Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.05.2013, Qupperneq 53

26.5. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 53
Lokasýning á leikritinu
Hvörf verður í Kúlu Þjóð-
leikhússins á laugardags-
kvöld. Óhætt er að hvetja
áhugafólk um skapandi leikhús til að
missa ekki af metnaðarfullri sýning-
unni sem byggist á Geifinnsmálinu.
2
37 listamenn frá smáríkjum
Evrópu eiga verk á sýning-
unni „Hugræn landakort“
sem er framlag Listasafns Ís-
lands til Listahátíðar í Reykjavík.
Bjargey Ólafsdóttir er einn lista-
mannanna og á sunnudag klukkan 14
mun hún ganga um sýninguna með
gestum og fjalla um verkin.
4
Birgir Haraldsson, rokk-
söngvarinn oft kenndur við
Gildruna, leiðir rokksveitina
Gullfoss sem leikur víðkunna
rokksmelli á skemmtistaðnum Spot í
Kópavogi á laugardagskvöld. Þraut-
reyndir spilarar manna allar stöður.
5
Í tilefni þess að báðum sýn-
ingunum í Hönnunarsafni Ís-
lands, „Innlit í Glit“ og „Nor-
ræn hönnun í dag“ er að
ljúka, verður leiðsögn um þær á
sunnudag kl. 14. Inga Ragnarsdóttir
myndlistarmaður mun fjalla um leir-
brennsluna Glit en Sigurður Gúst-
afsson segir frá verkum sínum á sýn-
ingunni með norrænni hönnun.
3
Nýtt forvitnilegt dansverk,
Dansaðu fyrir mig, verður
frumflutt í Sláturhúsinu á Eg-
ilsstöðum á laugardagskvöld
klukkan 20. Höfundar eru Brogan
Davison, Ármann Einarsson og Pétur
Ármannsson.
MÆLT MEÐ
1
Þarna verða bæði þekktir og óþekktireinstaklingar. Við reynum að dragafram einstaklinga sem hafa ekki verið
inni í umræðunni eins og Poka-Siggu sem
flakkaði um landið og seldi varning og Magn-
ús sálarháska sem vildi sem minnst vinna en
var engu að síður hamhleypa til verka þegar
sá gállinn var á honum,“ segir Ólafur Eng-
ilbertsson, sýningarstjóri Þjóðarbókhlöðunnar
um sýninguna Utangarðs? sem opnuð verður
í dag. Hún er hluti af Listahátíð Reykjavíkur
en verður opin til 30. september.
Utangarðs? fjallar um utangarðs- og föru-
fólk frá seinni hluta 18. aldar og fram á
fyrstu ár 20. aldar. Hún byggist á heimildum
sem til eru í Landsbókasafni og gefur innsýn
í líf einstaklinga sem ekki pössuðu inn í það
samfélag sem þeir fæddust í. Fyrir utan
minna þekkt fólk bregður inn á milli fyrir
mönnum eins og Sölva Helgasyni, Gvendi
dúllara og fleirum sem eru þekktari í sög-
unni.
Ólafur segir að margt af utangarðsfólkinu
hafi séð sér farborða með ýmsum störfum
eins og að smíða, bera vatn eða gera ýmislegt
annað sem þörf var á.
Aðrir höfðu tekjur af sérgáfum sem þeir
þróuðu með sér, eins og Halldór Hómer sem
fór milli bæja á Austurlandi og skemmti fólki
með leikþáttum. Fyrir vikið hafi fólkið komist
upp með að ferðast á milli staða.
„Markmiðið með sýningunni er líka að sýna
fram á hvernig þjóðfélagið breyttist á þessum
tíma, sérstaklega um aldamótin 1900 þegar til
dæmis vatnsberar misstu sín störf. Til dæmis
Sæfinnur með sextán skó sem vann eins og
fleiri fyrir sér við vatnsburð, og störf fleira
utangarðsfólks féllu niður, en á móti kemur
að samfélagið studdi betur við þá sem voru
utanveltu,“ segir Ólafur.
Mikið magn handrita og skjala sem varð-
veitt eru á handritasafni og tengjast ut-
angarðsfólki á einhvern hátt verður til sýnis.
