Morgunblaðið - 16.08.2014, Blaðsíða 14

VIÐTAL
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Það er ekki hægt að halda því fram að
hér hafi eingöngu verið forgangsraðað í
þágu grunnþjónustunnar eftir hrun.
Þegar þessar tölur eru skoðaðar sést
að það stenst ekki,“ segir Guðlaugur
Þór Þórðarson,
þingmaður
Sjálfstæðis-
flokksins, um
samantekt á þróun
ríkisútgjalda sem
hann tók saman í
störfum sínum í
hagræðingarhópi
ríkisstjórnarinnar.
Dæmi úr saman-
tektinni eru sýnd
hér til hliðar. Prósentutölurnar sýna
hækkun samkvæmt ríkisreikningi. Þar
er niðurstaða viðkomandi stofnana
sýnd, m.t.t. fjárlaga, fjáraukalaga og
allra tekna og gjalda.
„Það kom manni á óvart þegar
maður fór yfir þessar tölur að sjá sér-
staka áherslu á utanríkisþjónustuna
og vissar undirstofnanir umhverfis-
ráðuneytisins og eftirlitsstofnanirnar.
Þær koma betur út úr þessu heldur en
heilbrigðisþjónustan,“ segir Guð-
laugur Þór um þróunina síðustu árin.
Gögnin voru ekki fyrir hendi
„Þegar við byrjuðum í hag-
ræðingarvinnunni var þetta það fyrsta
sem ég bað um og það var ekki til
staðar, sem kom mér mjög á óvart.
Það er enda mjög mikilvægt í allri
ákvarðanatöku að geta séð hvernig
hlutirnir geta þróast. Það var sagt að
það væri ekki hægt að fá tölurnar en á
endanum fékk ég þær frá Fjársýsl-
unni. Þegar ég fékk loksins tölurnar
var erfitt að vinna úr þeim. Í fyrsta
lagi vegna þess að það er alltaf verið
að breyta fjárlaganúmerum, jafnvel
hjá sömu stofnunum. Það gerir
samanburðinn mjög erfiðan. Það þarf
að leita að þeim inni í fjárlögum. Í
öðru lagi er eitthvað um sameiningar
stofnana og tilfærslu verkefna. Ég
reyndi að taka tillit til þess eins og
kostur var, þannig að verið væri að
bera saman sömu hlutina.“
Guðlaugur Þór segir þessar tölur
hafa meðal annars verið notaðar við
vinnu hagræðingarhópsins, sem tók
til starfa í fyrrasumar og skilaði niður-
stöðum í nóvember, og í vinnu við gerð
fjárlaga. Þær sýni fram á rökin fyrir
því að breyta þurfi um verklag við
fjárlagagerðina og fram á nauðsyn
þess að samþykkja þurfi frumvarp til
laga um opinber fjármál og gera áætl-
anir til lengri tíma en árs.
„Þá getum við farið að taka dýpri
umræðu, eins og tíðkast víða í þeim
löndum sem við viljum bera okkur
saman við, um hvernig beri að for-
gangsraða. Hvað viljum við setja í
hvern pott? Hvað á að setja í
heilbrigðispottinn? Hvað setjum við í
menntamálin, og svo framvegis.
Yfirsýnin við fjárlagavinnuna er
ekki nógu góð. Við þekkjum það úr
umræðunni. Ég fullyrði að menn eru
almennt ekki meðvitaðir um þróunina
í ríkisfjármálum. Það sýnir sig best í
því að þessar tölur hafa ekki legið
fyrir. Við erum iðulega að ræða um
smáu tölurnar. Fjárlögin eru upp á
500 til 600 milljarða og allur frétta-
flutningurinn snýst um lítið brot af
því, sem tengist þá viðkomandi stofn-
unum, og svo framvegis. Í fjárlaga-
gerðinni erum við að leita að tugum
eða hundruðum milljóna í hjúkrunar-
rými og slíka hluti. Svo sér maður
ýmsa útgjaldaliði sem sjálfkrafa
renna áfram. Rannsóknarnefndir Al-
þingis eru gott dæmi um það. Þær
störfuðu án mikils eftirlits eða
áætlanagerðar. Það er engin spurn-
ing að það á að rannsaka hluti. Það
þarf hins vegar að gæta aðhalds. Það
dugar ekki að hafa aga í heilbrigðis-
þjónustunni. Það þarf alls staðar að
gæta aðhalds. Það er mikilvægt að
hafa eftirlitsstofnanir. Engin spurn-
ing. Ég spyr líka hvort ekki hefði ver-
ið skynsamlegra að nota eitthvað af
þessum sjö milljörðum [sem fóru í
ýmsa fjárlagaliði] í tækjakaup Land-
spítalans?“ spyr Guðlaugur Þór.
