Morgunblaðið - 05.03.2014, Side 6

BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Fláskarðskriki er ekki heiti sem
fólki er tamt, en efni þaðan kemur
þó ótrúlega oft við sögu í daglegu lífi.
Um árabil hefur skeljasandur verið
sóttur í gjöfula námu með þessu
nafni þar sem heitir við Syðra-
Hraun í Faxaflóa. Síðustu ár hefur
nýtingin dregist verulega saman og
er langt undir viðmiðun Orkustofn-
unar.
Skeljasandurinn var aðalhráefnið
í sementi frá Sementsverksmiðjunni
á Akranesi allt frá því hún tók til
starfa árið 1958 og þar til starfsemi
hennar lagðist af fyrir nokkrum ár-
um. Hann er nú einkum notaður til
íblöndunar í basaltsand úr Héraðs-
vötnum hjá Steinullarverksmiðjunni
á Sauðárkróki, BM Vallá notar
skeljasand í framleiðslu á eldmúr og
kalkríkur sandurinn er notaður við
túnrækt og akuryrkju.
Aðrir þekkja hann sem undirlag í
reiðskemmum hestamanna, á
strandvöllum til blakiðkunar og
skeljasandur er „vinsæll“ í glompum
á golfvöllum víða um land, að
ógleymdum ljósum sandinum á yl-
ströndinni í Nauthólsvík svo nokkur
dæmi séu nefnd. Í fyrrakvöld var
einmitt 1500 tonnum af skeljasandi
dælt á ylströndina í Nauthólsvík og
er það gert annað hvert ár.
Bætist stöðugt inn á svæðið
Nýtingarleyfi Björgunar í Flá-
skarðskrika 2009 til 2019 hljóðar
upp á 1,5 milljónir rúmmetra, en alls
hljóðar leyfi Björgunar á þessu
svæði í Faxaflóa upp á 6,5 milljónir
rúmmetra.
Gunnlaugur Kristjánsson, fram-
kvæmdastjóri Björgunar, segir að
heildarnotkun skeljasands hafi verið
um 7.500 tonn í fyrra, en árið 2007
hafi notkunin verið um 175 þúsund
tonn og mest hafi verið sótt fyrir
Sementsverksmiðjuna á Akranesi.
Sandlagið á Fláskarðskrika er
þykkt og hefur Björgun heimild til
að sækja skeljasand á 418 hektara
svæði þar, en auk þess hefur Björg-
un námaleyfi á sömu slóðum á um
450 hekturum til viðbótar. Sandinum
er dælt upp af 30-36 metra dýpi.
„Menn vita ekki nákvæmlega hversu
mikið er þarna af skeljasandi,“ segir
Gunnlaugur. „Það virðist alltaf bæt-
ast inn á svæðið, sama hversu mikið
við tökum þaðan. Ekki er vitað um
önnur svona stór belti með hreinum
skeljasandi, nema þá helst í fjörum
víða við land,“ segir Gunnlaugur og
bætir því við að á þessum slóðum séu
gjöful fiskimið minni báta.
Rúmlega 60 ára saga
Í yfirlitsgrein sérfræðinga Orku-
stofnunar um efnistöku af hafsbotni
við Ísland kemur fram að kaflaskil
urðu í uppdælingu efnis af hafsbotni
árið 1953, en þá var að öllum lík-
indum gerð fyrsta tilraun til að dæla
upp efni af hafsbotni utan hafna á Ís-
landi, þ.e. skeljasandi við Syðra-
Hraun í Faxaflóa. Þá hafði stjórn
sementsverksmiðjunnar ákveðið að
láta gera tilraunadælingu á skelja-
sandinum áður en hafist yrði handa
við byggingu verksmiðjunnar.
Reglubundin efnistaka hófst svo
með uppdælingu skeljasands fyrir
Sementsverksmiðju ríkisins á Akra-
nesi við upphaf reksturs hennar
1958.
Fyrstu ár verksmiðjunnar var
skipið Sansu notað í dælinguna, en
það var í eigu danskra aðila. Árið
1962 var samið við Björgun um verk-
ið og hefur fyrirtækið séð um það
síðan.
