Morgunblaðið - 19.07.2013, Blaðsíða 6

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Engin innistæða er fyrir því að
hækka laun á vinnumarkaði þannig
að þau nái jafnstöðu við kaupmátt
misserin fyrir efnahagshrunið 2008.
Þetta er mat Þorsteins Víglunds-
sonar, framkvæmdastjóra Samtaka
atvinnulífsins, en tilefnið er krafa Fé-
lags forstöðumanna ríkisstofnana um
að laun þeirra verði leiðrétt um 10-
20% m.t.t. vísitöluþróunar til að vega
á móti skerðingum eftir hrun, auk
hækkana í haust. Hafa Bandalag há-
skólamanna og Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja fylgt í kjölfarið
með sambærilegum launakröfum.
Pétur H. Blöndal þingmaður telur
ríkið ekki hafa ráð á þessum launa-
kröfum og bendir á að útgjöld ríkis
hafi farið fram úr heimildum hin síð-
ari ár, líkt og sýnt er hér á síðunni.
Þorsteinn vísar til kaupmáttar-
þróunar. „Það er ljóst að kaupmáttur
hefur rýrnað frá því að hann stóð sem
hæst á árunum 2007 og 2008 en það
er að sami skapi ljóst að við stóðum
ekki undir þeim kaupmætti. Við höfð-
um ekki efni á honum þá og við höf-
um heldur ekkert efni á því að reyna
að endurreisa hann í einni svipan
með einhverjum slíkum verðbótum
eins og þarna er farið fram á.
Það er á hreinu að ef farið yrði í
einhverjar slíkar launahækkanir í
kjaraviðræðunum sem framundan
eru myndi það leiða til verðbólgu. Þá
myndum við taka einn snúninginn
enn í verðbólgudansi og við þekkjum
þann veruleika um áratugaskeið,
horft til baka. Hvers kyns hugmyndir
um einhvers konar vísitölubindingu
launa eða eitthvað þess háttar hafa
eingöngu alið af sér verðbólgu í gegn-
um tíðina. Þess vegna er mikilvægt
að við byggjum upp kaupmátt á
raunverulegri innistæðu en ekki lofti
í launaumslaginu,“ segir Þorsteinn.
Nefnd stuðli að stöðugleika
Má í þessu samhengi nefna að um
mánuður er liðinn síðan heildar-
samtök launafólks og vinnuveitenda
skrifuðu ásamt stjórnvöldum undir
samkomulag um að setja á stofn sam-
starfsnefnd sem er m.a. ætlað að
„bæta vinnubrögð við gerð kjara-
samninga hér á landi þannig að þeir
stuðli að stöðugu verðlagi,“ að því er
fram kemur á vef SA. Áttu BHM og
BSRB aðild að samkomulaginu.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ,
kveðst aðspurður ekki ætla að leggja
dóm á þá ósk Félags forstöðumanna
ríkisstofnana að laun félagsmanna
verði leiðrétt um 10-20% aftur að
hruninu m.t.t. vísitöluþróunar.
„Allt hefur áhrif en þetta er ekki
samningur heldur ósk og ég ætla
ekki að dæma hana,“ segir Gylfi.
Gylfi segir umræddan hóp þekkja
fjárhagsstöðu stofnana manna best.
„Þetta er hópurinn sem ber ábyrgð
á því að fjárlög gangi eftir eða gangi
ekki eftir. Þeir hljóta að vita betur en
aðrir hver staða ríkisins og stofnana
er og þar af leiðandi hvert svigrúmið
er til launahækkana. Þetta sendir
starfsmönnum þessara forstöðu-
manna vafalaust skilaboð. Ég fæ ekki
séð að menn geti vænst þess að starfs-
menn þessara stofnana mæti með aðr-
ar væntingar til sinna kjara en for-
stöðumennirnir. Það hlýtur að vera
viðmiðunin. Kjararáð hlýtur að gera
sér grein fyrir því. Það hlýtur að gilda
það sama fyrir alla. Ég er þeirrar
skoðunar að það eigi að vera eitthvert
réttlæti í launaþróuninni. Það þýðir
ekki alltaf að beina því að hinum
tekjulægstu að þeir eigi að sýna ein-
hvern sérstakan skilning en aðrir
ekki,“ segir Gylfi.
