Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.05.2014, Blaðsíða 53

MB: Það er erfitt að hugsa ekki þannig um
Hemingway.
JL: Það er erfitt að hugsa sér að gagntekn-
ing þína á Hemingway sé ekki byggð á glímu
við karlmennskuna. Vandamálasamband við
föðurímynd. Hvernig tengist það stöðu þinni
sem myndhöggvari?
MB: Í myndinni fór ég að takast á við hluti,
sem ég taldi að áður hefði ríkt um bannhelgi –
til dæmis að steypa bronsstyttu í mót, ég
steypti mér út í þá með höfuðið á undan með
þessum verkum. Hvað snertir þróun mína sem
listamaður eru þetta þrep í stiga, snýst um að
ná sáttum við það hvernig við sem listamenn
höldum áfram því, sem gert hefur verið á und-
an okkur. Mér leið ekki vel að tala um þetta
þegar ég var yngri listamaður, en mér finnst
að nú geti ég talað um hefð, um þennan hinn
texta, sem er bæði fyrir utan mig og inni í
mér.
JL: Hinn texta sögunnar um það, sem kom á
undan þér.
MB: Já, einmitt, það er svo mikið af því í
skáldsögunni.
JL: Þetta er samstarfsverkefni og samstarfs-
maður þinn er tónskáldið Jonathan Bepler.
Þið vinnið á mjög ólíkan hátt með tónlist. Hún
er raunverulega samofin verkinu. Mikið af
tónlistinni er flutt lifandi í myndinni, þú sérð
alls konar tónlistarmenn spila í henni.
MB: Verkið er skrifað með sama hætti og
tónlistin er samin.
JL: Hvað réð valinu á yfirbragði tónlistar-
innar?
MB: Við höfum stað, til dæmis Detroit, og
þeim stað fylgir ákveðin tónlist, til dæmis Be-
lita Woods, sem var með P-Funk All Stars og
hún hefur ótrúlega rödd, ótrúlega nærveru.
Jonathan fer á staðinn og áttar sig á því hvað
er fyrir hendi tónlistarlega, líkt og ég geri
sjónrænt. Við eigum mikið sameiginlegt í því
hvernig við vinnum úr stöðum.
JL: Það hljóta mörg hundruð tónlistarmenn
að koma fram í myndinni. Hvernig fer hlut-
verkaskipan hljóðfæranna fram?
MB: Það veltur á ýmsu. Jonathan velur úr
straumum og stefnum og vinnur á marga ólíka
vegu. Sumt er skrifað, ákveðið fyrirfram og
hann hefur skýra hugmynd um hvernig hann
vilji hafa það, til dæmis atriðið í Detroit, þar
sem stálhljóðfærin eru smíðuð á færibandinu,
var í mjög föstum skorðum höfundarins. En
mikið af house-tónlistinni var í flutningi spuna-
manna, fólks, sem Jonathan þekkti og treysti.
Þar var lítið skrifað. Munurinn á hinum ólíku
vinnuaðferðum segir margt um Jonathan.
Einnig sambandið við rýmið, hvar hann kemur
tónlistarmanni fyrir við ákveðnar aðstæður, er
honum mjög mikilvægt. Þannig að hann þarf
að átta sig á rýminu áður en hann byrjar að
skrifa tónlistina. Rýmið skiptir ávallt máli.
Þannig að samband hans við rýmið er mjög
óvenjulegt og það er nokkuð, sem fær mig
alltaf til að bregðast við líkt og við höggmynd.
JL: Í myndinni syngja persónurnar iðulega
ýmist eða tala.
MB: Jonathan myndi tala um að finna sáð-
korn tónlistarinnar við allar kringumstæður.
Við leitum oft í form frásagnarkafla í óperum.
Þannig er hægt að koma miklum upplýsingum
á framfæri til þess að geta lagt meira upp úr
tónlistinni í aríunni. Það skapar tækifæri til að
láta Elaine Stritch lesa umtalsverðan hluta
textans úr bókinni og koma síðan tónlistinni
inn í myndina.
JL: Umfangsmikil hlutverkaskipanin í
Detroit stappar nærri því að vera fullveðja óp-
eruform. Þetta er stórbrotin, stórfenglegur
viðburður í mjög áhrifamikilli umgjörð.
MB: Já, Mcloud Steel, yfirgefin verksmiðja,
þar sem áður voru framleiddar yfirbyggingar
á bíla fyrir stóru framleiðendurna þrjá en nú
er hætt starfsemi. Það var átta klukkustunda
flutningur.
JL: Á köflum verður myndin að allsherj-
aróperu, í þessum löngu, hápunktsatriðum.
MB: Ég veit ekki hvort verkið er ópera eða
ekki. Ég er ekki viss um að ég geti kallað það
því nafni.
