Morgunblaðið - 13.09.2013, Side 22

Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Fimmtíu ár eru síðan Norðmaðurinn
og Hólmvíkingurinn Einar Hansen
dró á land dauða sæskjaldböku sem
hann rakst á í Steingrímsfirði 1.
október árið 1963. Eðlilega vakti
fundurinn athygli hér á landi enda
dvelja sæskjaldbökur yfirleitt í
hlýrri sjó á suðræðnum slóðum.
Finna má fjölmargar blaða-
greinar sem ritaðar voru um þennan
óvænta gest en Jón Eðvald Al-
freðsson, fyrrverandi kaupfélags-
stjóri, er einn þeirra þorpsbúa sem
muna vel eftir því þegar fyrirbærinu
var stillt upp við höfnina. „Skjald-
bakan var nýlega dauð og alveg
óúldin,“ segir Jón. Hann segir að
bæjarbúar hafi flykkst niður á höfn
til að berja fyrirbærið augum. ,,Ein-
ar var mikið náttúrubarn, veiðimað-
ur og mikil skytta. Hann var á firð-
inum í október við veiðar og sá
eitthvað í sjónum. Hann keyrði trill-
una að því og fann þessa sæskjald-
böku úr suðurhöfum. Karlinn setti
skjaldbökuna á segldúk á tré-
bryggju sem þar var og nær allir í
bænum komu að til þess að skoða
fyrirbærið,“ segir Jón.
Engin hefði trúað honum
Hann segir að Einar hafi um-
svifalaust fengið virðingarsess með-
al bæjarbúa. ,,Menn trúðu ekki alltaf
öllu því sem hann sagði blessaður
karlinn. Ekki svo löngu áður sagðist
hann hafa skotið rostung sem sökk í
sæ. Mjög margir drógu það í efa og
ég er ekki viss um að nokkur maður
hefði trúað honum ef hann hefði ekki
komið skjaldbökunni í land,“ segir
Jón Eðvald.
Á vef Strandamanna er frásögn
af „happafengnum“. ,,Einar Hansen
hafði nokkrum árum áður skotið á
rostung úti á firðinum í kafalds-
muggu, en fáir trúað frásögn hans af
því. Í þetta skipti skyldu sveitung-
arnir ekki eiga annars úrkostar en
að trúa honum. Fljótlega komust
þeir feðgar að raun um að skrímslið
mikla var risaskjaldbaka, enda hafði
Einar séð sæskjaldbökur þegar
hann var formaður á yngri árum –
við Grænhöfðaeyjar vestur af Afr-
íku. Þeir náðu að koma hákarlakrók
í kjaft skjaldbökunnar og festa hana
við síðuna á trillunni og sigldu síðan
glaðir í bragði til hafnar – venjulega
tók þessi spölur þá ekki nema 25
mínútur, en með ferlíkið við báts-
hliðina var þetta klukkutíma stím.“
Strandamenn forvitnir
Á Þróunarsetrinu á Hólmavík
var í sumar opnuð sýning þar sem
saga skjalbökunnar er í forgrunni.
Hófst sýningin á bæjarhátíðinni
Hamingjudögum í byrjun júlí. Jón
Jónsson, menningarfulltrúi Vest-
fjarða, stendur að baki sýningunni og
hefur safnað saman blaðagreinum og
myndum af skjaldbökunni. ,,Sýn-
ingin hefur verið vel sótt og brott-
fluttir hafa sérstaklega gaman af því
að koma og rifja upp þessa sögu,“
segir Jón sem segir að atburðurinn
skapi sérstakan sess í huga Stranda-
manna. Hann lumar á nánari frá-
sögnum af skjaldbökunni. „Þegar bú-
ið var að draga skepnuna að landi
kom það upp að Andri Ólafsson
prestur átti bók um skjaldbökur. Úr
varð að öll hersingin fór heim til hans
og beið á meðan hann fletti því upp
hvaða kvikindi þetta væri. Í ljós kom
að þetta var stærsta sæskjaldböku-
Morgunblaðið/Golli
Í fullri stærð Til stóð að stoppa skjaldbökuna upp. Það tókst hins vegar ekki og því var búin til þessi afsteypa.
