Morgunblaðið - 23.01.2014, Blaðsíða 10

10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 2014
Pólarolía góð fyrir líkamann
Í nýlegri doktorsrannsókn Linn Anne
Bjelland Brunborg kom í ljós að
selolía, sem var gefin í gegnum sondu
beint niður í skeifugörn, linar liðverki,
dregur úr liðbólgum og hefur að auki
jákvæð áhrif á þarmabólgu. Fæða
áVesturlöndum inniheldur hlutfallsle-
ga mikið magn af omega 6 fitusýrum
í samanburði við omega 3 fitusýrur.
Þetta getur orsakað ójafnvægi í líka-
manum, sem að einhverju leyti getur
útskýrt af hverju margt fólk þjáist af
offitu og ýmsum lífsstílstengdum sjúk-
dómum eins og hjarta- og æðasjúkdó-
mum, sykursýki og krabbameini.
Besta leiðin til að greiða úr þessu
ójafnvægi er að auka neyslu á
sjávarfangi sem almennt er auðugt af
langkeðju omega fitusýru og samtímis
að minnka neyslu á matvörum sem
eru ríkar af omega fitusýrum.
Þarmabólga og liðverkir
Rannsókn Brunborgs á selkjöti bendir
til að það sé bæði holl og örugg fæða.
Selspikið er mjög ríkt af langkeðju
omega fitusýrum sem hefur áhrif á
staðbundin hormón, sem meðal
annars eru mikilvæg fyrir bólguvið-
brögð líkamans. Virkni selolíunnar á
bólguviðbrögð var prófuð í klínískri
tilraun á sjúklingummeð liðverki og
IBD. IBD-sjúklingar hafa oft minnk-
andi starfsgetu og lífsgæði vegan sjúk-
dómsins og möguleikar á lækningu
eru litlir. Lyf sem draga úr liðverkjum
geta gert þarmabólguna verri.
Brunborg sýndi með tilraunum að
selolía, sem var gefin í gegnum sondu,
linar liðbólgur, liðverki og hefur að
auki jákvæð áhrif á þarmabólgu. Að
neyta nægilegs sjávarfangs með omega
fitusýrum getur haft fyrirbyggjandi
áhrif þegar um þróun sjúkdóma eins
og IBD og annarra bólgusjúkdóma,
hjarta- og æðasjúkdóma er að ræða.
Selolía fæst í öllum helstu apótekum
og heilsu-búðum og ber nafnið
Polarolje.
Linar verki og minnkar bólgurNý Polarolía
Nýtt útlit-meiri virkni
Selolía, einstök olía
Meiri virkni
Hátt hlutfall Omega 3
fitusýrur
Minn læknir mælir með
Selolíu, en þinn?
Gott fyrir:
Maga- og þarmastarfsemi
Hjarta og æðar
Ónæmiskerfið
Kolesterol
Liðina
Selolían fæst í:
apótekum, Þín verslun Seljabraut,
heilsuhúsum, Fjarðarkaupum,
Fiskbúðinni Trönuhrauni, Hafrúnu og MelabúðSími 555 2992 og 698 7999
Nýtt!
D-vítamínbætt
Malín Brand
malin@mbl.is
Málþingið er það fyrstasem haldið er á þessuári hjá Geðhjálp enmarkmið félagsins er
að berjast fyrir réttindum og
bættri þjónustu fyrir fólk með geð-
raskanir ásamt því að miðla
fræðslu og vinna gegn fordómum í
samfélaginu. Á málþinginu sem
haldið verður á Grand Hótel
Reykjavík frá klukkan 13 til 16:15
verður einkum fjallað um það við-
kvæma mál sem frelsissvipting í
formi nauðungarvistunar og sjálf-
ræðissviptingar er, sem og þegar
valdi er beitt í geðheilbrigðisþjón-
ustunni.
„Frelsið er grundvallarmann-
réttindi. Með málþinginu viljum við
vekja athygli almennings á því að
frelsisskerðingar geðsjúkra tíðkast
alla daga hér á landi,“ segir Anna
Gunnhildur, framkvæmdastjóri
Geðhjálpar.
Svipting frá 48 stundum til
lengri tíma
Frelsisskerðing getur varað í
48 klukkustundir og er ein-
staklingur þá vistaður á spítala í
framhaldi af mati læknis. Nauð-
ungarvistun á spítala sem sam-
þykkt er af innanríkisráðuneytinu
getur varað töluvert lengur eða allt
að 21 dag. Sjálfræðissvipting er
það þriðja í þessari upptalningu og
getur hún verið í sex mánuði eða
lengur og jafnvel ótímabundin, að
sögn Önnu Gunnhildar. Ótíma-
bundin sjálfræðissvipting er ekki
algeng þegar geðsjúkir eiga í hlut
en komi til hennar eru það dóm-
stólar sem kveða úr um hana.
„Við ætlum að vekja athygli á
þessu og á málþinginu kemur fram
sjónarhorn fólksins sjálfs og sjón-
arhorn ættingja, fagfólks og lög-
reglu sem stundum kemur að þess-
um málum. Bæði viljum við vekja
athygli á þessu og svo er þetta inn-
legg í endurskoðun lögræðislag-
anna í innanríkisráðuneytinu. Ég
veit að farið hefur fram óformleg
vinna í ráðuneytinu að undanförnu
og brátt hefst formlegri vinna og
við viljum að þetta sé innlegg í þá
vinnu,“ segir Anna Gunnhildur.
