Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.08.2013, Blaðsíða 36

36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.8. 2013
Græjur og tækni
E
lon Musk tilkynnti nýlega á Twitter
að hann hefði í hyggju að birta
fyrstu teikningar af nýju bylting-
arkenndu farartæki hinn 12. þessa
mánaðar. Margir bíða þess í ofvæni hvað
hann hefur fram að færa.
Áhugi Elon Musk á háhraða almennings-
samgöngum vaknaði þegar hann skoðaði
áætlanir um nýja háhraðalest sem ráðgerð er
á milli Los Angeles og San Francisco. Það
eru rúmlega 600 km sem skilja borgirnar að
en sú háhraðalest sem nú er á teikniborðinu
myndi stytta ferðatímann á milli borganna í
tæplega þrjár klukkustundir. Elon Musk tel-
ur að hægt sé að gera betur. Undanfarið hef-
ur hann gefið í skyn að hann sé að vinna í
útfærslu á því sem hann hefur kallað fimmtu
stoðina í samgöngum (hinar fjórar væru
bílar, bátar, lestar og flugvélar) sem myndi
stytta ferðatímann á milli Los Angeles og
San Francisco um 30 mínútur.
Brjálaði uppfinningamaðurinn
Undir flestum kringumstæðum væru svona
yfirlýsingar afskrifaðar sem hvert annað
bull, í það minnsta þar til teikningar lægju
fyrir. En þegar Elon Musk talar er tækni-
heimurinn vanur að hlusta.
Musk fæddist í Suður-Afríku árið 1971, en
fluttist til Bandaríkjanna til að stunda há-
skólanám í hagfræði og eðlisfræði ungur að
aldri. Að loknu námi setti hann ásamt bróðir
sínum á laggirnar fyrirtæki sem nefndist
Zip2 og bjó til hugbúnað fyrir fréttastofur.
Þeir högnuðust ágætlega þegar Compaq
keypti það fyrir $300 milljónir árið 1999.
Einungis nokkrum mánuðum síðar stofnaði
Musk fyrirtækið X.com til að þróa greiðslu-
aðferðir yfir netið. Það sameinaðist fljótlega
öðru fyrirtæki og úr varð PayPal. Musk
hagnaðist gríðarlega árið 2002 þegar eBay
keypti PayPal fyrir $1,5 milljarða, en hann
var þá stærsti einstaki hluthafinn með um
12% eignarhlut.
Musk hafði þá þegar stofnað SpaceX, með
það að markmiði að gera geimferðalög ódýr-
ari. Þar hefur hann einbeitt sér að því að
þróa eldflaugar og geimför og starfar bæði
sem forstjóri og yfirmaður tæknimála. Spa-
ceX hefur náð góðum árangri í að þróa eld-
flaugar, en það varð jafnframt fyrsta einka-
fyrirtækið til að þróa geimfar sem tengst
hefur alþjóðlegu geimstöðinni, en Musk segir
þróun þess geimfars hafa kostað innan við
$200 milljónir, sem er mjög lítið þegar geim-
ferðalög eru annars vegar. Árið 2008 gerði
SpaceX samning við NASA um að þróa nýtt
birgðaskip sem gæti leyst geimskutlurnar af
hólmi við að þjónusta alþjóðlegu geimstöðina.
En samhliða ævintýrum sínum í geimnum
hefur Musk einnig fengist við samgöngur á
jörðu niðri, en hann er stofnandi rafbílafyr-
irtækisins Tesla Motors, þar sem hann stýrir
vöruþróun. Tesla hefur verið leiðandi í þróun
rafmagnsbíla, og meðal annars séð Toyota og
Mercedes Benz fyrir mótorum til að knýja
sína rafmagnsbíla. Þá átti hann einnig þátt í
að stofna SolarCity, en það þróar lausnir fyr-
ir sólarorkuframleiðslu fyrir almenning í
Bandaríkjunum með góðum árangri.
Samgöngumáti framtíðarinnar?