Juku umsvifin á kreppuárum
 Fjárheimildir til ríkisstofnana jukust í fjölda tilfella um meira en 50% á tímabilinu 2007–2012
 Þingmaður Sjálfstæðisflokksins hefur tekið saman gögn sem eiga að bæta yfirsýn við fjárlagagerð
Upphafleg áætlun um frumjöfnuð
Markmið fyrri ríkisstjórnar í % sem gerð voru í samstarfi við AGS*
Útgjöld nokkurra fjárlagaliða
Í milljónum króna*
Dæmi um þróun ríkisútgjalda 2007-2012 í %
Meðaltalshækkun fjárlaga var 30% að frádregnum vaxtagjöldum
*Tölurnar eru námundaðar á verðlagi hvers árs. Heimild: Guðlaugur Þór Þórðarson.**Beinn útlagður kostnaður utanríkisráðuneytis, annarra ráðuneyta og vegna
þýðingarvinnu. ***Kostnaður við kosningu stjórnlagaþings 27.11.10 og kostnaður við þjóðaratkvæðagreiðslu um tillögur stjórnlagaráðs 20.10.12 kom fram í svari Alþingis 27.6.13 við
fyrirspurn á vefnum spyr.is.
2009
2010
2011
2012
2013
Vatnajökulsþjóðgarður
Þýðingarmiðstöð utanríkisráðuneytisins
Ýmis verkefni atvinnu- og nýsköpunarráðuneytisins
Ýmis verkefni utanríkisráðuneytisins
Náttúruminjasafn (lágar upphæðir)
Fjármálaeftirlitið
Náttúrufræðistofnun
Skattrannsóknarstjóri
Sinfóníuhljómsveit Íslands
Íbúðalánasjóður
Ýmis ferðamál
Jafnréttisstofa
Mannvirkjastofnun
Þróunarmál og alþjóðleg hjálparstarfsemi
Samstarfið um Schengen
Tækniþróunarsjóður
Ýmis orkumál
Tollstjórinn
Bætur skv. lögum um félagslega aðstoð
Matvælastofnun
Útlendingastofnun og hælisleitendur
Lánasjóður íslenskra námsmanna
Hæstiréttur
Launasjóður listamanna
Þjóðskjalasafn
Þjóðgarðurinn á Þingvöllum
Lífeyristryggingar
Sjúkratryggingar
Lyfjastofnun
Landlæknir
Veiðimálastofnun
Rannsókn á falli íslensku bankanna
Kostnaður við þjóðfund, stjórnlaganefnd og stjórnlagaráð
Rannsóknarnefndir Alþingis
Saksóknari Alþingis
Landsdómur
Umboðsmaður skuldara
Kostnaður við ESB-umsókn**
Kostnaður við kosningu til stjórnlagaþings***
Kostnaður við þjóðaratkvæðagreiðslu um tillögur stjórnlagaráðs, að meðtöldu kynningarefni***
Samtals
Sjúkraflutningar
Sauðfjárframleiðsla
Héraðsdómstólar
Búnaðarsjóður
Heilbrigðisstofnun Suðurlands
Umhverfisstofnun
Sendiráð
Heilbrigðisstofnun Suðurnesja
Háskólinn á Akureyri
Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu
Mjólkurframleiðsla
Landspítalinn
Grænmetisframleiðsla
Háskóli Íslands
Sjúkrahúsið á Akureyri
Bændasamtökin
Þjóðkirkjan og fleiri
*3,5% þýðir að ríkissjóður hættir að safna skuldum. 5% þýðir að ríkissjóður
getur byrjað að greiða niður skuldir.
-1,6
2,7
5,7
7,9
-6,6
-5,5
-2,6
1,1
3,2
-3,9
-5,3
-4,6
-4,7
486
353
310
287
231
198
112
105
102
40milljarðar, vantar 35-70 ma. í viðbót.
98
94
93
84
82
81
80
76
75
73
72
67
56
55
55
55
53
53
52
51
51
44
41
40
35
34
34
32
30
26
24
23
22
19
17
14
-22
-3
Ár
Útgjaldaliðir þar sem hækkun fjárheimilda var yfir 100% skv. ríkisreikningi
Útgjaldaliðir þar sem hækkun fjárheimilda var 50-100% skv. ríkisreikningi
Útgjaldaliðir þar sem hækkun fjárheimilda var 0-49% skv. ríkisreikningi
Útgjaldaliðir þar sem útgjöld voru undir áætlun
Áætlun
2009 2010 2011 2012 2013 2014
216
0
0
0
0
0
0
0
0
216
238
94
0
9
0
292
0
240
0
633
0
233
49
40
13
812
0
0
0
1.147
0
8
381
18
72
1.147
0
0
281
1.627
0
0
382
0
0
857
0
0
0
1.239
0
0
107
0
0
680
0
0
0
787
454
335
919
67
85
3.788
990
240
281
7.159
Samtals
Raun Mismunur
Heimild: Guðlaugur Þór Þórðarson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Guðlaugur Þór
Þórðarson
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 2014
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
E-60 Stólar
Verð frá
kr. 24.300
www.facebook.com/solohusgogn
Íslensk hönnun og framleiðsla
E-60 Bekkur
Verð frá kr. 59.000
Fáanlegur í
mismunandi lengdum.
Retro borð með stálkanti
Verð frá kr. 96.000
Fáanlegt í mismunandi stærðum.