Verði leiðrétt aftur að hruni
Ólafur Loftsson, formaður Félags
grunnskólakennara, segir kennara
vilja leiðréttingar á launum.
„Í stöðugleikasáttmálanum var
lögð mest áhersla á að hækka laun
þeirra lægst launuðu á meðan aðrir
hafa dregist aftur úr. Það er sama
staðan með BSRB, BHM og Kenn-
arasambandið að við höfum verið að
dragast mjög aftur úr vegna þess að
launin hafa ekki verið leiðrétt á tíma-
bilinu,“ segir Ólafur en Kennara-
sambandið átti aðild að sáttmálanum
sem var undirritaður 25.6. 2009.
„Hagfræðingurinn okkar fylgist
vel með því hvað hefur gerst frá síð-
asta kjarasamningi og hvar við
stöndum miðað við aðrar stéttir. Auð-
vitað þarf að leiðrétta þennan mun.
Það liggur alveg fyrir. Það er alveg
eins með okkur og hin félögin. Við hjá
Félagi grunnskólakennara erum
kennarar, sérfræðingar í kennslu og
kennaranám er nú orðið fimm ára há-
skólanám,“ segir Ólafur sem telur
launin þurfa að vera samkeppnisfær.
Vill ekki bjóða í verðbólgudans
 Framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins segir enga innistæðu fyrir miklum launahækkunum
 Forseti ASÍ segir almenna launþega hljóta að horfa til launakrafna forystumanna ríkisstofnana
Morgunblaðið/Rósa Braga
Á Laugavegi Samið verður um kjör þorra launþega í haust. Launakröfur eru þegar komnar fram.
Útgjöld og fjáraukalög
Heimild: Svar fjármála- og efnahagsráðherra við fyrirspurn Péturs H. Blöndal alþingismanns.
*Tölur eru í milljörðum króna.
2009 555,6 13 568,6 578,8 -10,2 -1,80%
2010 560,7 -0,9 559,8 602 -42,2 -7,50%
2011 509,8 17,4 527,2 575,9 -48,7 -9,20%
Samtals -101,1
Fjárlög
Fjár-
aukalög
Fjárlög
+ fjárauka-
lög
Ríkis-
reikningur
Umfram-
keyrsla
Umfram-
keyrsla sem
hlutfall af
heimild
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 2013
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
Reykjavík
Reykjanesbæ
Akureyri
Vestmannaeyjum
Stál og plast þakrennur
Allir fylgihlutir fáanlegir
Frábært
verð!
Sjá verðlista á:
www.murbudin.is
Sigurrós
Kristinsdóttir,
varaformaður
Eflingar, segir
launakröfur
Félags for-
stöðumanna
ríkisstofnana
(FFR) og
launahækk-
anir nokkurra
stjórnenda félaga í eigu ríkisins
að undanförnu koma á óvart.
„Þetta er köld tuska í andlit
þeirra sem nú horfa á for-
stöðumenn ríkisstofnana taka
jafnvel mánaðarlaunin þeirra í
launahækkun og margra mán-
aða launabreytingar aftur í tím-
ann,“ segir Sigurrós og vísar til
þess að mánaðarlaun nokkurra
forstöðumanna félaga í eigu
ríkisins hafa hækkað um 200-
300 þús. frá árinu 2010, líkt og
rakið var í Morgunblaðinu í gær.
„Það kemur manni á óvart að
þegar um er að ræða forstöðu-
menn ríkisstofnana, þá virðist
enginn hemill á því hve launa-
hækkanir ganga langt. Það er
sérkennilegt í meira lagi að
stofnunum sem telja sig ekki
aflögufærar um almennar
launahækkanir skuli nú gert að
hækka laun forsvarsmanna
þeirra um upphæðir sem jafn-
vel nema mánaðarlaunum al-
menns launafólks.