Þegar Musk fór fyrst að tala um hið nýja
samgöngutæki fyrir um ári spenntu margir
eyrun. Hann hefur sjálfur kallað það Hy-
perloop (ísl. yfirlykkja) en lítið viljað segja
um frekari útfærslur enn sem komið er. Í
nýlegu viðtali lýsti hann fyrirbærinu sem
eins konar samsuðu af Concorde þotu, seg-
ulbyssu (e. railgun) og þythokkí-borði, sem
einfaldar málið lítið. Fjölmiðlar hafa þó verið
duglegir við að geta í eyðurnar með aðstoð
sérfræðinga og uppfinningamanna. Flestir
telja að um sé að ræða einhvers konar seg-
ulsvifstækni (magnetic levitation) þar sem
segulsvið yrði notað til að knýja farartækið
áfram. Slík tækni hefur verið notuð við há-
hraðalestir í Japan og Kína sem ná um 500
km hraða á klukkustund, en tæknilega séð er
hægt að ná talsvert meiri hraða með seg-
ulsvifi.
Til að ná áætluðum ferðatíma milli Los
Angeles og San Francisco þyrfti hámarks-
hraðinn hins vegar að vera vel yfir 1.000 km
á klukkustund. Það krefst mikillar orku að
ná slíkum hraða, en Musk hefur sagt að
hann sjái þetta farartæki ganga fyrir sól-
arorku. Til að það sé mögulegt telja sérfræð-
ingar að farartækið þyrfti að ferðast í loft-
tæmi til að útiloka loftmótstöðu og draga úr
hávaða. Slíkar aðstæður mætti búa til í rör-
um eða göngum sem faratækið gæti ferðast
eftir. Musk hefur þó sagt á twitter að hann
sjái ekki fyrir sér farartæki sem ferðist í
lofttæmi, þó að hann hafi gefið í skyn að það
myndi í göngum. Áætlanir hans virðast frek-
ar gera ráð fyrir að í göngunum væri hring-
rás lofts sem ferðist á miklum hraða í sömu
átt og farartækið og drægi þannig verulega
úr loftmótsöðu, líkt og þegar hjólað er í með-
vindi.
Opin tækni
Þrátt fyrir margar lærðar ágiskanir hefur
enginn viljað slá því á föstu hvernig þessi
samgöngumáti gæti virkað. Flestir eru þó til-
búnir að taka þetta alvarlega þar sem Elon
Musk er annars vegar. Musk hefur fyrir sitt
leyti sagt að hann muni ekki leita eftir einka-
leyfi fyrir þessa hugmynd, heldur muni birta
teikningar sínar undir opnum skilmálum sem
muni gera öllum kleift að betrumbæta þær.
Það er þó ljóst að ef hugmyndir hans
ganga eftir myndi það gjörbylta samgöngum
í heiminum. Hvort það verður fáum við
væntanlega að vita 12. ágúst.
Brjálaði uppfinningamaðurinn?
Elon Musk er holdtekning
hugmyndarinnar um brjálaða
uppfinningamanninn. Leikstjórinn
Jon Favreau hefur sagt að hann
sé fyrirmynd sín að persónu
Tony Stark í kvikmyndum hans
um Járnmanninn. BRAUTRYÐJANDI Í GEIMFERÐUM
SPÁIR Í ALMENNINGSSAMGÖNGUR
Fimmta
stoðin
í sam-
göngum
UNDANFARIÐ HAFA BORIST FREGNIR
AF HÁHRAÐA SAMGÖNGUTÆKI SEM
ÞÚSUNDÞJALASMIÐURINN ELON MUSK
HEFUR Á TEIKNIBORÐINU. GANGI
HUGMYNDIR HANS EFTIR MYNDI SLÍKT
FARARTÆKI FERÐAST Á MILLI LOS ANGELES
OG SAN FRANCISCO Á 30 MÍNÚTUM.
Sveinn Birkir Björnsson
sveinnbirkir@gmail.com
Möguleg virkni Hyperloop
Stop 600mph+/900kmh+
600mph+/900kmh+
600mph+/900kmh+ Stop
600mph+/900kmh+Hröðun
HröðunBremsun
Bremsun
Vagn
Göng fyrir vagn og hringrás lofts
Göng fyrir hringrás lofts
Göng fyrir vagna
Segulbremsur
Segulhröðun
Vindtúrbínur til að viðhalda hringrás lofts