Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.03.2014, Blaðsíða 47

23.3. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
Árnasafn, Landspítalinn og Alþingi séu annarrar
gerðar, þótt þess sé ekki getið í hvurs þágu þau séu
rekin. Það þarf mikið samviskubit þeirra sem í hlut
eiga til að setja slíka yfirskrift yfir lög um þessa einu
ríkisstofnun.
Vandi BBC
Ekki er um það deilt, svo nokkru nemi, að BBC hafi
alla tíð haft verulega vinstri slagsíðu, þótt sú stofnun
hafi gætt mun betur að sér í slíkum efnum en íslenska
ríkisútvarpið, svo himinn og haf eru á milli, og því
hafa menn umborið hlutdrægnina. Við þann pólitíska
vandræðagang hefur annar álitshnekkir bæst við síð-
ustu árin. Í ljós hefur komið að sumar af helstu stjörn-
um stofnunarinnar hafa verið afkastamiklir barnaníð-
ingar og/eða kynferðismisnotkunarmenn af öðru tagi
og hafa notað sterka stöðu sína og álit til að komast
upp með óhugnanlega framgöngu. Við það hefur síðan
bæst að upplýst hefur verið að lykilstjórnendur þessa
heimsfræga fjölmiðils höfðu vitneskju um að ekki
væri allt með felldu og höfðu árum og áratugum sam-
an haldið hlífiskildi yfir ódæðismönnunum.
Þá hefur tæknin síðustu árin grafið nokkuð undan
stöðu BBC ásamt öflugri samkeppni einkaaðila. BBC
hefur því gefið til kynna að verulegur samdráttur sé
óhjákvæmilegur í starfsemi stofnunarinnar. Í „leyni-
skýrslunni“ er lagt til að afnotagjöldin verði áfram við
lýði til ársins 2020. Þau verði hins vegar fryst og muni
því ekki hækka með verðbólgu. Verðbólga er lág á
Bretlandi um þessar mundir, en á 6 árum yrði þó um
verulega lækkun á rauntekjum að ræða. Bent er á að
frjálsu stöðvarnar hafi sannað að áskriftarkerfið á að
geta dugað BBC, standi stofnunin sig á annað borð.
Með sama hætti hefur verið bent á að sjálfsagt sé að
Íslendingar eigi þann kost í skattframtali að merkja
við hvort hin háa upphæð sem gengur til „RÚV“ fari
þangað eða beint til annarra þarfa sem greiðandinn
metur verðskulda framlög sín betur.
Sama dag og fréttin um „leyniskýrsluna“ var birt
var fjallað um málið í leiðara sama blaðs. Þar er vakin
athygli á því, að það hafi verið James Purnell, fyrrver-
andi ráðherra í ríkisstjórn Verkmannaflokksins, sem
óskaði eftir gerð þessarar innanhússskýrslu. Purnell
er nú æðsti yfirmaður þróunarsviðs BBC. Þá segir
efnislega í leiðaranum: „Þessi óháða innanhúss-
skýrsla mun vekja stjórnmálafræðilega undrun: venj-
an er sú að fyrst gefi menn sér niðurstöðu og þá fyrst
óski þeir eftir skýrslu til að undirbyggja þá niður-
stöðu.“ Þá segir í leiðaranum: „Afnotagjaldið er tíma-
skekkja. Þegar svo er komið að fjöldi fólks „horfir
ekki á sjónvarp“ í hinni hefðbundnu merkingu, er
óraunsætt að ætla fólki að sætta sig við fjármögn-
unaraðferð sem sniðin var á þeim tíma þegar BBC
naut einokunarstöðu og nánast allir hópuðust kring-
um sjónvarpið eða útvarpið sitt.“
Horft heim
Þessi rök eiga enn betur við um hið fráleita fyrir-
komulag sem komið var á til að tryggja rekstur ríkis-
útvarps undir stjórn hóps fólks sem lætur eins og
hann eigi það og það eignarhald sé svo afgerandi að
ekki þurfi að hlusta á neinar gagnrýnisraddir, þótt
studdar séu margsönnuðum staðreyndum sem blasa
við þorra fólks og enn síður að beygja sig undir þær
lagareglur sem um þessa stofnun gilda. Þegar frétta-
menn Ríkisútvarpsins slökktu á ríkisútvarpinu „sínu“
í verkfallshrifningu fyrir réttum 30 árum, gerðist í
framhaldinu það sem síst skyldi, að mati þeirra sem
slökktu. Oflátungarnir þeir hjuggu sjálfir fyrsta
höggið sem varð síðar til þess að skarð kom í einok-
unarvegginn. Kraftmiklir einstaklingar sem vildu
ekki láta kúgast hófu útsendingar útvarps og sýndu
fram á að slík starfsemi væri ekki aðeins á færi ævi-
ráðinna ofurmenna í marga ættliði.
