Morgunblaðið - 13.09.2013, Qupperneq 16

SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Þær breytingar sem eru að verða á
heilbrigðisþjónustu í landinu kalla á
viðbrögð heilbrigðisyfirvalda að
sögn Kristjáns Þórs Júlíussonar
heilbrigðisráðherra. „Fæðing-
arstaðir er eitt af því sem við sjáum
breytast. Stjórnvöld verða með ein-
hverjum hætti að bregðast við því,
hvernig sem það verður svo gert,“
segir Kristján.
Skráðum fæðingarstöðum hefur
fækkað hratt síðustu ár og er nú svo
komið að konur geta aðeins fætt á
átta heilbrigðisstofnunum á landinu,
ef þær velja ekki heimafæðingu. Í
Morgunblaðinu í gær sagði frá því
að margar barnshafandi konur á
landsbyggðinni þyrftu orðið að
ferðast langar leiðir til að fæða börn,
sem skapar aukna áhættu, eða vera
komnar á valdan fæðingarstað með
töluverðum fyrirvara sem er aukin
fyrirhöfn og aukinn kostnaður. Kon-
urnar bera þann kostnað sjálfar fyr-
ir utan að Sjúkratryggingar greiða
ferðakostnað að hluta.
„Það er alveg ljóst að við munum
þurfa að mæta þessu með ein-
hverjum hætti hvort sem það verður
með beinum styrkjum eða sjúkra-
hóteli eða öðru. En það hafa engar
ákvarðandi verið teknar í því,“ segir
Kristján. Öryggi móður og barns
þurfi alltaf að vera í forgrunni en þá
sé spurning hvaða þjónusta er fyrir
hendi á stöðunum ef það koma upp
vandamál. „Það sem kann að breyt-
ast er hvernig við veitum þjón-
ustuna. Ég get sagt í dag að okkur
ber skylda til þess að tryggja að
verðandi mæður og væntanlegir Ís-
lendingar geti átt kost á því að fá þá
heilbrigðisþjónustu sem við viljum
tryggja öllum landsmönnum.“
Best að fæða á Íslandi
Geir Gunnlaugsson landlæknir
tekur í svipaðan streng og Kristján.
„Árangur hvað varðar fæðingar er
einstakur á Íslandi,“ segir Geir og
vísar í nýja skýrslu Europerstat um
heilsu og heilbrigðisþjónustu þung-
aðra kvenna og nýbura í Evrópu.
Rannsóknin sýnir að miðað við 28
önnur Evrópulönd er áhætta með-
göngu og fæðingar lítil á Ísland og
auk þess mjög öruggt að fæðast hér
þar sem burðarmáls-, ungbarna- og
barnadauði er hvergi lægri.
Geir segist fara víða um land og
það komi oft upp umræða um fækk-
un fæðingarstaða og óöryggið sem
hún veldur. „Það er hægt að bregð-
ast við því á margvíslegan hátt, t.d.
með því að auka aðstoð við þungaðar
konur þegar þær þurfa að flytja bú-
ferlum vegna væntanlegrar fæð-
ingar, að það sé viðeigandi aðstaða
og ákveðinn stuðningur í kringum
þær bæði í heimbyggð og á fæðing-
arstað.“
Kostnaður og fyrirhöfn
Ódýrustu fæðingarnar eru þær
sem eru heima hjá konunum eða í
heimabyggð að sögn Áslaugar Írisar
Valsdóttur, formanns Ljósmæðra-
félags Íslands. Hún segir það marg-
falt ódýrara fyrir samfélagið en að
konan fæði á hátæknisjúkrahúsi. Þá
vill hún að komið verði til móts við
þær konur sem þurfa að fæða fjarri
heimabyggð og jafnvel dvelja í lang-
an tíma á fæðingarstað.
Eðlileg meðgöngulengd er 38 til
42 vikur. Konurnar þurfa því að vera
komnar á fæðingarstaðinn upp úr 38
vikna meðgöngu og gætu í versta
falli þurft að bíða á staðnum í fjórar
vikur. Áslaug segir að vegna kostn-
aðar og fyrirhafnar, t.d. með gist-
ingu og pössun, fresti sumar konur
því að koma sér á fæðingarstað. Ef
fæðing fari af stað í heimabyggð
þurfi að flytja konurnar þær með
sjúkraflugi á fæðingarstað fyrir
mörg hundruð þúsund krónur.
Morgunblaðið/Kristinn
Nýfæddir Íslendingar Öryggi móður og barns þarf alltaf að vera í forgrunni að sögn heilbrigðisráðherra en þá sé
spurning hvaða þjónusta er fyrir hendi á stöðunum ef það koma upp vandamál.
