Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.03.2014, Side 22

S
ífellt fleiri vilja vita hvaða
skór henta þeirra fótlagi
fyrir hlaup. Það skiptir
máli að vera í réttum
skóm sem henta niðurlagi hvers
og eins fyrir hlaup. Hlaupaferill
fólks, þ.e. hvernig við hlaupum, er
mismunandi og ef notast er við
skó sem ekki henta fótlaginu get-
ur það leitt til meiðsla í baki,
mjöðmum, ökkla og þar fram eftir
götunum.
Hins vegar er hugmyndafræðin
að breytast og
skiptast skoðanir
eru á því hvort
æskilegt sé að
gefa fótum full-
kominn stuðning.
Ef engin sérstök
vandamál eru til
staðar ætti fót-
urinn að fá að
spreyta sig sjálfur
og styrkja sig án þess að vera
pakkaður inn í skó. „Það hefur
klárlega aukist að fólk veltir
þessu fyrir sér, bæði byrjendur
og lengra komnir,“ segir Lýður
B. Skarphéðinsson, sérfræðingur í
göngu- og hlaupagreiningum hjá
Atlas göngugreiningu. „Fólk kom
til mín fyrir nokkrum árum með
vottun frá lækni um meiriháttar
vandamál tengd göngulagi. En nú
eru fleiri og fleiri sem vilja vita í
hvaða skóm þeir eiga að vera. Ég
fæ fullt af fólki í göngugreiningu
sem ekkert er að og margir farn-
ir að ráðleggja nýliðum í hlaupinu
að fá göngugreiningu. Í kjölfarið
hjálpum við fólki að velja réttu
skóna.“
Lítill vandi er að kanna hvernig
niðurstig maður hefur. „Það spilar
fleira inn í en innhalli og úthalli.
Flestir sem hlaupa lenda á hæln-
um, en sumir lenda á miðjum
fætinum og enn aðrir á táberg-
inu,“ segir Lýður. Í göngu- og
hlaupagreiningu er göngulagið
skoðað á hlaupabretti ásamt upp-
tökubúnaði, tölvu og myndvinnslu-
forriti. Ef fóturinn hefur of mik-
inn innhalla eða úthalla er ráðlagt
um skóbúnað fyrir vinnu og frí-
stundir, um innlegg, mælt með
því að byggja undir táberg eða
annað og fleira.
Hugmyndafræðin
að breytast
Martha Ernstsdóttir, sjúkraþjálf-
ari og jógakennari, hefur hlaupið
í mörg ár eins og mörgum er
kunnugt. Hún segir úrvalið svo
mikið í dag að auðvelt sé að fá
valkvíða. „Ég get ekki sagt að
einn skórinn sé betri en annar.
Við erum svo misjafnir ein-
staklingar og misjafnt hvað pass-
ar hverjum og einum,“ segir
Martha aðspurð
um hvað hún hef-
ur í huga þegar
kemur að því að
velja skó. „Ég
mæli með að fólk
máti og prófi
ýmsar tegundir.
Svo eru sérfræð-
ingar sem eru
búnir að sérhæfa sig í því að
skoða fótlag og gefa fólki hug-
myndir um hvað hentar fyrir
hvern og einn.“
Martha segir hugmyndafræðina
hafa breyst töluvert undanfarið.
Áður hafi skór átt að hafa sem
mestan stuðning og vera sem
þéttastir fætinum. „Sú hug-
myndafræði hefur breyst sem ég
er svolítið hrifin af. Ég held að
við eigum ekki að pakka fótunum
okkar alveg inn. Þá fara bara
vöðvar og liðbönd að slappast því
þau hætta að þurfa að vinna
sjálfir. Ég er farin að vera hrifin
af því að hafa ekki svo mikinn
stuðning, svo framarlega sem að
ekkert sé að, þá þarf viðkomandi
kannski stuðning til þess að byrja
með, sérstakan stuðning til að
styrkja fæturna.“ Auk þess segist
hún hrifin af því að vera berfætt
þegar við á, t.d. heim og á sumr-
in, nota litlu vöðvana og styrkja
bogann í fætinum. „Þetta er svo-
lítið eins og að ganga alltaf með
hækju, ef þú ert alltaf með hækj-
una þá hætta vissir hlutir að
virka. Ef þú ert með þennan full-
komna stuðning, fara vöðvar að
slaka.“
Gott að notast
við tvenna skó
Martha segir að snjallt sé að hafa
tvenna skó til skiptanna og þá
ekki endilega sömu týpuna.
