Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.09.2013, Blaðsíða 48

Í
fleiri ár hefur geisað óöld í Austur-
Kongó og margir hafa flúið heimili
sín yfir landamærin til nágrannarík-
isins Úganda. Í Kongó eru tugir
uppreisnarhópa og er m.a. tekist á
um yfirráð gullnáma og annarra nátt-
úruauðlinda. Til að fjármagna átökin níðast
þeir á fátækum íbúum svæðisins og ræna
þá aleigunni.
65 þúsund manns á flótta
Í sumar færðist snögglega aukin harka í
átökin og fregnir bárust af því að upp-
reisnarmenn hefðu farið ránshendi um
þorpin í nágrenni bæjarins Kamango,
nauðgað konum og drepið þá sem reyndu
að verjast. Í kjölfar þessa jókst flótta-
mannastraumurinn til mikilla muna. Á að-
eins örfáum vikum flúðu yfir 65 þúsund
manns til Úganda, aðallega konur og börn.
Sumir hafa þurft að flýja í skyndi en aðrir
hafa getað undirbúið ferðalagið betur, m.a.
tekið með sér búsáhöld, föt og verkfæri og
leigt sér farartæki til flutninganna. Fólkið
er því misjafnlega á sig komið er það kem-
ur í búðirnar handan landamæranna.
Nokkrar flóttamannabúðir eru í Úganda.
Móttökubúðirnar í Bundibugyo í Suðvestur-
Úganda, sem Morgunblaðið heimsótti, eru
þó stærstar. Fyrstu flóttamennirnir komu
þangað í byrjun júlí og síðan þá hafa yfir
25 þúsund manns átt þar viðdvöl, því mið-
ur flestir í fleiri vikur, því enn sem komið
er gengur hægt að flytja fólkið til lands-
svæðis sunnar í landinu sem því hefur ver-
ið úthlutað. Það er þó forgangsverkefni því
móttökubúðirnar hafa ekki alla þá þjónustu
sem þarf, s.s. skóla fyrir börnin.
Fleiri koma en fara
Staðan er því sú að enn koma fleiri til
búðanna í Bundibugyo en eru fluttir þaðan.
Á hverjum degi bætast um 400-500 nýir
flóttamenn við mannfjöldann sem fyrir er.
Sífellt þarf því að reisa ný tjöld, fjölga
kömrum og efla starfið í búðunum. Rauði
krossinn hefur umsjón með skipulagi þeirra
og þeim er nú skipt í átta svæði, hvert
með sínu eldhúsi. Þar fær flóttafólkið þrjár
máltíðir á dag. Nóg vatn er undir Rwen-
sori-fjöllunum en helsti vandinn sem glímt
er við nú er losun úrgangs, að sögn búða-
stjórans, Simons Anyanzos. Dýrt er að
flytja úrganginn og aka þarf með hann um
langan veg. Þó að tugir kamra séu á svæð-
inu er hreinlætisaðstaða alltaf forgangsmál
og enn þarf að bæta við til að sinna öllum
þeim 22 þúsund manns sem þar halda nú
til.
Nóg er af mat fyrir alla en World Food
Program útvegar matinn og Rauði krossinn
sér um að útdeila honum. Starfsmenn
Rauða krossins segjast ekki óttast eins og
er að maturinn gangi til þurrðar. En óviss-
an er þó alltaf til staðar, því enginn veit
hvenær og af hversu miklum þunga upp-
reisnarmennirnir láta til skarar skríða að
nýju.
Þreytt, svöng og þyrst
Er fólk kemur til búðanna er það oft
þreytt, svangt og þyrst. Þannig var komið
fyrir hópi fólks sem komið hafði í búðirnar
nóttina áður en Morgunblaðið heimsótti
þær. Konur og börn sátu í vegkantinum og
biðu þess sem verða vildi. Mæður gáfu
ungum börnum sínum brjóst og nudduðu
fætur þeirra eldri. Hitinn var mikill og
ferðalagið hafði tekið toll af mörgum. Það
sást best á börnunum sem reyndu að sofa
með höfuð á öxl mæðra sinna. Þau voru
þögul og grandskoðuðu umhverfi sitt, um-
hverfi búðanna sem verða athvarf þeirra
næstu vikur og jafnvel mánuði.
„Þegar þau koma eru þau hrædd og óör-
ugg og vita ekkert hvað bíður þeirra,“ seg-
ir Stephen Mawa Alatawa, aðstoð-
arbúðastjóri Rauða krossins á svæðinu og
horfir yfir hópinn sem komið hafði um
nóttina. „En innan fárra daga eru þau orð-
in öllum hnútum kunnug í búðunum.“
Saumað og spjallað á torginu
Sumir hafa getað tekið saumavél eða verk-
færi með sér og selja öðru flóttafólki þjón-
ustu sína. Stemningin í kringum svæðið þar
sem fólkið er að vinna minnir um margt á
eitt af fjölmörgum markaðstorgum stórra
sem smárra bæja í Úganda. Margir sitja
og spjalla saman, segja sína sögu og spyrja
nýja flóttamenn fregna að heiman. Aðrir
tálga hugsi, reyna að selja nokkra ávexti
eða grænmeti.
Skammt frá heldur hópur kvenna til og
þvær þvott af miklum móð. Meðal þeirra
situr lítil stúlka og nuddar af ákveðni bletti
úr fötum með vatni og sápu. Hún er frá
Kongó, stödd í flóttamannabúðum í Úganda
og gerir sér sjálfsagt ekki enn grein fyrir
FLÓTTAMANNABÚÐIR Í BUNDIBUGYO Í SUÐVESTUR-ÚGANDA
Börn með
bólgna fætur
ÞAU KOMA FÓTGANGANDI ÚT ÚR NÁTTMYRKRINU Í ÁTT AÐ FLÓTTAMANNABÚÐUNUM. SUM
HAFA GENGIÐ DÖGUM SAMAN MEÐ LÍTIL BÖRN SÍN Á BAKINU OG BÚSÁHÖLD OG RÚMDÝNUR
UNDIR HANDLEGGNUM EÐA Á HÖFÐINU. ELDRI BÖRNIN ÞURFA AÐ GANGA, JAFNVEL BERFÆTT.
OG ÞEGAR ÞAU KOMA LOKS Á ÁFANGASTAÐ, EFTIR AÐ HAFA FLÚIÐ UNDAN OFBELDI OG RÁNUM Í
HEIMALANDINU, ERU LITLIR FÆTUR ÞEIRRA BÓLGNIR EFTIR GÖNGUNA.
Texti og myndir Sunna Ósk Logadóttir sunna@mbl.is
Lítil stúlka að þvo fötin sín við
þvottalaugarnar í búðunum.
Börnin þurfa að hjálpa til.
Sumir hafa náð ad flýja yfir landamærin með sauma-
vélar og verkfæri til ad geta skapað sér atvinnu. Í búð-
unum eru meðal annars saumuð föt og smíðaðir stól-
ar og þeir seldir þeim sem eiga einhverja peninga.
Úganda og Kongó
ÚgandaAustur
Kongó
Viktoríu-
vatn
Bundibugyo-
hérað
Bundibugyo
Kamango
Kampala
Rúanda
Tansanía
Suður-Súdan
Kenía
Strákar með diska sína
eftir hádegismatinn i
búðunum. Tjöld flótta-
manna allt i kring.
48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.9. 2013