Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.05.2014, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.5. 2014
E
urovison hefur á sér
margar hliðar og
fyrirtækið Henson
kom við sögu í fram-
lagi Íslendinga þetta
árið en litríkur fatnaður Polla-
pönkara í Eurovision kom frá
fyrirtækinu og vakti mikla at-
hygli. „Samstarf Henson og Polla-
pönkara er ekki alveg nýtt af
nálinni,“ segir Halldór Einarsson,
eigandi Henson, en hann hefur í
45 ár framleitt íþróttafatnað.
„Þegar Pollapönkarar komu fyrst
fram opinberlega völdu þeir að
koma fram í fatnaði frá Henson.
Það var litagleðin sem vakti
áhuga þeirra og eins það að
þessi fatnaður er mjög gjarnan
notaður í leikskólum. Börnunum
líður vel í þessum fatnaði og efn-
in eru sterk og endingargóð. Ég
hugsa að Pollapönkarar hafi líka
gert sér grein fyrir því að áheyr-
endur í Eurovision muna betur
eftir keppendum sem eru í frá-
brugðnum fatnaði. Ég held að
það hafi bara hjálpað þeim ef
eitthvað er.“
Áberandi forsjárhyggja
Þú hefur rekið Henson í áratugi.
Hvernig er fyrirtækjaumhverfið á
Íslandi í dag?
„Það er að mörgu leyti mjög
gott að reka fyrirtæki á Íslandi í
dag því hlutir eins og bankaþjón-
usta og flutningsþjónusta eru til
fyrirmyndar og nálægðin við alla
helstu þjónustu. Ég persónulega
vildi samt búa við meiri stöðug-
leika. Það hefði örugglega mikil
og jákvæð áhrif ef við Íslend-
ingar værum að nota sterkan
gjaldmiðil til dæmis evru. Upp-
taka sterks gjaldmiðils myndi
væntanlega einnig stuðla að því
að fleiri erlend fyrirtæki fengju
áhuga á að reka starfsemi hér.
Það er ljóst að hér er gengið
mjög vasklega fram í því að
verja ákveðna hagsmuni en ég
held að ég fari ekki dýpra í það
að sinni.
Þetta fyrirtæki hefur enga toll-
vernd gagnvart Evrópu og gagn-
vart Kína fellur tollverndin vænt-
anlega út fljótlega. Fatnaður sem
kemur frá til dæmis Bangladess,
Filippseyjum og Indlandi ber 15
prósenta toll og það er sú vernd
sem þetta fyrirtæki hefur. Ég hef
alltaf verið andstæðingur tolla-
múra og vendarveggja fyrir
ákveðna einstaklinga. Ég man
eftir umræðum í gamla daga í
Félagi íslenskra iðnrekenda þar
sem margir sáu fyrir sér að ís-
lenskur iðnaður legðist í rúst ef
við gerðumst meðlimir í EFTA
og voru sannfærðir um að til
dæmis íslenskur sælgætisiðnaður
færi fjandans til ef mackintosh-
dollur fengjust hér í búðum. Þær
voru smyglgóss á þessum tíma
og fólk var að pukrast með þær
í handfarangri. Umræðan um
bjórinn var á sömu nótum, og
fullyrt var af mörgum að ef sala
yrði leyfð á honum myndi fólk
detta í það í hádeginu og ekki
mæta meira í vinnu þann daginn.
Forsjárhyggjan er mjög áberandi
í íslensku þjóðfélagi og að mínu
mati er hún ekki góð.“
Boðið að láta mann
hverfa
Fyrirtæki þitt er nú í blóma en
það var ekki alltaf þannig.