Það gefur auga leið að þetta
er ekki það jafnvægi í launa-
málum sem aðilar báðum meg-
in við samningaborðið ásamt
stjórnvöldum hafa talað fyrir.
Það er einnig athyglisvert að
þarna er gengið út frá launa-
breytingum aftur í tímann sem
er nánast bannorð hjá okkur á
almennum markaði. Kjararáðið
er að leggja þarna til stefnu
sem við höfum ekki séð fyrr og
hlýtur að hafa áhrif á kröfugerð
í næstu kjarasamningum.“
EFLING UM HÆKKANIR
Sigurrós
Kristinsdóttir
Hækkunin
ígildi mán-
aðarlauna
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Þetta er spurningin um það hvort
kreppunni sé lokið og hvort menn
getið farið að setja inn kaupmátt
sem var fyrir hrun. Ég held að menn
hafi gert þau mistök á síðasta kjör-
tímabili að reyna að skattleggja
þjóðina út úr hruninu og að það hafi
mistekist. Við erum núna með
ákveðna stöðnun í hagkerfinu sem
er miklu brýnna að vinna á en að
fara að hækka laun opinberra starfs-
manna,“ segir Pétur H. Blöndal,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Tilefnið er launakrafa Félags for-
stöðumanna ríkisstofnana (FFR)
sem vikið er að í grein hér fyrir ofan.
Pétur segir mikilvægara að koma
hagkerfinu í gang en að hækka laun.
„Það þarf að vinna á þeirri kyrr-
stöðu og stöðnun sem er í gangi
vegna of mikillar skattlagningar og
flækjustigs í skattkerfinu. Ég held
að það sé brýnasta verkefnið. Vélin í
skipinu þarf að
ganga, ekki að-
eins yfirbygg-
ingin. Velferðar-
kerfið og ríkis-
valdið byggist á
því að það sé
sterkt atvinnulíf.
Það er það ekki,“
segir Pétur sem
telur aðspurður
að launahækk-
anir í takt við þær sem FFR fari
fram á muni ýta undir verðbólgu.
Skatttekjur myndu ekki duga
„Það er hætt við því að verðbólgan
verði of mikil. Svo er spurningin
hvernig menn ætla að ná afgangi á
ríkissjóði ef þeir ætla að fara að
byrja á því að hækka launin. Ef laun
opinberra starfsmanna hækka um-
fram það sem gerist almennt á
markaði þá standa skatttekjur ekki
undir því.
Það er að koma í ljós að afkoma
ríkissjóðs er miklu, miklu lakari en
fjárlög og fjáraukalög gefa til kynna.
Það hefur verið eytt langt umfram
heimildir. Á árunum 2009, 2010 og
2011 nemur framúrkeyrslan 101
milljarði,“ segir Pétur en sundur-
liðun milli ára er sýnd á grafi hér
fyrir ofan. Þá vísar Pétur til þess að í
nýútkomnum ríkisreikningi komi
fram að gjöld á árinu 2012 voru 6,6
milljarða umfram heimildir fjárlaga.
Útgjöld umfram heimildir árin 2009-
2012 séu því 107,6 milljarðar kr.
„Fjárlögin sýndu því ekki raun-
verulega stöðu. Menn hafa ekki farið
að fjárlögum. Menn hafa eytt fé sem
ekki er í fjárlögum en það er bannað
samkvæmt stjórnarskrá,“ segir Pét-
ur og bendir á að margir forstöðu-
menn ríkisstofnana hafi farið fram
úr fjárlögum. Því sé ankannalegt að
þeir biðji um launahækkanir.
– Er þungur róður framundan?
„Já, heldur betur. Þegar farið er
fram úr fjárlögum er spurning hver
ber ábyrgð á því,“ segir Pétur.
Ríkið hafi úr litlu að spila
 Þingmaður Sjálfstæðisflokks segir ríkið ekki aflögufært
um miklar launahækkanir  Þungur róður framundan
Pétur H. Blöndal