Í lögræðislögum nr. 71/1997
kemur fram að ættingjar geta farið
fram á nauðungarvistun eða sjálf-
ræðissviptingu og hefur það valdið
ósætti innan margra fjölskyldna,
eðli málsins samkvæmt. „Lengi vel
var í flestum sveitarfélögum al-
gengast að ættingjar óskuðu eftir
sjálfræðissviptingu eða nauðung-
arvistun og þá varð oft trúnaðar-
brestur á milli þess sem var nauð-
ungarvistaður eða sjálfræðissviptur
og viðkomandi ættingja sem var
kannski var jafnframt nánasti að-
standandi og hefði átt að vera
stuðningsaðili. Þetta hefur valdið
því að fólk hefur fjarlægst og jafn-
vel ekki talast við svo áratugum
skiptir. Þetta hefur klofið fjöl-
skyldur,“ segir Anna Gunnhildur.
Með mannvirðingu
að leiðarljósi
Í dag er það orðið algengara
að sveitarfélögin fari fram á sjálf-
ræðissviptingu eða nauðungar-
vistun.
Anna Gunnhildur segir að
markmið Geðhjálpar séu skýr:
„Við viljum að mannvirðing sé
alltaf höfð að leiðarljósi og það sé
hlustað á viðkomandi og áhersla
lögð á að það séu samtalsmeðferðir
í staðinn fyrir lyf og þannig að
frelsisskerðing sé ekki nema bara í
algjörum undantekningartilvikum
og það sé allt annað reynt áður,“
segir hún.
Nauðungarvistuð í fjórgang
Einn af fyrirlesurum mál-
þingssins í dag er Ágústa Karla Ís-
leifsdóttir. Bera fór á geðröskunum
hjá henni um tvítugt en í dag er
hún fjörutíu og fjögurra ára og hef-
ur á rúmum tuttugu árum verið
nauðungarvistuð fjórum sinnum og
gefið frá sér uppeldi barna sinna
fjögurra.
„Ég var lögð inn í fyrsta skipti
árið 1992. Ég lenti í ástarsorg, varð
þunglynd og var óhuggandi,“ segir
Ágústa sem var þar inni í nokkrar
vikur. „Þá byrjaði í raun þetta ferli,
að vera inn og út af geðdeild í
gegnum árin.“
Í mörg ár barðist hún gegn því
að fara á örorkubætur og reyndi að
stunda vinnu þrátt fyrir veikindin.
Árið 2003 fór hún á örorkubætur.
Sem fyrr segir er Ágústa móð-
ir fjögurra barna. Hún sveiflast á
Ættingjar óski ekki
eftir nauðungarvistun
Geðhjálp heldur í dag málþing undir yfirskriftinni Hvers virði er frelsið? Fjallað
verður um sjálfræðissviptingu, nauðung og valdbeitingu í geðheilbrigðisþjónustu.
Anna Gunnhildur Ólafsdóttir er framkvæmdastjóri Geðhjálpar og telur hún brýnt
að mannvirðing sé höfð að leiðarljósi í málefnum geðsjúkra. Undir það tekur
Ágústa Karla Ísleifsdóttir sem sjálf hefur verið nauðungarvistuð fjórum sinnum.
Morgunblaðið/Kristinn
Geðhjálp Markmið félagsins er að berjast fyrir réttindum og bættri þjón-
ustu fyrir fólk með geðraskanir og miðla fræðslu og vinna gegn fordómum.
Þessari áhugaverðu vefsíðu er haldið
úti af ungum eðlisfræðingi sem vann
hjá NASA við að búa til róbóta. Á
hverjum þriðjudegi birtast á síðunni
svör við ýmiss konar spurningum um
eðlisfræði og hann kemur með
áhugaverða hlið á þeim.
Í þessari viku er spurt hvað myndi
gerast ef öllum heimsins veirum væri
safnað saman á einn stað. Hversu
mikið pláss tækju þær og hvernig
myndu þær líta út.
Þessu leitast eðlisfræðingurinn við
að svara og máli sínu til stuðnings og
skýringa notast hann við einfaldar
teikningar.
Lesendur geta sent inn spurningar
gegnum vefinn og vafrað um og lesið
eldri svör. Í síðustu viku var þeirri
áhugaverðu spurningu varpað fram
um hvað myndi gerast ef allir jarðar-
búar myndu hoppa á sama augna-
bliki.
Vefsíðan www.what-if.xkcd.com
Hvað ef ...?
Jörðin Ótal eðlisfræðispurningum er svarað á síðunni á hverjum þriðjudegi.
Í dag klukkan 16 verður gengið um
Hólavallakirkjugarð með leiðsögn
sem fróðir annast. Mæting er við
inngang Þjóðminjasafnsins og það-
an verður gengið yfir í garðinn. Sól-
veig Ólafsdóttir og Heimir Janusar-
son velta því fyrir sér upphátt með
öðrum í göngunni hvað verði um
Hólavallagarð, þennan gamla garð
við Suðurgötuna í Reykjavík. Um
þessar mundir eru einmitt 175 ár
frá því að fyrsta gröfin var tekin í
garðinum.
Sjónum verður beint að sérstöðu
garðsins og einkennum í fortíð, nú-
tíð og framtíð ásamt því að setja
hann í vítt og breitt menningar-
sögulegt samhengi.
Allir eru velkomnir í gönguna um
garðinn og þátttaka er ókeypis.
Endilega ...
... gangið um
Hólavalla-
kirkjugarð
Morgunblaðið/Billi
Fræðsla Sérkenni garðsins eru mörg.
Skannaðu kóðann
til að fara inn á
vefsíðuna.