Morgunblaðið - 07.03.2014, Side 40

40 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. MARS 2014
Fyrsta einkasýningin sem haldin
hefur verið á verkum myndlist-
armannsins Ragnars Kjartanssonar
í listasafni í New York verður opn-
uð í New Museum 7. maí nk. og
stendur hún til 22. júní. Gjörningur
Ragnars, Take Me Here by the
Dishwasher – Memorial for a Mar-
riage, verður fluttur í safninu af tíu
tónlistarmönnum sem leika munu
án afláts frá upphafi til enda sýn-
ingarinnar.
Morgunblaðið/Einar Falur
Eftirsóttur Ragnar Kjartansson.
Gjörningur fluttur
í New Museum
Tónlistarfélag Akureyrar stendur
fyrir hádegistónleikaröðinni Föstu-
dagsfreistingum. Næstu tónleikar
raðarinnar verða í Menningarhús-
inu Hofi í dag kl. 12.
Þar flytja söngkonurnar Helena
Guðlaug Bjarnadóttir og Eyrún
Unnarsdóttir ásamt Daníel Þor-
steinssyni píanóleikara dúetta eftir
Mendelssohn og 1862 Nordic Bistro
matreiðir súpu fyrir tónleikagesti.
Mendelssohn-
dúettar í Hofi
Þessi athyglisverða skáld-saga, Sannleikurinn ummál Harrys Quebert, komút í Sviss og Frakklandi
haustið 2012, hefur síðan verið þýdd
á mörg tungumál og hreiðrar alls
staðar um sig ofarlega á metsölu-
listum. Hér klifrar hún líka hratt
upp listann enda um áhugaverða og
sérlega spennandi bók að ræða, sem
byggist á formúlu spennusagna en
er þó um leið að mörgu leyti annað
og meira.
Athygli verkur að höfundurinn Jo-
ël Dicker er ungur að árum, ekki enn
orðinn þrítugur, og hefur hann furðu
sterk tök á skáldsöguforminu í þess-
ari annarri bók sinni, ekki síst á
byggingunni, þótt ákveðinn byrj-
endabrag megi vissulega greina í
persónusköpuninni þar sem karakt-
erar vilja verða nokkuð einsleitir og
virðast oft skapaðir til þess að þjóna
framvindunni.
En þetta er skáldsaga um líf,
dauða og skáldskap. Um sköp-
unarþörfina, sköpunarkraftinn,
sannleikann og lygina – og for-
boðnar ástir. Allt sígild og mikilvæg
viðfangsefni og evrópskur höfund-
urinn kýs að láta söguna gerast að
mestu í dauðyflislegum bandarísk-
um smábæ, í New Hampshire-ríki,
og kápumynd bókarinnar sem hefur
verið notuð víðar, eftir bandaríska
málarann Edward Hopper, hjálpar
til við sviðsetninguna.
Söguna segir ungur rithöfundur,
Marcus Goldman, sem sló í gegn
með fyrstu skáldsögu sinni. Nú er
hann orðinn of seinn að skila næstu
bók, útgefandinn hótar lögsókn og
Goldberg leitar til læriföður síns úr
háskóla, þjóðkunns höfundar sem
heitir Harry Quebert og býr í þess-
um smábæ. Skömmu síðar er hann
ákærður fyrir að hafa orðið valdur
að hvarfi Nolu
Kellergan, fimm-
tán ára stúlku
sem hvarf rúmum
þremur áratug-
um fyrr eftir að
gömul kona hafði
látið vita af því að
hún sæi karl elta
unga stúlku úti í
skógi. Sú gamla
var myrt nokkrum mínútum síðar en
stúlkan hafði ekki sést síðan. Gold-
berg kýs að reyna að bjarga ferli sín-
um, og útgáfusamningi, með því að
skrifa bók um málið og slæst í för
með fylkislögreglumanni sem rann-
sakar það. Fyrir vikið hefur hann í
senn aðgang að Quebert vini sínum,
sem segir sögu sína, og frásögnum
vitna og annarra sem tengjast mál-
inu. Og þetta mál vindur svo sannar-
lega upp á sig, á forvitnilegan hátt,
og nýjar upplýsingar kollvarpa í sí-
fellu því sem sögumaður og rannsak-
endur töldu sig vita með vissu.
