Morgunblaðið - 25.03.2013, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. MARS 2013
Bókaðu tíma í fría heyrnarmælingu
í síma 568 6880
Heyrðu betur
Alltaf - Allsstaðar
Nýju Alta heyrnartækin frá Oticon eru þau fullkomnustu
fram til þessa.
Hljóðvinnslan í tækjunum er afar öflug og með Alta verður auðveldara
fyrir þig að heyra skýrt í krefjandi aðstæðum.
Alta heyrnartækin eru vatnsheld!
G l æ s i b æ | Á l f h e i m um 7 4 | 1 0 4 R e y k j a v í k | Þ j ó n u s t a á l a n d s b y g g ð i n n i | S í m i 5 6 8 6 8 8 0 | www . h e y r n a r t æ k n i . i s
Stundum er talað um efnahagslega flótta-
menn, fólk sem flýr bágt efnahagsástand í
heimalandi sínu en fellur ekki undir alþjóðlega
skilgreiningu á flóttamönnum. Stundum er
líka rætt um fólk sem sækir um hæli eftir
hentugleika, þ.e. fara á milli margra landa og
reyna fyrir sér. Bojana Bijelica, serbneskur
Króati frá Vukovar-héraði, sem sótti um hæli
hér ásamt Aleksic Slavoljub, unnusta sínum, í
febrúar 2010, tekur það greinilega nærri sér
þegar hún er spurð hvort þau gætu fallið undir
þessar skilgreiningar. Hún segist ekki skilja
hvernig fólk geti hugsað svona. „Árin líða, ég
er þrítug, við eigum ekki börn,“ segir hún. Þau
geti hvergi komið sér fyrir og stofnað fjöl-
skyldu. „Ef ástandið á Íslandi væri eins og við
þurfum að þola í Króatíu, myndir þú halda
áfram að búa hér?“ segir hún.
Í viðtali við Morgunblaðið lýsa þau marg-
víslegri mismunun, fordómum, ógnunum og
árás sem Aleksic varð fyrir og rekur til þess að
hann er af serbneskum uppruna. Þau dvöldu í
Bretlandi í um 10 ár, frá 1999-2009, og reyndu
að fá hæli þar og dvöldu þar ólöglega um tíma.
Þegar hælisbeiðni var hafnað fóru þau aftur til
Króatíu en segja að eftir sex mánaða dvöl þar
hafi þeim orðið fullljóst að þar væri þeim ekki
vært. Þau hafi enga möguleika á vinnu eða fé-
lagslegri aðstoð og verði fyrir aðkasti um leið
og Króatar átti sig á að þau séu serbnesk að
uppruna. „Ég vil ekki lifa í ótta,“ segir Bojana.
Hælisumsókn þeirra hér á landi var synjað
en það tók kerfið þrjú ár að kveða upp endan-
legan úrskurð. Mestallan tímann hafa Aleksic
og Bojana unnið fyrir sér og greitt leigu.
Um fimm mánuðum eftir komuna réðu þau
sig í vinnu hjá fiskvinnslufyrirtæki í Sandgerði
en hafa unnið hjá Eskju í Hafnarfirði í um tvö
ár. Þar hafa þau staðið sig með miklum sóma
og fengið aukna ábyrgð í starfi, að því er kem-
ur fram í yfirlýsingu frá yfirmanni þeirra.
Hann mælir með því að þau fái dvalarleyfi
enda geti nýtt starfsfólk ekki gengið inn í
þeirra hlutverk strax. Nú standa þau frammi
fyrir því að verða gert að yfirgefa landið fljót-
leg en þegar Króatía gengur í Evrópusam-
bandið 1. júlí 2013 fá þau væntanlega sömu at-
vinnuréttindi hér eins og aðrir EES-borgarar.
runarp@mbl.is
Árin líða og ekkert öryggi í augsýn
 Króatískt par sem sótti um hæli í febrúar 2010 fékk synjun innanríkisráðuneytis þrem árum síðar
 Fengu fljótlega vinnu við fiskvinnslu og hafa staðið sig vel  „Ég er þrítug, við eigum ekki börn“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Synjað Serbnesku Króötunum Bojana Bijelica og Aleksic Slavoljub hefur verið synjað um hæli.
FRÉTTASKÝRING
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Heldur hefur hægt á straumi hælis-
leitenda sem byrjaði með krafti um
áramót. Í mars hafa 13 hælisleitendur
bæst við. Heildarfjöldi á þessu ári er
nú 66, þar af 40 frá Króatíu en þær
nýjustu voru lagðar fram í liðinni viku.
Þótt króatíska frávikið sé ekki talið
með eru hælisleitendur samt sem áð-
ur fleiri en á sama tíma undanfarin ár.