„Fyrirtækið er 45 ára, stofnað
1969, og ferillinn hefur verið
kaflaskiptur. Það blundaði í mér
sá draumur strax sem strákur að
fara út í einhvers konar fram-
leiðslu. Ég hef teiknað mikið í
gegnum tíðina og ég sé hlutina
fyrir mér í formi og útliti. Ég
lék lengi knattspyrnu með Val og
íþróttaáhuginn varð til þess að ég
fékk hugmynd um að stofna fyr-
irtæki sem sæi um framleiðslu á
íþróttafatnaði. Uppgangurinn var
mikill á sínum tíma og við fram-
leiddum meðal annars búninga
fyrir Aston Villa og mörg ensk
knattspyrnulið. Á sínum tíma
fékk ég afar freistandi tilboð um
stofnun verksmiðju í Cumber-
nauld í Skotlandi þar sem mikil
fríðindi voru í boði meðal annars
myndarlegt peningaframlag. Ég
ákvað aftur á móti að reisa fyrst
þriðju verksmiðjuna hér heima og
síðan kæmi sú skoska. Það urðu
dýr mistök og í kjölfarið fylgdu
nokkur erfið ár en þá stóð fjöl-
skyldan þétt saman.
Ég bjó að mikilli reynslu og
eftir þessa brotlendingu fékk ég
alls kyns tilboð um að fara í
svipaða framleiðslu í öðrum lönd-
um. Ég vildi hafa sem mest svig-
rúm en í því felst að vera sam-
keppnisfær og vera með eins
lágan tilkostnað og hægt er og
geta þess vegna staðið sig vel á
mörkuðum. Ég valdi að fara til
Úkraínu og stofnaði þar fataverk-
smiðju sem ég veit ekki betur en
að sé fyrsta íslenska fyrirtækið
sem stofnað var í þáverandi Sov-
étríkjunum. Ég setti upp þessa
verksmiðju í Yuzhny rétt norðan
við Odessa í félagi við mjög stóra
áburðarverksmiðju sem var sterk-
asta fyrirtæki í þessum lands-
hluta. Höfuðvandinn í rekstrinum
var að í stað þess að halda rúbl-
unni tóku Úkraínumenn upp eigin
gjaldmiðil og verðbólgan í landinu
varð á skömmum tíma 1.000 pró-
sent. Ég hafði reynslu af 120
prósenta verðbólgu á Íslandi en
þarna var ástandið óviðráðanlegt.
Menn voru á götuhornum, gjarn-
an vopnaðir, að eiga viðskipti í
dollurum. Þetta er 45 milljóna
manna þjóðfélag og ástandið var
stjórnlítið. Framleiðsla í landinu
var mjög fábreytt og ófullkomin
og nánast ekkert hægt að kaupa
innanlands til okkar verksmiðju.
Það var ekki einu sinni hægt að
kaupa nothæfan tvinna og ég
varð að múta manni til að geta
keypt svamp sem við notuðum í
púða fyrir markmannsbúninga.
Um leið og ég var mættur á
svæðið var mér boðin byssa en
ég hafði ekki áhuga á að ganga
um vopnaður. Sjálfum fannst mér
ég aldrei vera í hættu en menn
sem ég átti samskipti við hurfu
nokkrir. Einu sinni var mér boðið
að láta mann hverfa. Ég var að
koma af fótboltaleik og þá kom
til mín Georgíumaður sem hafði
það áberandi einkenni að í hon-
um var engin hvít tönn, bara
gulltennur. Hann spurði mig
hvort einhver væri að valda mér
það miklum óþægindum að rétt
væri að láta viðkomandi hverfa
og tiltók sérstaklega ákveðinn
mann, Libman, sem nú býr í Ísr-
ael. Þessi Georgíumaður sagðist
vera tilbúinn að sjá til þess að
Lít á mig
sem hepp-
inn mann
HALLDÓR EINARSSON Í HENSON HEFUR REKIÐ
FYRIRTÆKI SITT Í ÁRATUGI OG ÁTT KAFLASKIPTAN
FERIL Í VIÐSKIPTUM. Í VIÐTALI SEGIR HANN MEÐAL
ANNARS FRÁ TÍMA SÍNUM Í ÚKRAÍNU ÞAR SEM
HANN VARÐ VITNI AÐ HNIGNUN MANNESKJ-
UNNAR OG VAR BOÐIÐ AÐ LÁTA MANN HVERFA.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is
* Ég hafnaði boðinu, hefði égsagt já hefði Libman horfið þvíþannig var þessi heimur. Þetta var á
laugardegi og á mánudegi hitti ég
Libman og ég hlýt að hafa horft á
hann með einkennilegu augnaráði.
Svipmynd