Morgunblaðið - 16.08.2014, Blaðsíða 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 2014
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Ég held að platan gefi góðan þver-
skurð af glímu minni við laglínuna í
30 ár,“ segir bassaleikarinn Tómas
R. Einarsson um nýjustu plötu sína
Mannabörn, sem hann fagnar með
útgáfutónleikum á Jazzhátíð
Reykjavíkur í Norðurljósasal Hörpu
annað kvöld, sunnudag, kl. 20. Á
plötunni er að finna 18 lög Tómasar
við texta ástsælla skálda á borð við
Halldór Laxness, Snorra Hjart-
arson, Stein Steinar, Guðberg
Bergsson og Ingibjörgu Haralds-
dóttur í nýjum útsetningum Gunn-
ars Gunnarssonar organista, píanó-
leikara og kórstjóra. Elsta lagið er
frá árinu 1980 og það yngsta frá
2008, en þau hafa komið út á einum
sex plötum Tómasar í gegnum tíð-
ina. Sjálfur áætlar Tómas að Manna-
börn sé sennilega tuttugasta plata
sín sem sé mestmegnis eða bara með
eigin efni.
„Ég er af þeirri dýrategund að ég
geng með allt í maganum í nokkur ár
áður en það fæðist,“ segir Tómas
þegar hann er spurður um tilurð
plötunnar. „Það eru nokkur ár síðan
Gunnar Gunnarsson byrjaði að út-
setja eftir mig lög fyrir blandaðan
kór, en Gunnar starfar með tólf
manna kór við Fríkirkjuna sem
nefnist Sönghópurinn við Tjörnina
og samanstendur af ungu fólki sem
er flest í tónlistarnámi. Þegar ég
heyrði þessar útsetningar hans á
nokkrum laga minna fannst mér það
hljóma býsna vel og hafði frum-
kvæðið að því að hann gerði fleiri út-
setningar,“ segir Tómas og rifjar
upp að þeir Gunnar hafi haldið
tvenna tónleika á síðasta ári þar sem
Sönghópurinn við Tjörnina flutti
nýju útsetningarnar.
Gaman að heyra lögin í
nýjum útgáfum
„Þetta hljómaði svo ansi vel að út-
gefandinn innra með mér fékk mik-
inn fiðring og fór að hugsa að það
gæti verið gaman að gera þetta
ódauðlegt. Þegar sú ákvörðun var
tekin tók ég líka ákvörðun um að fá
Sigtrygg Baldursson á kónga-
trommur í ein sex lög til að fá meiri
sveiflu og latínbít í lögin. Svo fékk ég
Sigríði Thorlacius til að vera að-
alsöngvara með kórnum,“ segir
Tómas, en Sigríður syngur í þrettán
lögum af átján. „Öll aðaláherslan er
á sönginn á þessari plötu. Millispilin
eru stutt og bara örfá sóló. Þetta er
fyrst og fremst söngplata,“ segir
Tómas og tekur fram að nokkur lag-
anna á plötunni hafi ekki verið samin
sem sönglög í upphafi, en að gaman
sé að heyra þau í nýjum útgáfum.
„Ég fæ mikið kikk út úr því að heyra
þennan margradda hljóm í lögum
sem ég samdi fyrir allt önnur hljóð-
færi. Tónlistin er æðsta listformið og
röddin það hljóðfæri sem gengur
næst hjartanu í flestum mönnum.
Þegar maður er kominn með fjöl-
radda tónlist þá verður þetta jafnvel
ennþá sterkara. Síðan þegar við bæt-
ist söngvari eins og Sigríður Thorla-
cius þá nálgast útkoman hættulega
mikið fullkomnun í mínum eyrum.“
Má ekki hugsa í miðju lagi
Sem fyrr segir spanna lögin á plöt-
unni tæplega þrjátíu ára feril. „Elsta
lagið á plötunni er „Stolin stef“ sem
ég samdi árið 1980 og rataði fyrst inn
á plötu 1982 með Nýja kompaníinu.
Titillinn er mjög lýsandi fyrir það
sjálfstraust sem ég hafði þegar ég
var að byrja að semja lög,“ segir
Tómas og rifjar upp að lagið hafi
hins vegar farið víða og sé til í um
fimmtán ólíkum útgáfum listamanna
á borð við Mugison og færeyska
bassaleikarann Edvard Debess.