JL: Það hefur aldrei verið auðvelt að nefna
verk, en ég mundi með ánægju lýsa þessu
verki sem kvikmyndaóperu. Hugsuðuð þið út í
það í verkinu hvaða tilfinningalegu áhrif það
kynni að hafa á áhorfandann?
MB: Já, kannski vegna þess að það var
samstarfsverkefni og við vorum stöðugt að
ræða hvernig það gæti kallast á við óperu-
formið. Og nokkur atriði voru flutt fyrir fram-
an áhorfendur á staðnum, sem ég hafði í raun
aldrei gert áður og ég held að sé ekki hægt að
gera án þess að spyrja slíkra spurninga.
JL: Hverju hefur öll sú reynsla af að hafa
skapað þetta verk á næstum heilum áratug
skilað þér? Þú talaðir um breytt samband við
samferðamenn þína.
MB: Að hluta til get ég rakið það til þessa
verks, en það varðar einnig hvernig smíði
ímynda, söfnun og flutningur hefur breyst með
netinu á undanförnum áratug. Ég finn í raun
til meiri fullvissu í starfi mínu sem mynd-
höggvari en nokkru sinni áður. Það kemur
ekkert í staðinn fyrir reynsluna af að standa
fyrir framan hlut, það er ekki hægt að ná því
á mynd. Ég átta mig betur á hlutverki mínu
sem smiður hluta.
JL: Ferlið var nauðsynlegt höggmyndunum,
en þær geta staðið utan myndarinnar. Það
fannst mér þegar ég sá myndirnar á sýning-
unni í München.
MB: Ég held að óhætt sé að segja það. Áð-
ur fyrr var ætlunin að búa til form þar sem
væri engin stigskipun. Munurinn var ekki skýr
á milli viðfangsins og kvikmyndarinnar. Mér
hefur orðið meira hugsað til forms hins öfuga
píramída, að sía það sem gerist frá frásögninni
niður í viðfangið núna. Ég held að í þessu til-
felli hafi gefist tækifæri þar sem viðfangið get-
ur átt sér sjálfstætt líf af öðrum toga.
JL: Ekkja Mailers segir í líkvökunni að um
tíma hafi enginn skilið Ancient Evenings, en
skilningur hafi vaxið á verkinu í tímans rás.
Hver er þín tilfinning um að fólk muni þurfa
tíma til að átta sig á þínu verki? Ert þú
ánægður með að merking verka þína síist
smám saman út?
MB: Það er ég vissulega. Með ákveðnum
hætti krefst hið umfangsmeira form meiri
tíma. Það stangast vissulega á við vænting-
arnar til kvikmyndarinnar eða leikhússins, það
er form, sem blóðmjólka sig sjálf í augnablik-
inu. Það er kannski ein af ástæðunum fyrir því
að ég vildi beina þessu verki alfarið frá því
tungumáli kvikmyndarinnar, sem ég notaði í
Cremaster-hringnum. Þetta verk á meira skylt
við sviðslistirnar.
JL: Þess vegna er tilfinningabogi verksins
öðru vísi. Þú skilur við áhorfandann eftir að
hafa leitt hann í gegnum tregaljóðræna hring-
rás dauða, endurfæðingar, endurholdgunar.
Þýðing: Karl Blöndal
Ljósmynd/Hugo Glendinning
25.5. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 53
RIVER OF FUNDAMENT, nýjasta verk
hins kunna bandaríska myndlistar-
manns Matthew Barney, verður sýnt
einu sinni á Listahátíð í Reykjavík, í
Laugarásbíói á þriðjudaginn kemur kl.
17. Verkið vann Barney í samstarfi við
tónskáldið Jonathan Bepler. River of
Fundament er sex klukkustunda löng
kvikmynd, og er í grunninn róttæk
endursköpun á skáldverki eftir Norm-
an Mailer um egypska guði. Á meðal
leikenda eru Ellen Burstyn, Maggie
Gyllenhaal og Paul Giamatti, auk Bar-
ney. Verkið var sjö ár í vinnslu og er að
hluta til byggt á lifandi gjörningum.
Það hefur verið sýnt á listahátíðum við
einróma lof.
Matthew Barney er einn áhrifamesti
myndlistarmaður sinnar kynslóðar.
Hann hefur unnið jöfnum höndum
með skúlptúra, teikningar og ljós-
myndir en þekktustu verk hans eru
Cremaster-kvikmyndirnar fimm.
Jonathan Lingwood, sem ræðir hér
við Barney, er stjórnandi Artangel-
stofnunarinnar sem m.a. setti á stofn
Vatnasafn Roni Horn í Stykkishólmi.
RIVER OF FUNDAMENT
Matthew Barney James Lingwood
Var sjö ár í
vinnslu
Myndin RIVER OF FUNDAMENT, nýjasta verk Matthews Barneys, hefur hlotið mikið lof. Efniviðurinn er egypsk goðafræði, sögusviðið bandarískar stórborgir.