Tuttugu árum síðar ákvað þáverandi útvarpsstjóri,
eftir að Kári Jónasson lét af störfum fréttastjóra, að
fylgja meðmælum útvarpsráðs um hver skyldi taka
við því starfi. Hann valdi utanstofnunarmann. Það
ætlaði allt af göflunum að ganga. Auðvitað kom eng-
um á óvart að starfsmenn „RÚV“ væru heimaríkir.
Mjög margir hafa starfað þar óralengi og ófá dæmi
um að kynslóð af kynslóð starfsmanna (mörg dæmi
um 3 kynslóðir) starfi í útvarpinu og auðvitað enginn
ráðinn vegna þeirra tengsla, heldur eingöngu af fag-
legum ástæðum. En þrátt fyrir það kom gauragang-
urinn og hótanir um að „utanaðkomandi“ starfsmað-
urinn myndi sæta einelti frá fyrsta degi ýmsum í opna
skjöldu. Yfir 90% þeirra sem sóttu fjölmennan starfs-
mannafund lýstu yfir vantrausti á útvarpsstjórann og
einn fréttamaðurinn, Óðinn Jónsson, hellti sér yfir yf-
irmann sinn, útvarpsstjórann, með miklum stór-
yrðum opinberlega, þeirrar gerðar að jafnvel þeim
Páli Magnússyni og Helga Seljan gæti þótt töluvert
til koma kynntu þeir sér þau sameiginlega. Daginn
eftir hrakyrðin þau réð útvarpsstjórinn Óðin sem
fréttastjóra án þess að starfið væri auglýst á nýjan
leik. Þá þótti þeim á útvarpinu „fagmennskan“ sem
þeim er svo tamt að tala um vera komin í samt lag á
ný innanhúss.
Nýráðinn útvarpsstjóri, Magnús Geir Þórðarson,
telur ekki óeðlilegt að fara yfir skipun framkvæmda-
stjórnar „RÚV“. Hann sagði: „Það er óhjákvæmilegt
og hreinlegast að auglýsa stöðurnar, losa samninga
við núverandi framkvæmdastjórn og ráða nýjan sam-
heldinn hóp sem vonandi verður fjölbreyttur.“ Magn-
ús Geir sagðist jafnframt horfa til þess að jafnrétti
verði á milli kynja í nýrri framkvæmdastjórn RÚV,
sem verður auglýst og stefnt er á að skipa um miðjan
apríl. Ekki er neitt athugavert við þessi sjónarmið út-
varpsstjórans. En það skrítna var að ýmsum þótti rétt
að beina sjónum sínum eingöngu að einum af 9 fram-
kvæmdastjórum þessarar ósnertanlegu stofnunar,
Óðni Jónssyni. Gengu þeir fast að nýja útvarpsstjór-
anum, þó ekki eins hart og að þeim gamla, sem áður
var nefndur, enda sá tími ekki kominn. En þeir vildu
ekki draga það að benda nýja útvarpsstjóranum á,
hverjir eiga Ríkisútvarpið, enda vona þeir að hann
verði ekki svo ófaglegur að leita að svarinu við þeirri
spurningu í lögunum sem gilda um þá stofnun. Það
hefur ekki verið gert á „RÚV“ í áratugi og væri því
mjög ófaglegt svo ekki sé meira sagt.
Morgunblaðið/RAX