„Yngsta lagið er „Náungar mínir“
frá árinu 2008 sem kom út á plötunni
Trúnó. Það lag samdi ég við kvæði
eftir dóttur mína, Kristínu Svövu, og
fjallar um það að ná sambandi við
annað fólk.“
En hver er galdurinn að góðu
sönglagi?
„Fyrir mína parta verða lög að
hreyfa við mér í byrjun á einhvern
hátt og síðan verð ég að detta inn í
þau og elta þau til enda. Ég má ekki
fara að hugsa tæknilega um lagið í
miðju kafi heldur ganga inn í blekk-
inguna eða hinn listræna tilbúning
án þess að hugsa. Ef tónhöfundi
tekst að draga mig þannig til fylgis
við sig að ég detti inn í lagið á fyrstu
töktunum og hugsi ekkert fyrr en
það er búið þá er lagið gott. Ef ég
byrja að hugsa um eigindir lagsins,
byggingu eða eitthvað annað í miðju
lagi þá hentar það ekki fyrir mig.
Framan af var ég í lagasmíðum
mínum upptekinn af því að flækja
hlutina eins mikið og hægt var, með
eins mörgum hljómum og tónteg-
undum og hægt var og þreifa mig
áfram með allskonar nálgun á lög, en
þrátt fyrir það lagði ég ávallt áherslu
á að laglínan yrði að vera sannfær-
andi. Hún varð alltaf að búa yfir ein-
hverjum innri rökum sem gerðu
hana á sinn hátt rökrétta þótt lagið
væri kannski í sex tóntegundum,“
segir Tómas og tekur fram að lögin
„Morgunn“ og „Vangadans“ sem
standi hlið við hlið á plötunni gefi
góða mynd af þeirri breidd sem í
lagasmíðum hans megi sjá.
Hitasótt sköpunarinnar
En hvort kemur á undan, lagið eða
textinn?
„Það er allur gangur á því. Í raun
er algengara að ég semji við kvæði
og ég vel því texta sem kveikja í mér.
Svo kemur það stundum fyrir að
seint og um síðir langi mig að hafa
texta og þá oftar en ekki verð ég að
leggjast yfir þetta og berja þetta
saman af mínum hagyrðingshæfi-
leikum. Ég er mjög veikur fyrir góð-
um skáldskap og hef lesið mikið af
honum, en ég hef ekki eytt lífi mínu í
að yrkja þannig að ég keppi ekki við
stórskáldin. Textaskrifin kalla á
miklu erfiðari fæðingarhríðir hjá
mér en lagasmíðar, en þegar ég
neyðist til að setja saman texta þá
getur það tekið mig vikur eða mán-
uði. Þegar maður er að búa til eigin
texta fær maður hitasótt sköpunar-
innar, allt óöryggið og taugaveikl-
unina sem því fylgir,“ segir Tómas
og tekur fram að hann hafi aldrei
samið lag við eigin texta heldur sé
það ávallt öfugt.
Á tónleikunum annað kvöld verða
lögin leikin í þeirri röð sem þau
koma fyrir á plötunni. „Við teljum í
og spilum plötuna frá upphafi til
enda. Maður á ekki að flækja það
sem liggur vel fyrir einfalt. Eftir
margan hausverkinn röðuðust lögin
svona á plötuna og ég ætla ekki að
hrófla við því,“ segir Tómas. Á tón-
leikunum koma fram allir ofan-
greindir listamenn og kór að því
undanskildu að slagversmaðurinn
Kristófer Rodríguez Svönuson
hleypur í skarðið fyrir Sigtrygg.
Að lokum er ekki úr vegi að spyrja
Tómas hvað taki við hjá honum að
tónleikum loknum. „Mig langar að
leggjast út í grasið, horfa upp í him-
ininn og velta þeirri spurningu fyrir
mér hvað ég eigi nú að taka mér fyr-
ir hendur.“
Morgunblaðið/Eggert
Raddir „Þetta er fyrst og fremst söngplata,“ segir bassaleikarinn Tómas R. Einarsson um plötuna Mannabörn. Ein-
söngvari er Sigríður Thorlacius sem ásamt Sönghópnum við Tjörnina syngur nýjar útsetningar á lögum Tómasar.