Allir eiga að fá sömu þjónustu
 Heilbrigðisráðherra segir að yfirvöld verði að bregðast við fækkun skráðra fæðingarstaða
 Verið að skoða hvernig hægt er að koma til móts við þær konur sem þurfa að fæða fjarri heimabyggð
16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2013
Sjúkratryggðir einstaklingar
geta átt rétt á greiðslu ferða-
kostnaðar frá Sjúkratrygg-
ingum Íslands vegna sjúkdóms-
meðferðar sé viðeigandi
þjónusta ekki í boði á heima-
slóðum. Greiddir eru 2/3 hlutar
kostnaðar og aðeins tvær ferðir
á ári.
Landspítalinn í Reykjavík
starfrækir eina sjúkrahótel
landsins og er það í Ármúl-
anum. Kostnaður sjúklinga er
1.200 kr. á sólarhring og 4.000
kr. fyrir aðstandendur eða
fylgdarmenn. Ef kona þarf að
dvelja þar í 25 daga kostar það
30.000 kr. Ef maki hennar er
með henni í tíu daga bætast
40.000 kr. við þá upphæð. Þeg-
ar orlofsvefir verkalýðsfélaga
eru skoðaðir má sjá að á flest-
um stöðum er vikuleiga á or-
lofsíbúð á höfuðborgarsvæðinu
eða á Akureyri frá 20 til 40 þús-
und krónum, það fer eftir stærð
íbúðarinnar. Svo leggst uppi-
hald ofan á.
Það er stundum talað um að
það sé dýrt að eignast barn,
bara ef það allra nauðsynleg-
asta er keypt, en fyrir konur á
landsbyggðinni getur kostn-
aðurinn orðið enn meiri.
Aukaútgjöld
KOSTNAÐUR
„Ef ég verð ólétt aftur vil ég vera flutt burtu héðan,“
segir Elín Dögg Haraldsdóttir íbúi á Höfn í Hornafirði
og tveggja barna móðir. Hún fæddi yngra barn sitt á
Landspítalanum í Reykjavík í júlí síðastliðnum og hafði
þá beðið í mánuð inni á ættingja eftir að fæðingin færi
af stað.
„Ég fór til Reykjavíkur þegar ég var komin 38 vikur
á leið og fæddi þegar það vantaði einn dag upp á að ég
væri komin 42 vikur.
Það sem bjargaði mér fjárhagslega er að ég gat ver-
ið heima hjá systur minni og þurfti ekki að taka íbúð á
leigu. Þó að það hafi gengið vel er erfitt að vera inni á
öðrum og fyrir aðra að hafa heila fjölskyldu inni á sér.
Það er leiðinlegt að geta ekki hangið heima hjá sér,“
segir Elín.
Maður hennar og tveggja ára sonur voru hjá henni
allan tímann. „Ég tók strákinn úr leikskóla og mað-
urinn minn fékk frí úr vinnunni enda bjuggumst við
ekki við því að þurfa að bíða meira en tvær vikur, eins
og var þegar við áttum fyrra barnið en það fæddist líka
í Reykjavík.“
Elín segir að hún hafi athugað hvort það væri í boði
einhver fjárhagsaðstoð fyrir fólk sem þarf að fara til
Reykjavíkur til að fæða en það sé ekki. Aðeins ferða-
styrkur frá Sjúkratryggingum. En vegna þess að mað-
ur hennar þurfti að dvelja tveimur
vikum lengur en hann bjóst við í
Reykjavík greiddi stéttarfélagið
honum tveggja vikna vinnutap. Elín
er viss um að það hafi verið hátt í
hundrað þúsund króna kostnaður
fyrir fjölskylduna að dvelja í Reykja-
vík í mánuð.
„Ég ætlaði að fæða á Höfn því það
hafði allt gengið vel og þá hefði ég
ekki þurft að taka strákinn úr leik-
skólanum. En svo hætti ljósmóðirin
og ég þurfti að fara til Reykjavíkur. Heimafæðing kom
ekki til greina enda heldur ekki möguleiki því það þarf
ljósmóðir að vera á staðnum.“
Henni finnst þetta ástand ekki bjóðandi konum á
landsbyggðinni. „Það er vont að vera ljósmóðurlaus ef
eitthvað kemur upp á. Svo er búið að breyta kerfinu
þannig að ef eitthvað er, t.d. barnið lasið þarf maður að
hringja í 112 til að fá samband við lækni á staðnum.
Það má ekki hringja beint í hann og það er óþægilegt.“
Elín segist hafa verið heppin þrátt fyrir biðina. Hún
hafi heyrt af konum sem hafi þurft að bíða lengi í
Reykjavík og þvælst á milli stéttarfélagsíbúða og hót-
ela því þær gátu ekki leigt íbúðirnar samfleytt.
Beið í mánuð í Reykjavík
Elín Dögg
Haraldsdóttir
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
Venta sófasett og glerborð
Tímalaus hönnun sem hentar hvar sem er
www.facebook.com/solohusgogn
Íslensk hönnun og framleiðsla
Hönnuður:
Sturla Már
Jónsson
Verð: Stóll 98.000
2 sæta sófi 169.000
Borð 58.000
Verð m.v. ullaráklæði.