Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.06.2013, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2.6. 2013
Vetrarferðamennska er örtvaxandi atvinnugrein hér álandi og samhliða því
stunda æ fleiri Íslendingar útivist á
veturna.
Eins og allir vita getur íslenska
veðrið leikið ferðalanga grátt og til
þess að gera fólki auðveldara að
leggja mat á aðstæður hefur Veð-
urstofan tekið upp
á því að birta snjó-
flóðaveðurspá á
vef sínum, veð-
ur.is.
Snjóflóðaspá
„Snjóflóðaspáin er
gerð fyrir þrjú
landsvæði fyrst
um sinn, norð-
anverða Vestfirði, utanverðan
Tröllaskaga og austasta hluta Aust-
fjarða,“ segir Auður Elfa Kjart-
ansdóttir landfræðingur á Veð-
urstofunni.
„Ástæðan fyrir valinu á þessum
stöðum er sú að þetta eru helstu
fjallasvæðin hér á landi, þau geta
verið mjög snjóþung og snjófljóð
eru algeng. Þá eru þetta vinsælir
staðir fyrir vetraríþróttir og ferða-
mennsku. Við þekkjum líka vel til,
erum með snjóathugunarmenn í
föstu starfi og snjóalögin eru vel
kortlögð.“
Auður segir snjóflóðaspánna
gagnlega fyrir útivistarfólk, þar
með talið á fjallaskíðum eða á vél-
sleðum, en einnig vegagerðina og
skíðasvæðin. „En hún er þannig að
við hugsum um stór landsvæði
frekar en einstök gil og kletta.“
Snjóflóðaspáin er gefin út tvsivar
í viku, á mánudögum og fimmtu-
dögum klukkan 16. „Hún er unnin
þannig að snjóathugunarmenn
grafa í snjóinn og skrásetja krist-
algerð, kristalstærð og hitastig, en
með því móti sjáum við hvernig
snjórinn ummyndast,“ segir Auður.
„Við erum einnig með mæla víða í
fjöllum, þar sem snjódýpt og hita-
stig snævar er skráð. Svo erum við
með mikið af snjóstikum sem
reglulega er lesið af. Allt þetta ber-
um við saman við veðurspána og
okkar mælakerfi og á þeim grunni
gefum við út snjóflóðaspá.“
Ferðahegðun
Snjóflóðaspáin er á forsíðu Veð-
urstofunnar undir flipanum snjóflóð
og hættustigið er skilgreint út frá
alþjóðlegum stöðlum, en það má sjá
á töflu hér á síðunni. Þar er ann-
arsvegar talað um stöðugleika snjó-
þekjunnar og svo líkur á snjóflóð-
um. „Ferðahegðun hefur mikið að
segja um öryggi til fjalla,“ segir
Auður.
„Snjóflóðaspáin ætti að vera einn
liður í því að lágmarka hættuna, en
margt fleira þarf að hafa í huga. Til
að mynda eru ýlir, skófla og stöng
gjarnan skilgreind sem hin heilaga
þrenning varðandi snjóflóðahættu.
Ef fólk er með þennan búnað, kann
að nota hann og ferðast saman, þá
dregur það mikið úr áhættunni.“
Einnig eru komnir til sögunnar
bakpokar sem blása upp ef þeir
lenda í flóði, þannig að skíðamað-
urinn flýtur frekar ofan á því. „Það
er mikilvægt að fara ekki ofan í gil
eða skálar þar sem hættan er mest,
halda sig frekar uppi á hryggjum,
og takmarka viðdvöl á hættulegum
svæðum – koma sér fljótt úr
snjóflóðafarveginum,“ segir Auður.
„Loks þarf að gæta þess að dreifa
mannskapnum og að aðeins fari
einn í einu um hættulegar brekk-
ur.“
Aldrei of seint
Snjóflóðaspáin hjálpar fólki að
meta aðstæður áður en haldið er af
stað. En það er aldrei of seint að
hætta við, þó að það geti verið erf-
itt að sætta sig við það eftir langt
ferðalag.
Þegar komið er á staðinn er mik-
ilvægt að endurmeta aðstæður,
skyggnast eftir nýföllnum flóðum,
aðgæta hvort brestir eru í snjó-
þekjunni og hvort hún fer á hreyf-
ingu þegar gengið er á henni og
eins geta hitabreytingar verið
hættulegar.
Það á að vera regla að grafa í
snjóinn til að átta sig á lögunum í
snjónum, hvar veika lagið er, hvar
hann skríður fram og hversu þykk-
ur flekinn er. Til þess er líkt eftir
álaginu sem fylgir því að skíðamað-
ur fari niður brekkuna, en það er
jafnan skíðamaðurinn sem kemur
flóðinu af stað, eins og sést á ofan-
greindri mynd og myndum Árna
Sæbergs aftar í blaðinu.
Jafnvel þó að lagið sé þunnt get-
ur það svipt með sér skíðamann-
inum og orðið til þess að hann lendi
á stórum steini eða fari fram af
kletti, þannig að mikilvægt er að
sýna aðgát í hvívetna.
Ef snjóflóðahætta er fyrir hendi
er talað um að óhætt sé að renna
sér niður brekka sem eru ekki í
meira en 30 gráðu halla og eru til
litlir hallamælar til að leggja mat á
það. Það má vel eiga fínan dag á
skíðum, þó að það sé ekki í brött-
ustu brekkunum.
Öryggi til fjalla
VETRARÍÞRÓTTIR ERU HÆTTULEGAR OG FYLLSTA ÁSTÆÐA TIL AÐ FARA AÐ ÖLLU MEÐ GÁT. SNJÓFLÓÐASPÁ VEÐURSTOFUNNAR ER LIÐUR Í ÞVÍ.
EN ÞAÐ SKIPTIR LÍKA HÖFUÐMÁLI AÐ VERA MEÐ RÉTTAN BÚNAÐ, KUNNA AÐ NOTA HANN OG AÐ GETA LESIÐ Í AÐSTÆÐUR Á STAÐNUM.
Spor eftir fjallaskíðamenn í Þorvaldsdal fyrir norðan. Eins og sjá má hætti einn skíðamaðurinn sér niður of nærri hengjunni og kom snjóflóði af stað.
Morgunblaðið/Pétur Blöndal
Auður Elfa
Kjartansdóttir
* „Öryggisbúnaðurinn skiptir miklu máli, ýlir, skófla og stöng.Ýlirinn sendir stöðugt út merki og ef ferðafélagi lendir í snjó-flóði, þá geta hinir sett á móttöku og leitað að honum.“
Ólafur Þór Júlíusson leiðsögumaður
Þjóðmál
PÉTUR BLÖNDAL
pebl@mbl.is
Hér er grafið í snjóinn til að
kanna snjóflóðahættu. Eins og
sést fer afmarkaður fleki á
hreyfingu og skilin í snjónum
eru alveg slétt. Þegar mynd-
irnar voru teknar hafði Veð-
urstofan lýst yfir „mjög mikilli
hættu“. Einnig er beitt þeirri
aðferð að stinga fingrum í snjó-
inn eða hníf
til að athuga
viðnámið í
þeim lögum
sem safnast
hafa fyrir.
GRAFIÐ Í SNJÓ