Fláskarðskriki kemur víða við sögu
 Skeljasandur áður notaður í sement, nú í steinull og eldmúr  Þekktur í glompum golfvalla,
í reiðskemmum og völlum fyrir strandblak  Skeljasandur sóttur á Syðra-Hraun í Faxaflóa í 60 ár
Ljósmynd/Guðmundur Árnason
Ylströndin Skeljasandi dælt úr Sóleyju, skipi Björgunar, upp í Nauthólsvík-
ina. Sandurinn er sóttur á rúmlega 30 metra dýpi á Fláskarðskrika.
Skeljasandur
Loftmyndir ehf.
Fláskarðskriki
Akranes
ReykjavíkSkerjafjörður
Hv
alf
jör
ðu
r
Kollafjörður
FAXAF LÓ I
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skeljasandur Um 7.500 tonn voru notuð í fyrra, en 175 þúsund tonn 2007.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. MARS 2014
Stefnt er að því að reisa allt að 850
íbúðir á Valssvæðinu við Hlíðar-
enda í Reykjavík. Af þeim verða
um 200 svokallaðar stúdentaein-
ingar og til útleigu fyrir náms-
menn.
Þetta kom fram á kynningu á
uppbyggingu á svæðinu sem haldin
var í gær.
Félagið Valsmenn hf. stefnir á að
byrja jarðvegsframkvæmdir strax
á þessu ári vegna um 600 íbúða og
verslunar- og þjónustuhúsnæðis.
Íþróttafélagið Valur og Reykjavík-
urborg eiga til viðbótar reiti á
svæðinu, en með þeirri uppbygg-
ingu má gera ráð fyrir allt að 250
fleiri íbúðum.
Brynjar Harðarson, formaður
Valsmanna hf., segir í samtali við
mbl.is að framkvæmd þeirra muni
taka sex ár og fjármögnunin sé
fjölþætt.
Þegar hafi náðst samstarf við ís-
lenska fagfjárfesta um þátttöku í
verkefninu, en heildarkostnaður
þess er á bilinu 25 til 30 milljarðar.
Valsmenn hf. er í 40% eigu
Knattspyrnufélagsins Vals, en rúm-
lega 400 einstaklingar eiga 60%
hlut. Félagið var stofnað sem fjár-
hagslegur bakhjarl Vals.
Helmingur þeirra 600 íbúða sem
verða byggðar á Hlíðarenda verður
tveggja herbergja og rúmur fimmt-
ungur þriggja herbergja. Stefnt er
að því að hefja framkvæmdir í
haust. Á kynningu í ráðhúsinu í
gær var sagt að áætlað væri að
fyrstu íbúarnir myndu geta flutt
inn árið 2016, en jarðvegsvinna
gæti hafist strax á þessu ári.
Í þeim breytingatillögum á deilu-
skipulagi svæðisins sem nú eru til
umfjöllunar hjá borginni er gert
ráð fyrir að íbúðum verði fjölgað
úr 360 í 600 og dregið úr umfangi
atvinnuhúsnæðis á móti.
Segir í tilkynningu frá fram-
kvæmdaaðilum að fjölgun tveggja
og þriggja herbergja íbúða sé ekki
síst til að mæta aukinni eftirspurn
eftir slíku húsnæði í miðborg
Reykjavíkur. Hið nýja íbúðarhverfi
mun að hluta til rísa á þriðju flug-
braut Reykjavíkurflugvallar. Til
stendur að leggja þá braut niður en
enn er óljóst hvenær af því verður.
Samhliða byggingu íbúðar-
hverfis verður ráðist í breytingar á
íþróttasvæði Vals á Hlíðarenda,
með tilfærslu á gervigrasvelli,
fjölgun æfingavalla og byggingu
knatthúss í hálfri stærð.
thorsteinn@mbl.is
Ný byggð Hugmyndir arkitektanna að útliti fjölbýlishúsanna.
Áforma að reisa 850 íbúðir á Valssvæðinu
 Heildarkostnaður við verkið er áætlaður 25-30 milljarðar króna  Jarðvegsframkvæmdir eiga að
hefjast á þessu ári  Meirihluti íbúða verður 2-3 herbergja  Fyrstu íbúarnir geti flutt inn árið 2016
Tölvumynd/Alark arkitektar
Hlíðarendabyggðin Stúdentaíbúðir verða við hlið nýja knatthússins. Nær Umferðarmiðstöðinni rísa fjölbýlishús.