hvatt til þess að leigumarkaður verði efldur,
m.a. með stofnun samvinnufélaga enda hafi
ríkt „ofuráhersla“ á að fólk eigi húsin sín. Sam-
fylkingin vill gera fleirum kleift að leigja, fá
húsnæðisbætur skv. greiðslugetu og athuga
stöðu fólks sem 110% skuldaleiðréttingin nái
ekki til. Þá vill Björt framtíð gera að „ófrávíkj-
anlegu markmiði“ að á Íslandi verði húsnæð-
islánamarkaður með lágum raunvöxtum til
langs tíma.
Í grein í Morgunblaðinu nýverið var því lýst
að Bill Clinton hefði eftir forsetatíð sína á
margan hátt þurft að játa sig sigraðan. Ýmis
mál hefðu ekki náð í gegn, sakir fyrirstöðu fjár-
málaafla. Máttur peninga og manna á Wall Street hafi ver-
ið meiri en Bandaríkjaforseta, þó embætti hans sé stund-
um sagt hið valdamesta í heimi. Hugsjónirnar náðu ekki að
sigra hagsmunina. Í því ljósi er því eðlilegt að spyrja hvort
stjórnmálaflokkarnir íslensku hafi einfaldlega þann styrk
að geta lagt til atlögu við banka, verkalýðshreyfinguna og
lífeyrissjóðina sem varið hafa verðtrygginguna af öllum
mætti. Þessar stofnanir eru máttugar en hinar pólitísku
hreyfingar á margan hátt veikar. Framundan er því mikil
barátta og ég er ekkert viss um krafta og aflsmuni stjórn-
málamanna í glímunni, þó einhverjir þeirra kunni ef til vill
bæði klofbragð og hælkrók. sbs@mbl.is
Sigurður Bogi
Sævarsson
Pistill
Klofbragð og hælkrókur
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Lindin, kristileg fjölmiðlun og
útvarp, gagnrýnir harðlega b-lið
5. gr. frumvarpsins en þar er
kveðið á um að einstaklingur
sem fer með yfirstjórn fjöl-
miðlaveitu skuli vera ríkisborg-
ari EES-ríkis, lögráða og fjár
síns ráðandi. Í umsögninni er
bent á að með ákvæðinu sé al-
varleg mismunun á grundvelli
ríkisborgararéttar, sem eigi sér
engan málefnalegan grundvöll,
innleidd í íslensk lög.
„Svo virðist því sem, að til-
efnislausu, Alþingi ætli að tak-
marka möguleika erlendra
ríkisborgara, sem bú-
settir og heimilisfastir
eru á Íslandi, til þátt-
töku í starfi fjölmiðla
sem fyrirsvarsmenn
og verður slíkt að
teljast í besta
falli furðulegt,“
segir í um-
sögn Lind-
arinnar.
Gagnrýna
mismunun
RÍKISBORGARAR Á EES
Katrín
Jakobsdóttir