Innan stjórnsýslunnar er allt eins
gert ráð fyrir að hælisleitendum haldi
áfram að fjölga, m.a. í ljósi þess að
flóttamönnum hefur fjölgað í Evrópu
og áhrif þess mun gæta hér, í sumar
eða fyrr. Þá verður í sumar aftur flog-
ið beint til Kanada en flóttamenn og
hælisleitendur leita mikið þangað.
Millilendi þeir hér og framvísi fölsuð-
um skilríkjum endar ferðalagið jafn-
skjótt og oft sækja þeir um hæli hér í
staðinn.
Atli Viðar Thorstensen, verkefnis-
stjóri hjá Rauða krossinum, segir að
skýringin á fjölgun sé líklega marg-
þætt. Hugsanlega hafi stefna stjórn-
valda í hælismálum og ástandið í
málaflokknum einhver áhrif, s.s.
hversu líklegt fólki þyki að því verði
veitt hæli og hversu langan tíma taki
að afgreiða umsóknir. Fólk á auðveld-
ara með að afla upplýsinga á netinu
og svo má gera ráð fyrir því að upp-
lýsingar berist á milli fólks. Það skipti
þó líklega meira máli að hingað er nú
flogið mun oftar, frá fleiri stöðum og
flugferðir séu ódýrari en áður.
Starfsemi miðlara hælisleitenda er
vel þekkt. Þeir taka að sér að skipu-
leggja ferðalög hælisleitenda á staði
þar sem þeir segja að hægt sé að fá
hæli. Miðlararnir fylgjast vel með
ástandinu á markaðnum.
Fái dvalarleyfi eftir 18 mánuði
Langur afgreiðslutími hælisum-
sókna hefur verið gagnrýndur en í
frumvarpi til nýrra útlendingalaga
sem liggur fyrir Alþingi, og mun lík-
lega daga þar uppi, eru úrræði sem er
ætlað að stytta tímann.
Halla Gunnarsdóttir, aðstoðarmað-
ur innanríkisráðherra, var formaður
starfshóps sem gerði tillögur um
breytingarnar sem liggja til grund-
vallar frumvarpinu. Hún segir að með
nýju lögunum og aðgerðum sem ráð-
ist væri í á grundvelli þeirra, s.s. með
því að setja á fót móttökumiðstöð fyr-
ir hælisleitendur og sjálfstæða úr-
skurðarnefnd, væri hægt að stytta
málsmeðferðartímann. Frumvarpið
geri ráð fyrir að mál taki að jafnaði
ekki lengri tíma en sex mánuði á báð-
um stjórnsýslustigum. Tækist stjórn-
völdum ekki að úrskurða endanlega í
málum á 18 mánuðum hefði viðkom-
andi umsækjandi möguleika á dval-
arleyfi af mannúðarástæðum óháð
niðurstöðu máls síns, að því gefnu að
hann hefði unnið samviskusamlega
með stjórnvöldum að úrlausn málsins.
Þetta ákvæði væri að norskri fyrir-
mynd; bæði væri í því hvati fyrir hæl-
isleitandann um að vinna með stjórn-
völdum og fyrir stjórnvöld að ljúka
málunum á 18 mánuðum. Þetta
ákvæði ætti þó ekki að taka gildi fyrr
en unnið hefði verið eftir nýju útlend-
ingalögunum í eitt ár.
Halla segir að það hefði verið mjög
æskilegt að koma málinu í gegn á
þessu þingi; brýnt sé að breyta ýms-
um ákvæðum laganna, ekki eingöngu
þeim sem snúa að hælisleitendum.
Því miður sé pólitískur áhugi á mál-
efnum útlendinga takmarkaður og
málaflokkurinn fái tiltölulega litla
umfjöllun yfirleitt, nema þá í einstaka
tilvikum þegar mál einstaklinga vek-
ur athygli fjölmiðla eða stjórnmála-
manna.
Búist við meiri fjölgun hælisleitenda
AFP
Öfgar Félagar í öfgahægriflokknum NPD á útifundi í Þýskalands á laug-
ardag. Á borðanum stendur m.a. heimili fyrir hælisleitendur - nei takk.
 Dregið hefur úr straumi hælisleitenda, að minnsta kosti í bili  Pólitískur áhugi sagður takmarkaður
nema þá helst í einstaka tilfellum þegar mál einstaklinga vekur athygli  Miðlarar fylgjast með
Fleiri biðja um hæli
» Í nýrri skýrslu Flótta-
mannastofnunar Sameinuðu
þjóðanna kemur fram að
355.500 óskuðu hælis í Evrópu
árið 2012, 8,5% fleiri en 2011.
» Flestir óskuðu hælis í
Þýskalandi eða 64.500 (41%
aukning), 54.900 sóttu um
hæli í Frakklandi (5% aukning)
og 43.900 í Svíþjóð (48%
aukning).
Skannaðu kóðann til að
lesa ítarlegri umfjöllun
um parið frá Króatíu.
Hælisleitendur