Rithöfundarnir tveir eru nokkuð
glærir karakterar. Sá ungi er kapp-
samur og í leit að frægðinni sem
virðist hafa opinberast honum nokk-
uð áreynslulaust, hann þarf ekki að
hafa mikið fyrir hlutunum og fær
auðveldlega aðgang að öllum upplýs-
ingum. Sá eldri virðist hins vegar
fastur í fortíð, vegna óuppgerðra
mála, og á sér leyndarmál sem koma
á óvart. Hann öðlaðist frægð fyrir
bók sem sífellt er vísað í og átti þessi
lesandi erfitt með að skilja hvers
vegna það þunnildi átti að hafa sleg-
ið í gegn; þar vantaði betri und-
irbyggingu af hálfu höfundar. Þá
koma margar aðrar persónur við
sögu, flestar nokkuð kantaðar og
kunnuglegar úr heimi spennusagna:
fallega ljóskan á veitingahúsinu, fá-
mál þorpslöggan, óður prestur, sjálf-
boðaliði á bókasafni, dularfullur auð-
kýfingur, fatlaður maður sem lífið
hefur leikið illa, hrjúfa rannsókn-
arlöggan sem reynist gulli betri,
æsti útgefandinn, vænisjúka móðirin
sem er af gyðingaættum …
Þýðing Friðriks Rafnssonar er
lipur og áreynslulaus, enda ekki við
öðru að búast af hans hálfu. Texti
Dickers er án efa auðveldari við-
fangs en bækur eftir höfunda á borð
við Kundera og Houellebecq, sem
Friðrik hefur þýtt, en það sem á
skortir hér í persónusköpun og djúp-
hygli bætir höfundurinn upp með
hraða frásagnarinnar og framúr-
skarandi byggingunni. Og þetta er
bráðskemmtileg saga aflestrar,
býsna spennandi, með óvæntum
vendingum, og hún hrífur skilj-
anlega lesendur hér á landi sem ann-
ars staðar.
Höfundurinn „… það sem á skortir hér í persónusköpun og djúphygli bætir höfundurinn upp með hraða frásagn-
arinnar og framúrskarandi byggingunni,“ segir rýnir um sögu Joëls Dickers.
Sannleikur kemur smábæ á hvolf
Skáldsaga
Sannleikurinn um mál Harrys
Quebert bbbbn
Eftir Joël Dicker.
Friðrik Rafnsson íslenskaði.
Bjartur, 2014. Kilja, 686 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Í Listasafni Íslands verður í kvöld
klukkan 20 opnuð yfirlitssýning á
verkum Magnúsar Kjartanssonar
myndlistarmanns (1949-2006). Sýn-
ingin nefnist Form, litur, líkami: Há-
spenna / Lífshætta og er sett upp í
fjórum sölum safnsins. Sýning-
arstjóri er Laufey Helgadóttir.
Magnús var einn þeirra lista-
manna sem brúuðu bilið milli form-
rænnar myndlistar eftirstríðsáranna
– óhlutbundinnar og fígúratívrar –
og póstmódernískrar listar á 9. og
10. áratug liðinnar aldar. Hann var
einn af stofnendum Nýlistasafnsins
undir lok 8. áratugarins og tók að
auki virkan þátt í sýningarhaldi fé-
laga sinna á hinum ýmsu sýning-
arstöðum. Eftir nám við Myndlista-
og handíðaskóla Íslands stundaði
Magnús framhaldsnám við Kon-
unglegu listaakademíuna í Kaup-
mannahöfn á árunum 1972 til 1975,
og varð með tímanum einn kunnasti
listamaður landsins. Hróður hans
barst víða, meðal annars til Spánar,
þar sem verk hans vöktu athygli og
aðdáun. Fjallað verður um sýn-
inguna og list Magnúsar í Sunnu-
dagsblaði Morgunblaðsins.
Morgunblaðið/Þorkell
Listamaðurinn Magnús Kjartansson (1949-2006) við verk sín á sýningu árið
1999. Yfirlitssýning á verkum hans verður opnuð í kvöld í Listasafni Íslands.
Yfirlitssýning opnuð
á verkum Magnúsar
Helena Guðlaug
Bjarnadóttir
Eyrún
Unnarsdóttir