„Röddin gengur næst
hjartanu í mönnum“
 Tómas R. Einarsson með útgáfutónleika annað kvöld
Kvartett gítarleikarans Jóns
Páls Bjarnasonar kemur
fram á sumardjasstónleikum
veitingahússins Jómfrúar-
innar við Lækjargötu í dag
kl. 15.
Auk Jóns Páls skipa
hljómsveitina þeir Óskar
Guðjónsson á saxófón, Þórð-
ur Högnason á kontrabassa
og Magnús Tryggvason Elia-
sen á trommur. Þeir munu
flytja sígræn djasslög og be-
bop. Tónleikarnir, sem
standa í um tvær klst., fara
fram utandyra á Jómfrúar-
torginu og er aðgangur
ókeypis.
Kvartett Jóns Páls leikur
á Jómfrúartorginu
Morgunblaðið/Golli
Gítarleikari Jón Páll Bjarnason reynslubolti.
Jazzhátíð Reykjavíkur 2014
Söfn • Setur • Sýningar
Sunnudagur 17. ágúst: Tveir fyrir einn
„Svipmyndir eins augnabliks.
Ljósmyndir Þorsteins Jósepssonar“ í Myndasal
Þjóð verður til – Menning og samfélag í 1200 ár
Natríum sól á Veggnum, Torfhús og tíska á Torgi
Silfur Íslands í Bogasal, Silfursmiður í hjáverkum í Horni
Skemmtilegir ratleikir • Safnbúð og kaffihús
Opið í Nesstofu alla daga frá 13-17.
Húsasafnið opið víða um land, nánar á heimasíðu
Þjóðminjasafn Íslands, Suðurgötu 41, s. 530 2200,
www.thodminjasafn.is • www.facebook.com/thjodminjasafn
Opið frá 10-17 alla daga.
Listasafn Reykjanesbæjar
DÆMISÖGUR ÚR DRAUMALANDINU
Karolína Lárusdóttir
29. maí – 17. ágúst
Byggðasafn Reykjanesbæjar
Bátasafn Gríms Karlssonar
Hönnunarklasinn Maris
Listasafn Erlings Jónssonar
Opið virka daga 12-17,
helgar 13-17.
Aðgangur ókeypis
reykjanesbaer.is/listasafn
Verið
velkomin
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
Ummerki sköpunar
Úrval nýrra verka
úr safneign Hafnarborgar
Leiðsögn kl. 15
sunnudaginn 17. ágúst
Opið 12-17, fimmtudaga 12-21,
lokað þriðjudaga.
www.hafnarborg.is,
sími 585 5790
Aðgangur ókeypis
Opið kl. 12-17. Lokað mánud.
Verslunin Kraum í anddyri
Garðatorg 1, Garðabær
www.honnunarsafn.is
LISTASAFN ÍSLANDS
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík, sími 515 9600, www.listasafn.is
Opið daglega kl. 10-17, lokað mánudaga.
SPOR Í SANDI, Sigurjón Ólafsson - Yfirlitssýning 23.5. - 26.10. 2014
SUNNUDAGSLEIÐSÖGN kl. 14 í fylgd Kristínar Dagmarar Jóhannesdóttur listfræðings
Í LJÓSASKIPTUNUM 5.7.-26.10. 2014
LEIÐSÖGN Á ENSKU fimmtudaga kl. 12-12:40
>>EKTA LOSTÆTI Úrval brasilískra myndbanda á kaffistofu safnsins
SAFNBÚÐ - Listrænar gjafavörur • KAFFISTOFA - Ljúffengar veitingar
LISTASAFN SIGURJÓNS ÓLAFSSONAR Laugarnestanga 70, sími 553 2906
SPOR Í SANDI, Sigurjón Ólafsson Yfirlitssýning 24.5. - 29.11. 2014
Opið alla daga kl. 14-17, lokað mánudaga. www.lso.is
SAFN ÁSGRÍMS JÓNSSONAR Bergstaðastræti 74, sími 561 9616, www.listasafn.is
Sýningarnar, HÚSAFELL ÁSGRÍMS og FORYNJUR. Opið sunnudaga kl. 14-17.