Skórnir endist betur fyrir fæturna
og gott sé að leyfa fætinum að
styðjast við mismunandi skó. „Þó
það sé svolítið dýrt í byrjun þá
held ég að það sé ekki gott að
nota alltaf sömu skónna dag eftir
dag heldur flakka á milli.“
Martha leggur mikla áherslu á
að teygja á og gera hlutina skyn-
samlega þegar kemur að því að
hlaupa. „Oft held ég að fólk sé að
æfa of mikið frekar en að það sé
beint skónum að kenna. Að teygja
á er gríðarlega mikilvægur hluti
þjálfunarinnar og ég legg mikla
áherslu á það,“ segir Martha.
„Mér finnst það hlutur sem mætti
leggja ennþá meiri áherslu á.“
Það getur verið gott fyrir hlaupagarpa að hafa skó til skiptanna að mati Mörthu.
Morgunblaðið/Ómar
RANGIR SKÓR GETA LEITT TIL MEIÐSLA Í LÍKAMANUM
Hugmyndafræðin að breytast
ÞAÐ SKIPTIR MÁLI AÐ NOTAST VIÐ RÉTTAN SKÓBÚNAÐ ÞEGAR KEMUR AÐ ÞVÍ AÐ HLAUPA. ÁÐUR ÁTTU SKÓR AÐ HAFA SEM MESTAN STUÐNING EN Í
DAG ER RAUNIN ÖNNUR. EF ENGIN SÉRSTÖK VANDAMÁL ERU TIL STAÐAR TENGD GÖNGULAGI ER GOTT AÐ VERA Í LÉTTUM SKÓM OG LEYFA FÆT-
INUM AÐ STYRKJA SIG SJÁLFUR ÁN STUÐNINGS. AÐRIR HAFA VAL UM AÐ SKOÐA GÖNGULAG SITT Í GÖNGUGREININGU.
Gunnþórunn Jónsdóttir gunnthorunn@mbl.is
Ýmsar tegundir fótstigs
Of mikill innhalli Innhalli Eðlilegt fótstig Úthalli Of mikill úthalli
Of mikill innhalli
* Yfirleitt frekar lág rist, skakkir hælar og ökklar. Oft þyngrieinstaklingar.
* U.þ.b. 35% eru talin með of mikinn innhalla, höldumreyndar að hlutfallið sé ekki nema 25% á Íslandi.
* Þurfa skó með styrkingu að innanverðu, yfirleitt merktirmeð gráu í miðsólanum, getur líka alltaf skoðað hvort
skórnir séu harðari að innanverðu en að utan.
* Yfirleitt betri með sérsmíðuð innlegg, oft vandamál í hæl-um, leggjum og hnjám. Ef önnur ilin er sigin kemur fram
mislengd ganglima og oft vandamál í mjöðm og baki.
* Dæmi um skó í þessum flokki: Adidas Supernova, Asics2000, Brooks Adrenaline, New Balance 1260, Nike
Structure Triax, Saucony Hurricane, Sequence.
Of mikill úthalli
* Yfirleitt há rist og stífur fótur og skórnir eru þess vegnameð meiri höggdempun.
* U.þ.b. 35% eru með of mikinn úthalla, höldum reyndarað hlutfalið sé hærra á Íslandi eða nær 45%.
* Þurfa skó sem eru hlutlausir eða með einhverja styrkinguað utanverðu, yfirleitt álíka mjúkir að innanverðu og utan-
verðu.
* Yfirleitt betri með sérsmíðuð innlegg, oft vandamál í tá-bergi og/eða hælum, stundum í leggjum, mjöðmum og
baki
* Dæmi um skó í þessum flokki: Adidas Supernova Glide,Asics Cumulus, Brooks Glycerin, New Balance 1080,
Nike Pegasus, Saucony Tryumph.
RÁÐ LÝÐS UM VAL Á HLAUPASKÓM
Lýður B.
Skarphéðinsson
Martha Ernsdóttir
Heilsa og
hreyfing
Fimm góð byrjendaráð
Morgunblaðið/Ómar
*Ertu að byrja að hlaupa? Þá er ráð að vera skynsöm og gera hlutinavel. Hér koma fimm góð ráð fyrir byrjendur.1. Fjárfestu í góðum skóm.2. Farðu frekar eftir hlaupalengd en tímanum.Hægðu á þér og ekki hafa áhyggjur af hrað-anum. 3. Mundu að hvíldardagar eru líka æfingadagar.
4. Taktu þátt í hlaupahóp.
5. Gerðu hlaupið að föstum lið í þínu daglega lífi.