Ekki trúðu allir því
sem karlinn sagði
 Fimmtíu ár frá því sæskjaldbaka fannst í Steingrímsfirði
 Í ár fór fram 10. hrútaþuklskeppnin á Hólmavík. Fimmtíu þátttakendur tóku
þátt í ár og hafa þeir aldrei verið fleiri. Sigurvegari varð Kristján Albertsson,
bóndi á Melum í Árnessýslu. Kristján virðist öðrum fremri í þessum fræðum
því hann hefur þrívegis áður hampað sigri í þuklinu, 2006, 2007 og 2012.
Keppnin fer þannig fram að sauðfjárráðunautar meta fjóra hrúta fyrir keppni
með vísindalegum aðferðum og raða þeim í röð eftir gæðum. Keppendur eiga
svo sjálfir að reyna að finna út röðina með hendurnar einar að vopni og reyna
að komast sem næst niðurstöðum dómnefndarinnar. vidar@mbl.is
Ljósmynd/Jón Jónsson
Hrútviss Kristján Albertsson hefur fjórum sinnum sigrað í hrútaþuklskeppni.
Vann hrútaþuklið í fjórða sinn
 Á Hólmavík er næga atvinnu að fá
og óvenjufjölbreytt starfsemi sem
þrífst í bæ sem einungis er með
380 íbúa. Ásamt ferðaþjónustufyr-
irtæki, eru þar kaffihús, menning-
arsetur, rækjuvinnsla, útgerðir,
kaupfélag og byggingarfyrirtæki,
rafverktakar svo dæmi sé nefnt. Eft-
irspurn eftir húsnæði er meiri en
framboðið. Fyrir vikið réðst fast-
eignafélag heimamanna, Horn-
steinar, í byggingu á raðhúsalengju.
Hún samanstendur af þremur íbúð-
um sem eru 70-105 fermetrar að
stærð. Trésmiðjan Höfði reisti bygg-
inguna en hún hefur aðsetur á
Hólmavík og hjá henni starfa fjórir
menn. vidar@mbl.is
Morgunblaðið/Golli
Raðhús Haraldur Vignir Jónsson smiður segir verkið á lokametrunum.
Raðhús rís á Hólmavík
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Hin tvítuga Dagrún Ósk Jónsdóttir hefur unnið að
heldur óvenjulegu verkefni í sumar þar sem hún hefur
safnað sögum og myndum af álagablettum á Strönd-
um. Þeirri vinnu er lokið og nýlega var opnuð sýning
á Sauðfjársetrinu á Hólmavík þar sem sjá má ljós-
myndir af blettunum ásamt sögum af þeim sem Dag-
rún hefur safnað saman. ,,Álagablettir eru svæði sem
ríkir bannhelgi yfir. Til að mynda má ekki slá grasið á
þeim eða raska náttúrunni á annan hátt. Slíkt hefur
iðulega eitthvað slæmt í för með sér. Skepnan þín
deyr, eða það verður slys á fólki,“ segir Dagrún. Hún
fann 60-70 álagabletti á Ströndum. Í fyrstu hafi ekki
verið útlit fyrir að þeir væru svo margir en þegar hún
fór að kanna einstaka bletti nánar frétti hún gjarnan
af einum til tveimur blettum í viðbótar í gegnum fólk
sem hún var í samskiptum við á svæðinu. „Þetta geng-
ur í munnmælum fólks á milli. Fólki er gjarnan annt
um sinn álagablett og passar vel upp á hann,“ segir
Dagrún.
Galdrafár á Ströndum
Galdrar eru samofnir sögu Strandamanna og
skýr ummerki þess má sjá á Hólmavík. Þar er galdra-
safn þar sem sjá má galdrasýningu og kaffihúsið Kaffi
Galdur er þar starfrækt, auk þess sem gefnar hafa
verið út bækur um galdrafárið á Ströndum. Eiga
þær sagnir rætur sínar að rekja til ársins 1654 þegar
þrír menn voru brenndir fyrir galdur í Trékyllisvík á
Ströndum. Þær brennur mörkuðu upphaf galdra-
fársins á Íslandi sem nefnt hefur verið „brennuöld“. Í
kjölfar brennanna í Trékyllisvík voru sextán menn og
Gróf upp sögur og kortlagði
60-70 álagabletti á Ströndum
 Tvítug mær opnar sýningu í Sauðfjársetrinu
Álagablettir Dagrún Ósk
Jónsdóttir hefur safnað
myndum og sögum af álaga-
blettum á Ströndum.
VESTFIRÐIR
DAGA
HRINGFERÐ
HÓLMAVÍK
Grunnkort/Loftmyndir ehf.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2013