Auk þess verða þar ljósmyndir frá Ljós-
myndasafni Reykjavíkur og gamlar Íslands-
myndir sem varðveittar eru á Landsbókasafn-
inu. Þar á meðal eru ljósmyndir sem gefnar
voru út á póstkortum sem hafa verið notuð
og sýnd víða undanfarin ár. Þá hefur Halldór
Baldursson teiknað myndir af mörgu því fólki
sem ekki eru til myndir af.
„Annars er þetta fyrst og fremst sýning
um einstaklinga sem af mismunandi ástæðum
pössuðu ekki inn í gamla sveitasamfélagið,
einstaklinga sem fengu frekar andrými með
þeim breytingum sem urðu á síðari hluta 19.
aldar með aukinni þéttbýlismyndun,“ segir
Ólafur. kjartan@mbl.is
SUMARSÝNING Í ÞJÓÐARBÓKHLÖÐUNNI
Utangarðsmenn á Listahátíð
UTANGARÐSFÓLK Á ÍSLANDI ER
EFNIVIÐUR SÝNINGAR SEM OPNUÐ
VERÐUR Í ÞJÓÐARBÓKHLÖÐUNNI.
Gvendur dúllari er einn af þeim sem bregður
fyrir á sýningunni Utangarðs? á Listahátíð.
þetta varðaði var mínimalisminn svo
heillandi þegar hann kom fram, að vissu
leyti sem andsvar við á köflum yfirgengilegri
tilfinningaseminni í amerískri abstraktlist.
Vissulega á frásagnarkennd list sinn sess en
þetta eru þó alltaf sögur. Kannski landslag
og fólk á vatnsbakka og þau eru að fara út í
vatnið; allir vita hvað þau gera þegar þau
koma aftur upp úr! Fólk skilur söguna um
leið og það lítur á verkið. Kosturinn við
mínimalismann er að hann fær mann til að
hugsa; það sem gerist gerist í huganum á
þeim sem horfir og þar er tekið að færa
hlutina í áhugavert samhengi meðan maður
horfir.“ Hann þagnar og bætir svo við: „Ef
það er talað of mikið um þessar upplifanir
þá óttast ég oft að við drepum sumar tilfinn-
inganna sem kvikna við upplifunina og hugs-
unina. Það er best að fólk horfi bara og segi,
aha! Nú skil ég …“ Hann hlær.
Kramarsky segir að á þeim tíma þegar
hann byrjaði að safna myndlist af alvöru hafi
fæstir þeirra listamanna sem hann hafði
mestan áhuga á, verið á mála hjá galleríum
eða verið farnir að sýna í söfnum og þekkt-
ari sölum. Flest verkanna keypti hann því af
þeim milliliðalaust í vinnustofunum. Og hann
hreifst af grunnmiðlinum, teikningunni.
„Það er svo ánægjulegt að safna verkum
sem maður getur verið í milliliðalausu sam-
bandi við, haldið á, fundið áferðina og rýnt
í,“ segir hann og grípur út í loftið fyrir fram-
an sig, eins og hann haldi á pappírsörk.
„Sýningastjórar og forverðir eru oft ósátt-
ir við mig þegar ég tala við gesti á sýning-
unum og tek niður verkin sem ég er að sýna,
og hvet fólk til að halda á þeim og rýna í
smáatriðin með nefið uppi við glerið. Maður
fær svo mikið út úr því að rýna í teikningar.
Þá er í senn hægt að einbeita sér að stökum
atriðum og fá tilfinningu fyrir sambandi
hinna ólíku þátta verksins. Það má sjá
hvernig blýanturinn eða penninn hefur verið
dreginn eftir blaðinu,“ segir hann og geislar
af síkvikum áhuga hins ástríðufulla safnara.
„Allar teikningar í mínu safni eru þar vegna
þess að ég hafði áhuga á ferlinu, hvernig
þær urðu til,“ segir hann loks.
Þegar verkin á sýningunni voru tekin upp í
Hafnarborg rýndu listfræðingurinn Kári
Rannversson, forvörðurinn Rannver Hann-
esson og Rachel Nackman sýningarstjóri í
teikningar eftir hinn heimskunna bandaríska
myndlistarmann Jasper Johns.
Morgunblaðið/Kristinn
Wynn Kramarsky segir teikningar iðulega vera
persónulegustu myndverkin.
Morgunblaðið/Einar Falur